6 Ağustos gecesi Türk Hava Yolları’nın Newark-İstanbul seferi öncesinde akıllara durgunluk veren bir olay yaşandı ve çok büyük bir facianın eşiğinden son anda dönüldü.
THY’nin TC-JNI tescilli A330-300 tipi yolcu uçağının kokpit ekibi, TK30 sefer sayılı Newark-İstanbul uçuşunda, çok büyük bir dikkatsizlik sonucu, kalkış yapacakları pist yerine piste paralel uzanan taksi yolundan kalkış yapmak üzere harekete geçti. Neyse ki hava trafik kontrolörünün uyarısı ile pilotlar uçağı durdurmayı başardı. Gelin olayın nasıl gerçekleştiğini ve bu hatanın ne kadar büyük bir faciaya dönüşebileceğini tarihte yaşanmış bazı örnek olaylar üzerinden açıklayalım…
PİLOTLAR PİSTİ NASIL KARIŞTIRDI?
ABD’nin New Jersey Eyaleti’nde bulunan Newark Liberty Havalimanı’ndaki hava trafik kontrolörleri, THY uçağına, kalkış için izin verip 22R pist başına yönlendirdi.
Pilotlar, pist başına ulaşmak için W taksi yolunu kullanmak istedi. Ancak W taksi yolunun kapalı olması nedeniyle bir karışıklık yaşandı ve THY pilotları, 22R pistini geçip, kalkış yapacakları bu piste paralel şekilde uzanan P taksi yoluna döndü.
Kalkış için gaz açıp, taksi yolunda koşuya başlayan uçak, yaklaşık 90 knot yani yaklaşık 170 km sürate ulaştı. Bu esnada hava trafik kontrolörü durumu fark etti ve kalkıştan hemen vazgeçmeleri için pilotları uyardı. Kalkış yapılacak piste göre daha kısa ve daha dar olan taksi yolunun 1400’üncü metresinde, aldıkları uyarı sayesinde kalkıştan vazgeçen pilotlar, ani frenleme yaparak, uçağı taksi yolu bitmeden durdurmayı başardı. Yolculara, teknik bir arıza nedeniyle kalkıştan vazgeçildiğine dair bir anons yapıldı.
Uçağın fren diskleri, ani frenleme etkisiyle aşırı aşındığı için uçak yeniden terminale dönmek zorunda kaldı. Burada uçağa yapılan teknik kontrollerin ardından, disklerin yeniden soğuması ile A330, 1 saat 40 dakikalık gecikme ile havalandı ve İstanbul’a sorunsuz bir şekilde ulaştı.
PİLOTLARA UYARI YAPILDI!
Konuyla ilgili bir soruşturma başlatılırken, olaydan birkaç gün sonra THY Uçuş işletme Başkanlığı tarafından, şirketteki tüm pilotlara yönelik bir bülten yayımlandı. Söz konusu bültende Newark’ta yaşanan olayın gerçekleşme şekli anlatıldı. Pilotlara, pist ışıklarını-işaretlerini takip etmeleri, kontrolörün talimatlarını dikkatle dinlemeleri, kalkış öncesi taksi sırasında acele etmemeleri, check-list uygulamalarının tamamının eksiksiz şekilde yapılması gerektiği gibi konularda daha hassas davranılması için uyarı yapıldı.
ÇOK BÜYÜK FELAKET OLABİLİRDİ!
Pilotların pist yerine taksi yolundan kalkış yapması havacılık teammülleri açısından çok büyük bir hata olarak kabul ediliyor. Taksi yolunda o esnada başka uçaklar olabilme ihtimali, yapılan hatayı bir felakete dönüştürebilir.
Pist ışıkları ve taksi yolu ışıkları farklı renk ve yoğunlukta kurgulanmış ve böylece pilotların benzeri karışıklıkları yaşamasının önüne geçilmeye çalışılmıştır. Ayrıca kokpitte pilotlara yol gösteren sesli ve görsel uyarıcı özelliğe sahip sistemler ile bu tip olaylar engellenmeye çalışılmıştır.
Bir uçağın olması gereken pist yerine, başka bir pist veya taksi yoluna iniş yapması veya kalkışa hazırlanması olayları nadir de olsa yaşanıyor. Ancak geçmişte yaşanan olayların tümünde, kokpit ekibi Türk Hava Yolları’nın Newark’taki ekibi kadar şanslı değildi. Pilotların yaptığı hatalar onlarca insanın yaşamına mal oldu.
GEÇMİŞTE YAŞANAN OLAYLAR
27 Ağustos 2006’da Comair’in Lexington – Atlanta seferini gerçekleştirmeye hazırlanan Bombardier Canadair Regional Jet 100ER uçağındaki kokpit ekibi, Blue Grass Havalimanı’ndan yanlış pistten kalkmaya çalıştı ve düştü.
Uçağa havalimanının 22 pistinden kalkış izni verildi ancak kokpit ekibi 26 pistinden kalkış gerçekleştirdi. 26 pisti, güvenli bir kalkış için çok kısaydı ve uçak havalanmadan pist bitmişti ve korkunç kaza yaşandı. Uçaktaki 47 yolcunun tamamı yaşamını yitirdi. Üç mürettebat üyesinden sadece yardımcı pilot James Polehinke kurtulmayı başardı. Kazanın nihai raporunda pilotaj hatası nedeniyle bu hazin olayın gerçekleştiği bilgisi yer aldı.
4 Kasım 2000’de ise Singapur Havayolları’na ait Boeing 747-400’nin pilotları, Tayvan’ın başkenti Taipei’den fırtınalı bir havada kalkış için yanlış pisti kullandı ve 81 kişinin yaşamına mal olan bir kaza yaşandı. Kalkış için 5 sol pistinden kalkış izni alan pilotlar, sadece 800 feet yanında yer alan ve o esnada Bakım için kapalı olan 5 sağ pistinden kalkış gerçekleştirmek istedi. Pist üzerinde hızlanan uçak bir alev topuna dönmeden önce beton bariyer, inşaat ekipmanları ve vinçlere çarptı. Mucizevi şekilde bu kazada 98 kişi hayatta kaldı.
SEBEP YORGUNLUK MU?
Özetle Türk Hava Yolları, Newark Havalimanı’nda çok büyük bir facianın eşiğinden döndü. Meteorolojik koşullar başta olmak üzere, hiçbir olumsuz durum olmamasına rağmen pilotların böylesine büyük bir hatayı nasıl yapmış olabileceği ile ilgili bir çok iddia ortaya atılıyor. Yorgunluk ve buna bağlı olarak dikkatsizlik bu iddialar arasında en çok öne çıkan gerekçe gibi görünüyor. THY ekiplerinin önceki yıllarda 48 saat üzerinde dinlendikleri bir destinasyon olan New York, son dönemde sadece 22 saat dinlenme molası olan bir yer. Yaklaşık 10 saatlik bir uçuşun ardından uçuş ekibinin, otele gidip, dinlenmek ve dönüş uçuşu için yeniden meydana gelmesi için sadece 22 saati var. Bu kısa dinlenme süresinin pilotlarda dikkat dağınıklığına sebep olmuş olabileceği düşünülüyor. Bir diğer iddia ise CRM yani ekip kaynak yönetiminde yapılan hatalar.
