8 Eylül’de yaşamını yitiren İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth ile ilgili, daha önce başka bir içerik hazırlamıştık. Kendisinin pasaportu olmadan, dünyanın istediği ülkesine gitme özgürlüğü olan tek insan olduğunu ve kraliyet ailesi üyelerinin birbirinden ilginç seyahat kurallarından bahsetmiştik.
Bugün, hükümdarlığı boyunca, dünyanın 166 ülkesini ziyaret eden II. Elizabeth’in havacılık mirasını konuşalım. Emrinde, bir askeri ve bir de özel jet filosu bulunan; ayrıca helikopterlere de sahip olan Kraliçe, seyahatlerinin bir kısmını ticari yolcu uçaklarıyla yaptı. 70 yıl, 7 ay boyunca tahtta kalan Kraliçe II. Elizabeth’in hayatı boyunca seyahat ettiği farklı uçak tipleri ve yaptığı bazı önemli uçuşlarına göz atmaya ne dersiniz?
BOAC – Argonaut – 1952
31 Ocak 1952’de, o günlerde Prenses olan Elizabeth, eşi Prens Philip’i de alıp, British Overseas Airways Corporation (BOAC) filosunda bulunan bir Argonaut ile Kenya’ya gitti. O günlerde Sandringham’da bulunan babası Kral VI. George, bu uzun seyahate çıkamayacak kadar hastaydı. Elizabeth, babasını temsilen bu seyahati yapıyordu.
Canadair tarafından üretilen, Douglas DC-4’ün geliştirilmiş bir versiyonu olan Argonaut ile uçma kararı o dönemde eleştirildi. Çünkü havayolu Kenya rotasında genellikle İngiliz yapımı Handley Page Hermes uçaklarını kullanıyordu. Kraliyet düzeyinde yapılacak ziyaret için uçağın Kanada yapımı bir turboprop ile değiştirilmesi bir küçümseme olarak yorumlandı.
Ancak uçağın değişmesi kararının arkasında, bizzat Majesteleri’nin talebi vardı. Londra’dan Nairobi’ye yapılacak uçuşta, Libya’da El Adem’de durmak istemişti. Bu Hermes uçakları için çok uzun bir rotaydı. Bu yüzden BOAC’ın filosundaki 22 Argonaut uçağından biri, geleceğin Kraliçesini Afrika’ya gezisine uçurmaklagörevlendirildi.
Uçuşun yapılacağı G-ALHK tescili uçağın ismi Atalanta’ydı. Daha hafif koltuklar ve iki yatak eklenmesi de dahil olmak üzere, bu özel yolculuk öncesi, uçakta bazı değişiklikler yapıldı. 1 Şubat sabahı Nairobi’ye güvenli bir şekilde inen uçak, çifti tekrar getirmesi gerekmediği için Mombasa’ya gitti. Seyahat planı, Elizabeth ve eşinin, Avustralya ve Yeni Zelanda gezilerine SS Gothic isimli Kraliyet Yatı ile devam etmesi şeklinde oluşturulmuştu.
Ancak, 6 Şubat sabahı, Prenses Elizabeth ve Prens Philip, Nairobi’ye yaklaşık 100 mil uzaklıkta bulunanNyeri’deki Treetops Otel’de dinlenirken, Kral VI. George’un uykusunda vefat ettiği haberi geldi. Çift hemen İngiltere’ye dönmek zorunda kaldı. East African Airways’e ait DC-3 tipi bir uçak, onları Uganda’ya, seyahate başladıkları Argonaut uçağıyla buluşmak üzere uçurdu.
Atlanta, Elizabeth ve eşini, güvenli bir şekilde İngiltere’ye geri götürdü ve yolculuğun sonunda, Prenses, Kraliçe oldu. G-ALHK, 1959 yılında BOAC filosundan çıktı ve Overseas Air Transport şirketine satıldı. Daha sonra, bir çok farklı şirkete kiralandı. En sonunda Danimarka’daki Flying Enterprises’a satılan uçak, OY-AFB tesciline geçti. 1965’te Kopenhag’da parçalandı.
Kraliçe’nin Filosu
Edward VIII 1936’da kral olduğunda, The King’s Flight ismiyle, dünyanın ilk devlet başkanına ait uçak filosunu kurmak için düğmeye bastı. Bu filo, de Havilland DH.89 Dragon ile başladı.
