Dünyanın en büyük uçağının hangisi olduğu sorusunun birkaç farklı yanıtı var. Taşıdığı yolcu sayısına göre Airbus A380. Uçakların gövde hacimlerine göre Airbus Beluga XL. 285 ton ağırlığıyla şimdiye kadar üretilen en ağır uçak ise Antonov An-225. Dünyanın en büyük kargo uçağı olan bu dev canavar, 250 tonun üzerinde yük taşıyabilmesi ile bu kategoride de tüm rakiplerinden açık ara önde. An-225, ayrıca 84 metre uzunluğu ile dünyanın en uzun uçağı; 88,3 metre kanat açıklığı ise şu an operasyonlarına devam eden uçaklar arasında onun ilk sırada olmasını sağlıyor.
Bütün bunlar yeterli değilse, An-225’in, 6 motoru ve bir kısmı manevra kabiliyetine sahip tam 32 tekerleği var. AN-225’in bir eşi daha yok. Yani türünün tek örneği. Gelin 5 Ekim 2021’de, ilk kez İstanbul Havalimanı’na inen An-225’i biraz daha yakından tanıyalım.
DEVASA BOYUTLARIYLA FARK YARATIYOR!
Etkileyici bir görünüme sahip olan Antonov An-225’i karakteristik olarak farklı kılan en önemli özelliği devasa boyutları. Dünyanın neresine giderse gitsin, kalkışı ve inişini izleyen kalabalıkları büyülemek ise An-225’in en büyük özelliği. Bu yüzden İstanbul’a yakıt ikmali için iniş yapacağı açıklandığı andan itibaren de havacılık tutkunları arasında büyük bir heyecan yarattı.
Küçük bir karşılaştırma yapmak isterseniz, tek koridorlu yolcu uçağı Boeing 737 MAX’ın kanat açıklığı 118 ft yani yaklaşık 36 metre. Oysa An-225’in iki kanat ucu arasındaki mesafe 290ft yani tam 88.3 metre.
Maksimum kalkış ağırlığı 640 ton olan An-225’in tam yüklü durumda menzili 4500 km. Uçak, eğer boşsa 15.400 km uzağa uçabiliyor. Yani Londra’dan aldığı yükü, Antarktika, Avustralya’nın Doğu Kıyısı ve Yeni Zelanda’nın bazı bölgeleri haricinde hemen her yere uçurabilir.
UZAY MEKİĞİ TAŞIMAK İÇİN ÜRETİLDİ!
Başlangıçta bu dev kargo uçağının üretim amacı oldukça farklıydı. Soğuk Savaş döneminde, ABD ile uzay çalışmaları konusunda büyük bir rekabette giren Rusya’nın ürettiği Buran Uzay Mekiği ile diğer uzay araçları ve ekipmanlarının, üretim merkezinden fırlatma alanına taşınması için Viktor Tolmachev tarafından tasarlandı ve üretildi. An-225, 21 Aralık 1988’de ilk uçuşunu yaptı. 1989’da Paris Air Show’un statik alanında sergilendi. 1990’da Farnborough Air Show’da gösteri uçuşları yaptı.
Sovyet uzay programı için iki adet An-225 sipariş edildi. Ancak bugüne kadar uçakların yalnızca birinin üretimi tamamlanabildi. Sovyetler Birliği’nin çöküşü ve Buran uzay programının sona ermesi nedeniyle, Antonov, ikinci An-225’in üretimini hiçbir zaman tamamlayamadı.
AN-225 UKRAYNA TESCİLİ TAŞIYOR!
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından, uçak 1994’te hangara çekildi. 2001 yılına kadar atıl durumda kalan An-225, ciddi bir maliyetle 7 yıl sonra yeniden uçuşa uygun hale getirildi. 2001 yılının Mayıs ayında Interstate Aviation Committee (IAC) tarafından tip sertifikası verilen uçak, ait olduğu gökyüzü ile yeniden buluştu.
Ukrayna dilinde rüya anlamına gelen Mriya ismi verilen uçak, şu anda Ukrayna’ya bağlı ve UR-82060 kuyruk tesciline sahip. 2001’de yeniden hizmete başladığı günden bu yana, dünyanın dört bir yanında farklı yük ve kargoları taşımak için kullanılıyor. Uçak, Antonov Havayolları tarafından işletiliyor ve çeşitli amaçlarla şirketlere kiralanıyor.
