Uçakların sertifikasyon süreçlerinde son derece kritik bir rol oynayan statik testlere biraz daha yakından bakmaya ne dersiniz?
Statik Test Nedir?
Statik test, mühendisler ve teknisyenler tarafından, uçuş testleri başlamadan, uçağın yapısal bütünlüğünün analiz edilmesine olanak sağlayan testtir. Tamamen nihai ürün haline ulaşmış bir hava aracı gerektirmediğinden, sertifikasyon sürecini hızlandırmaya yardımcı olan test sürecinin yararlı bir parçasıdır.
Yani tüm üretim aşamaları tamamlanmış bir uçak yerine, statik test sadece bir kanat parçasına veya uçağın başka herhangi bir bölümüne uygulanabilir. Bu test sürecinin amacı, uçağın gökyüzüne çıktığında maruz kalacağı kuvvetlere karşı, parçaların direnç kabiliyetlerini ölçmektir. Mühendisler bunu uçağın kanatları, kuyruğu, gövdesi gibi çeşitli bölgeleri üzerinde simüle ederek, uçaklar gökyüzüne çıkmadan önce detaylı veriler elde etmiş olur.
İlgili Haber | Uçakların Kaç Sertifikası Vardır?
Bu testler genelde uçağın havada maruz kalacağı basınç kuvvetlerinden çok daha fazlası ile gerçekleştirilir. Bu mantık, genel olarak uçağın bu derece anormal kuvvetlere maruz kaldığında dahi başarıya ulaşması halinde, normal operasyon şartlarında çok güvenli bir araç olacağı kanaati çerçevesinde şekillenir.
Statik testlerin diğer testlere göre bir başka avantajı ise test esnasında olumsuz, beklenmedik bir durum meydana gelmesi halinde, uçağın yerde ve güvende olmasıdır. Bu durum insan canı ve malına yönelik tehlikenin büyük ölçüde azaldığı anlamına gelir. Çünkü herhangi bir olumsuzluk durumunda uçak irtifa kaybedip düşemez.
Aynı zamanda bu test, uçakların belli parçaları veya bölgelerine yönelik olduğu için, test maliyetleri konusunda da büyük bir avantaj sunar. Statik testler, kasıtlı olarak, uçak gövdesini, normal uçuş operasyonları esnasında karşılaşabileceğinden çok daha yüksek basınca maruz bırakır. Hava taşıtı genellikle bu basınca dayanabilirken, beklenmedik gelişmeler nedeniyle bazen kazalar yaşandığı da görülmüştür.
Statik Testlerde Yaşanan Aksilikler
Örneğin, Eylül 2019’da, statik test sırasında Boeing 777X test uçağının kargo kapısı patladı. Bu testte yaşanan sorunlar sonucunda Boeing, testi geçici olarak durdurmak zorunda kaldı. Bu testte yaralanma olmadı. Ancak, yılın ilerleyen zamanlarında, hasarın sadece tek bir kapıyla ilgili olmadığı ortaya çıktı. Medyada çıkan haberler, statik testte uçağın zayıf dayanım noktasının, iniş takımlarının hemen arkasındaki merkezi gövdede yer aldığı yönünde birleşti. Patlamanın yaşandığı basınç değerinin, uçağın tipik olarak gökyüzünde karşılaşacağı maksimum yükün 1.48 katı olduğu duyuruldu. Uçakta bu testin tekrarlanmasının gerektirmeyecek kadar hedefe ulaştığı kabul edildi ve test yeni bir gövde üzerinde tekrar denenmedi.
Berkcan Mertoğlu