1937’de bu uçağın yerini bir Airspeed 6J Envoy II aldı. 1939’da savaş patlak verdiğinde, bu uçağın yerine, silahlı bir Lockheed Hudson geldi. 1940’ta filonun ikinci uçağı olarak, de Havilland Flamingo katıldı. 1946’da, King’s Flight filosu, 1 adet de Havilland Dominie ve dört adet Vickers Viking C.2 uçağından oluşuyordu.
Elizabeth tahta çıktığında, King’s Flight filosunun ismi, Queen’s Flight olarak değişti. Yıllar boyunca, Kraliçe ve kraliyet ailesi üyelerinin uçuşları için filoya çeşitli uçaklar girip çıktı. Bunlara Avro York, Vickers Viking, de Havilland Heron, de Havilland Devon, Hawker Siddeley Andover ve DHC-1 Chipmunk örnek verilebilir.
Kraliçe de hükümdarlığının ilk dönemlerinde resmi ziyaretler için bu filodaki farklı uçakları kullandı.
1961’de Kraliçe ilk kez Nepal’i ziyaret etti. Bu gezi için, Queen’s Flight Filosu’ndan, kısaca KN645 ve KN452olarak adlandırılan iki Douglas Dakota seçildi. KN452, RAF’ın 50. yılını kutlamak için Oxfordshire’daki Abingdon’da statik alanda sergilenmek için karayoluyla sevk edildiği 1968’de kısa bir süre medyanın ilgisini çekti. KN645, Soğuk Savaş Salonu’ndaki RAF Cosford’daki müzede sergileniyor.
Bugün, Kraliçe’nin Filosu, iki adet Sikorsky S-76C++, bir adet AgustaWestland AW109SP, Airbus A330 MRTT, bir Airbus A321-200neo ve bir Dassault Falcon 900LX’den oluşuyor. Tabii artık bu filonun ismi yeniden King’s Flight olarak değişecek.
ABD’de Eisenhower’ın Columbine III’ü ile Uçtu
Kraliçe’nin 1957’de ABD’ye ilk ziyareti Virginia Eyaleti’ndeki Jamestown’dan başladı ve ardından Washington’a geçti. Washington’a yaptığı uçuş, kendi Queen’s Flight filosundaki uçaklarından biri tarafından değil, ABD Başkanı Eisenhower’ın şimdiye kadar üretilen tek Lockheed VC-121E uçağı olan Columbine III ile gerçekleştirildi.
‘Air Force One’ çağrı kodunu kullanan Columbine III, 1954’ten, 1961’de görevden ayrılana kadar Eisenhower’ın kişisel uçağı olarak hizmet verdi. ABD Başkanları’nın uçaklarının tarihi ve başkanlık seçimlerine etkisini de yine daha önce başka bir içerikte anlatmıştık
Concorde ile Sesten Hızlı Uçmayı Çok Sevdi
Kraliçe II. Elizabeth, Havacılık ve Uzay Bakanı Michael Heseltine ile birlikte, 3 Temmuz 1972’de, 11 ülkeye yapılan satış turunun ardından süpersonik uçak Concorde’u yakından inceledi.
Kraliçe II. Elizabeth, 1977’de ilk kez Concorde’a bindi. G-BOAE tescilli uçak, British Airways’e aitti. Bu uçuş yalnızca Kraliçe’nin ilk süpersonik uçuşu değildi. Aynı zamanda Concorde’un Barbados’a ilk inişiydi.
Bundan sonra sesten hızlı uçan Concorde, Kraliçe’yi 1979’da Kuveyt’e, 1987 ve 2003’te Barbados’a, 1984’te Orta Doğu’ya ve 1991’de ABD’ye uçurarak, Elizabeth’in gözdesi olmayı başardı.
İngiltere Kraliçesi Gökyüzünün Kraliçesi ile Çok Uçtu
1954’te yaptığı Avustralya ziyaretinde Kraliçe II. Elizabeth, ilk kez Avustralya’nın ulusal havayolu Qantas’ı kullandı. Boeing 707 ile yaptığı uçuşta, Kraliçe’ye özel hazırlanan muhteşem menü ve üzerinde Crown amblemi bulunan, “Royal Suite”i kabinin geri kalanından ayıran perde, Kraliçe’yi memnun etti. Avustralya’ya yaptığı kraliyet gezileri için sık sık Qantas ile uçmayı tercih etmeye başladı.