Yükleri, gövdenin içindeki kargo kompartmanı haricinde, tıpkı Buran Uzay Mekiği’nde olduğu gibi gövdenin üst kısmında da taşıyabiliyor olması AN-225’e büyük bir avantaj sağlıyor.
YÜKLEME ALANI İÇİN ÖZEL SİSTEM!
Uçağın 84 metrelik gövde uzunluğunun neredeyse tamamını kargo yükleme alanı olarak kullanmak mümkün. Bu durum An-225’e 1.200 metreküplük muazzam bir kapasite sağlıyor. 43,35 m uzunluğunda, 6,4 m genişliğinde ve 4,4 m yüksekliğindeki kargo alanı, en büyük ve en garip şekle sahip kargoların, uçağa rahatlıkla yerleştirilmesine olanak sağlıyor. Uçağın kargo bölmesinin uzunluğu, Wright Kardeşler’in 1903 yılında gerçekleştirdiği ilk uçuşta kat ettiği uçuş mesafesinden bile daha uzun.
AN-225’in yükleme ve boşaltma işlemleri için, AN-124 için özel olarak tasarlanan burun tertibatı kullanılıyor. Bu sistem çok ağır veya uzun kargoların işlemleri sırasında, gerekirse uçağın burun iniş takımı üzerine “diz çökmesine” izin veriyor.
124 DÜNYA REKORU KIRDI!
An-225 rekortmen bir uçak. Bu dev uçağın yaptığı her operasyon aslında bir rekor denemesi. 11 Eylül 2001’de 253.820 kg ile şimdiye kadar uçakla taşınan en ağır yük rekoru da dahil olmak üzere, bugüne kadar çeşitli başlıklarda 214 ulusal ve 124 dünya rekoru kırdı.
Mriya, daha uçuşa elverişlilik sertifikasını aldığı an iki dünya rekorunu kırmıştı. 640 ton ile dünyanın en yüksek maksimum kalkış ağırlığına sahip uçağı ve mevcut uçaklar arasında en geniş kanat açıklığına sahip olması, An-225’e ilk iki dünya rekorunu hızlıca getirdi.
Uçağın ticari olarak gelir elde ettiği ilk uçuş 3 Ocak 2002’de yapıldı. An-225, Almanya’nın Stuttgart kentinden ABD’nin Umman’daki askeri üssüne, 187,5 ton ağırlığında 216.000 hazır yemek taşıdı.
2004’te, Danimarka’nın Billund şehrinden Kazakistan’a 266.000 € karşılığında bir fabrikanın havalandırma kanallarını taşıdı. Hava yoluyla taşınan en ağır tek parça ise 2009 yılında An-225 ile taşındı. 189 tonluk bir jeneratör, Frankfurt’tan Ermenistan’in başkenti Erivan’a uçuruldu. Hava yoluyla taşınan en uzun kargo ise An-225’in 2010 yılında taşıdığı, 138 ft yani yaklaşık 42 metre uzunluğunda 2 rüzgar türbini kanadıydı. Bu kanatlar, Çin’in Shijiazhuang şehrinden Danimarka’nın Skrydstrup şehrine uçuruldu.
Mriya’nın tüm rekorları büyük veya ağır eşyaları taşıması ile ilgili değil. 2012’de AN-225, deniz seviyesinden 10.150 m yükseklikte en yüksek irtifada kurulan sanat sergisine ev sahipliği yaparak başka bir Guinness Dünya Rekoru kırdı. Gökyüzündeki sergide 120 sanatçı tarafından oluşturulan 500 sanat eseri yer aldı.
PANDEMİDE REKORLARINA YENİLERİNİ EKLEDİ!
An-225’in düzenli ve yoğun bir iş akışı var. Afet bölgelerinden, tahliye operasyonlarına, ticari taşımacılıktan askeri görevlere kadar, çok geniş bir yelpazede hizmet veren An-225, pandemi sürecinde de dünyanın dört bir yanında acil tıbbi malzeme, kişisel koruyucu ekipmanlar ve gıda taşımak için kullanıldı.
