Pandemi nedeniyle havacılık sektörü tarihinin en büyük türbülansını yaşıyor. Havayolu şirketleri neredeyse 3 ay boyunca, yolcu taşıyamadığı için hiçbir gelir elde edemedi. Birçok havayolu, kısa süreli çözümler üretebilmek ve likidite problemini biraz olsun aşabilmek adına bu süreyi kargo ve tahliye operasyonları yaparak geçirmeyi denedi.
Bu sürede personel, amortisman, kira, bakım, uçak park bedelleri gibi sabit giderleri de devam ettiği için büyük bir ekonomik darboğaza girildi. Havayolları, bu 3 aylık süre içinde planlanan tüm seferleri de iptal olduğu için, sattıkları biletler nedeniyle, rezervasyon yapıp paralarını ödeyen insanlara da borçlanmış oldu.
Yani ortaya çıkan tablo özetle şu: Aylardır hiçbir gelir elde edemiyorsunuz. Belirli sabit giderleriniz var. Kasanızdaki nakit para da sizi en fazla 2-3 ay idare edebilir durumda. Hal böyle olunca bir de iptal olan seferlerinize rezervasyon yapan insanların bilet paralarını iade etmeye başlarsanız, varlığınızı sürdürebilmeniz neredeyse imkansız hale geliyor.
EMIRATES 517 MİLYON DOLAR ÖDEDİ!
Dubai merkezli Emirates, son iki ay içinde, pandemi nedeniyle iptal olan uçuşlara dair 650.000 adet bilet iade işlemi gerçekleştirdi. İade işlemleriyle yolculara ödenen para 517 milyon Dolar’a ulaştı. Emirates, önümüzdeki iki ay boyunca 500.000 civarında biletin daha iadesini yapmayı planlıyor. Emirates’in bu adımı, yolcuların güvenini kazanma açısından büyük önem taşıyor.
Birçok küresel havayolu, ücret iadesinin kapısını daha en başta kapattı. Yolcularına biletlerini açığa alma, istenen başka bir tarihe ücretsiz değiştirme, mil üzerinden iade ve sonra kullanılmak üzere seyahat kuponu vermek gibi yöntemler izleyeceğini duyurdu.
SHGM HAVAYOLLARINA NEFES ALDIRDI!
Türkiye’deki havayollarına nefes aldıracak hamle ise SHGM’den geldi. 25 Mart’ta, SHGM’nin havayolu ile seyahat eden yolcuların haklarına yönelik yönetmeliğe getirilen geçici bir maddeyle havayolları, ücret iadesi konusunda uçuş yasakları kalktıktan sonraki iki ay sonuna kadar muaf tutuldu. Yolculardan büyük tepki alan bu kararın, havayollarını iflastan korumak için alındığı çok açıktı.
Türkiye’de normalleşme adımlarının bir parçası olarak,1 Haziran’da iç hat uçuşları yeniden başladı. 11 Haziran’da ise belirli sayıda ülkeye, normalden daha düşük frekansla da olsa dış hat seferlerine de start verildi. Böylece aslında havayollarının ücret iadesi konusundaki yasal süre de başlamış oldu.
Elbette burada yönetmeliğin boşluklarından faydalanmak mümkün görünüyor. Yani bilet iadeleri için 2 aylık yasal süreç, tüm uçuş yasakları kalktıktan sonra mı başlayacak; yoksa iptal edilen güzergahta uçuşların yeniden başlamış olması süreci başlatacak mı bu konu henüz bilinmiyor. Havayollarının, tüm uçuşların tamamen sorunsuz şekilde başlatıldıktan sonrasında sürecin başlatılmasını talep edecekleri de aşikar.
THY’DEN SEYAHAT ÇEKİ FORMÜLÜ!
Ancak yine de ücret iadelerinin zamanı yaklaştıkça, havayollarının farklı formüller üzerine çalıştıkları ortaya çıkıyor.
Örneğin Türk Hava Yolları, geçtiğimiz günlerde yepyeni bir kampanyayı yolcularına duyurdu. THY, pandemi nedeniyle uçuşu iptal olan yolcularına, bilet ücretini iade etmek yerine, bilete ödediği ücretin %15 fazlası ederinde bir seyahat çeki vermeyi teklif ediyor.
Bu uzaktan bakıldığında yolcu açısından kazançlı bir alışveriş gibi görünüyor olabilir. Ancak durum gerçekten öyle mi?
Pandeminin başlangıcından bu yana, en fazla etkilenen sektörlerden biri olan havacılık sektörünün ne kadar hasar alacağı üzerine sürekli araştırmalar yapılıyor. Özellikle dünyadaki tüm havayollarının yaklaşık yüzde 90’ını temsil eden Uluslararası Hava Taşımacıları Birliği IATA’nın bu süreçte hazırladığı raporlar, hem sektörde durumun bugünkü fotoğrafını çekmemiz hem de sektörün geleceğine dair fikir yürütmemiz konusunda oldukça yararlı oluyor.
BİLET FİYATLARI ARTACAK!
Mayıs başında IATA patronu Alexandre de Juniac yaptığı bir açıklama ile 2019 yılına göre uçak bileti fiyatlarının, uçulan bölge ve destinasyona bağlı olarak yüzde 43 ila 54 arasında artmasını beklediklerini duyurmuştu. Üstelik bu açıklama yapıldığında, pandeminin sona erip sektörde normalleşmenin başlamasının umulduğu tarih bugünkünden çok daha farklıydı.
Juniac’ın mayıs başındaki açıklaması bile, THY’nin, yolcularına iade yerine bilet fiyatının %15 üzerinde çek verme teklifini ilginç bir hale getiriyor. Zira puzzle’ın parçaları bir araya getirildiğinde, çek almayı kabul eden yolcunun, o çek ile iptal edilen uçuşuna yeniden bileti alamaması gibi bir durum ortaya çıkacak gibi görünüyor. Havayolu ise para iadesi yükünden kurtularak kasasından yüklü miktarda nakit çıkışının önüne geçerken; yeniden bilet almak isteyen yolcunun ödeyeceği farkı da kasasına eklemiş olacak.
Üstelik bu çeklerin online rezervasyon sistemi üzerinde kullanılıp kullanılmayacağı konusunda da bazı belirsizlikler var. Zira çeklerin sadece havayolunun resmi satış ofislerinde kullanılabilmesi opsiyonunda, yolcuların online uçak bileti arama motorları üzerinden daha uyguna bilet bulmaları durumunda bu çekten faydalanamıyor olmaları da önemli bir sorun teşkil edecek gibi görünüyor.
Bakalım yolcuların THY’nin kendilerine gösterdiği bu “iyi niyetli” önerisine yaklaşımı ne olacak. Hep birlikte göreceğiz.