Qantas, Boeing 707 uçaklarını, 1979’da emekliye ayrıldıktan sonra, dünyanın tek Boeing 747 operatörü oldu. Qantas ile sık uçan bir yolcu olan Kraliçe II. Elizabeth, düzenli olarak havayolunun Boeing 747’leriyle Avustralya’ya uçtu. İngiltere Kraliçesi’nin, gökyüzünün kraliçesi ile yaptığı en özel uçuşlardan biri, 18 Şubat 1992’de Sidney şehrinin kuruluşunun 150. yıldönümü için yaptığı uçuştu. Bu uçuşta Kraliçe’ye yine eşi eşlik ediyordu. Qantas’a ait 747, Sidney’deki Kingsford-Smith Havalimanı’na bu iki özel yolcusunu taşıdı.
1995’te Kraliçe, 10 günlük resmi bir ziyaret için Yeni Zelanda’ya ticari bir yolcu uçağı ile seyahat ederek,geleneği bir kez daha bozdu. Londra’dan Los Angeles’a ve oradan da Auckland’a uçan Kraliçe, Air New Zealand’ın NZ1’de sefer sayılı uçuşunu Boeing 747-400 ile gerçekleştirdi.
Uçuş için havayolunun tüm first class kabini kapatıldı. Yolculuk sırasında onunla ilgilenmesi için üç kabin görevlisi tahsis edildi. Business class sınıfında toplam 26 kraliyet personeli yer alırken, 384 ekonomi yolcusu da uçaktaydı. Yolcular için normalden daha sıkı güvenlik önlemleri alındı. Ancak uçuşu ölümsüz kılmak içintüm yolculara özel bir hatıra kalemi dağıtıldı.
Boeing 777 Son Favorisiydi
12 Mart 2006’da Kraliçe, G-YMMO tescilli British Airways’e ait Boeing 777-200ER ile uçtu. Çağının en modern uçağı, Kraliçe’yi İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları için, Singapur’da bir mola verdikten sonra Canberra’ya ardından da Melbourne’ye uçurdu. Beş gün sonra, 17 Mart’ta aynı uçak Kraliçe’yi Londra’ya geri getirdi.
Sonraki yıllarda Kraliçe, British Airways’in Boeing 777’lerinde uçmaktan büyük keyif aldı. Kraliçe’nin Ekim 2011’deki son kraliyet gezilerinden birinde, YMMP tescilli British Airways’e ait başka bir Boeing 777-200ER denk geldi. Bu uçak, Kraliçe’yi 2006’da Avustralya’ya uçuran G-YMMO’nun kardeş uçağıydı. Bu gezi Kraliçe’nin son Avustralya turu olarak kayıtlara girerken; ulusal taşıyıcının Perth’den Londra’ya ilk non-stopuçuşunu da gerçekleştiren uçak oldu. Kraliçe’nin uçtuğu 777’lerin her ikisi de bugün neredeyse 21 yaşında ve British Airways’in Afrika ve Hindistan rotalarında hala aktif hizmet vermeye devam ediyor.
Son Uçuşunda Tüm Zamanların Rekorunu Kırdı
Kraliçe II. Elizabeth’in, yaşarken gerçekleştirdiği uçuşlar kadar; hayatını kaybettikten sonra yaptığı uçuş da sansasyonel oldu. Kraliçenin tabutunu Edinburgh’dan Londra yakınlarındaki Northolt’a taşıyan Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne ait Boeing C-17A Globemaster III ile gerçekleştirilen uçuş, Flightradar24 üzerinden tüm zamanların en çok canlı takip edilen uçuş rekorunu kırdı.
Uçağın takip edilebilmesini sağlayan transponderın aktif hale geldiği dakika içinde, dünyanın dört bir yanından tam 6 milyon kişi, Kraliçe’yi taşıyan uçağı takip etmek istedi ve sistem aşırı yoğunluk nedeniyle çöktü.
Bu rekor, en son ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin geçtiğimiz ay Tayvan’a yaptığı uçuşa aitti. 2,2 milyon kişi, uçuşu canlı takip etmişti.
Ancak Kraliçe Elizabeth’in 72 dakika süren son uçuşu boyunca, sistem üzerinden toplam 76,2 milyon tıklama yapıldı. Flightradar24’te tüm zamanların en çok takip edilen uçuşu olan Kraliçe Elizabeth’in son uçuşu, uzun bir süre bu ünvanı kimseye kaptırmayacak gibi görünüyor.