Rüya uçak, pandemi sürecinde taşıdıkları ile rekorlar kırmaya devam etti. 14 Nisan 2020’de, tarihteki en büyük kargo hacmine sahip olan ve Kişisel Koruyucu malzemeler içeren 1.000 metreküplük kutu, Çin’den Polonya’ya taşındı. An-225’e, bu kadar büyük hacimli bir yükün güvenli bir şekilde yüklenebilmesi için yükleme uzmanları, paletleri söktü ve her bir kutuyu ayrı ayrı yükledi.
AN-225’İN EN ZORLU OPERASYONU!
Antonov ekibine göre, An-225’in bugüne kadarki en zorlu operasyonu ise Haziran 2018’de Şili’den Bolivya’ya on iki Buhar Jeneratörünün taşımasıydı. Her biri 160 ton ağırlığındaki jeneratörlerin taşınmasının tek yolu An-225’ti. Bu operasyon uçak tarihindeki en uzun ardışık uçuşlarla gerçekleştirildi. Arka arkaya 12 defa uçuş planlandı.
Jeneratörlerin üst köşelerindeki kaldırma noktaları, kargo alanına sığmayacak kadar uzundu. Uzun süre devam eden çalışmalar sonunda bu noktaları çıkarılabilir hale getirmenin bir yolu bulundu. Böylece jeneratörler uçağa sığdırıldı ve cıvatalı bağlantılar kullanılarak kaldırma aparatları, boşaltma sırasında diğer uca yeniden takılabildi. Ayrıca bu proje için yük planlama ekibi, yükün uçak tabanına eşit ağırlık dağılımı oluşturması için özel bir sistem geliştirdi.
Bitmedi. Havalimanında gece operasyonları ve uçuşlara izin olmadığı için tüm yükleme ve boşaltma işlemlerinin gündüz saatlerinde yapılması gerekiyordu. Meydanda gerekli güce sahip traktör olmadığı için, jeneratörleri yüklemek için Ukrayna Gostomel Havalimanı’ndan Şili’ye Antonov kendi çekicisini getirmek zorunda kaldı. Nihayetinde jeneratörleri teslim etmek için Şili ile Bolivya arasında 12 ardışık uçuş yapılarak görev tamamlandı.
ANTONOV AN-225’İN SAATLİK ÜCRETİ NE KADAR?
Gelelim işin maliyetine… An-225’in gerçekleştirdiği operasyonların saatlik maliyeti yaklaşık 30.000 Dolar. Bu nedenle genellikle diğer uçaklarla gerçekleştirilmesi mümkün olmayan kısa süreli görevler için tercih ediliyor.
2006 yılında, ikinci uçağın 2 yıl içinde tamamlanmasının hedeflendiği duyuruldu. Ancak bu hedef, kısa sürede ertelendi. 2009’da, uçağın yüzde 70’i tamamlanmış şekilde Kiev’de bir hangarda beklediği açıklandı. Ukrayna Gazetelerinde, 2011’de uçağın tamamlanabilmesi için 300 milyon Dolara ihtiyaç duyulduğu yazıldı.
Kısa süre önce ise Antonov CEO’su Oleksander Donets, bitmemiş uçağın gök yüzüne çıkarılmasının artık “ekonomik olarak imkansız” olduğunu açıkladı. Mevcut An-225’in yürüttüğü operasyonlar düşünüldüğünde, ikinci uçağı tamamlamanın finansal bir anlam ifade etmediği de söyleniyor.
Çinli bir şirketin An-225’i 10 km irtifadan uzaya roket fırlatmak için kullanmak istediği biliniyor. Ancak Antonov’dan gelen son açıklamaların ardından, onların da bu planlarını gerçekleştirmek için rotayı Stratolaunch projesine çevirdiği iddia ediliyor.
AN-225 NE ZAMANA KADAR UÇACAK?
Bu efsanevi uçağın tek başına uzun bir süre daha operasyonlarına devam etmesi planlanıyor. 2021 yılı itibariyle, uçağın ilk uçuşunun üzerinden 32 yıl geçti. Gövde elbette yaşlanıyor. Ancak standart bir ticari uçaktan çok daha az kullanılması An-225 için büyük bir avantaj. Antonov Havayolları daha önce uçağın 45 yıllık ömrü olduğunu ve en az 2033 yılına kadar aktif hizmette kalacağını iddia etmişti. 2019’da uçak 18 ay süren büyük bir bakım ve revizyon geçirdi. Bu işlem uçağın hedeflenen ömür süresine ulaşması için kritik bir dönemeç oldu.
