24 Şubat’ta Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasının ardından, insani yardım götürmek ve Türk vatandaşlarını tahliye etmek maksadıyla Ukrayna’ya giden Türk Hava Kuvvetleri’ne ait 2 adet A400M (reg. 17-0080, 18-0093) askeri nakliye uçağı, hava sahasının kapatılması nedeniyle Kiev Borispol Havalimanı’nda mahsur kaldı.
Uçakların, Kiev Borispol Havalimanı’nda mahsur kalmasının ardından, uçakta görevli Türk mürettebat, Kiev’deki Türkiye Büyükelçiliği’ne sığındı.
20 Aralık 2022 günü akşam saatlerinde, Milli Savunma Bakanlığı’nın resmi Twitter hesabından paylaşılan bu tweet, ülkede büyük bir sevince neden oldu.
Tam 299 gün sonra, Kiev’den havalanan Türk Hava Kuvvetleri’nin A400M Atlas uçakları, ana üsleri olan Kayseri’ye ulaştı.
Milli Savunma Bakanlığı’nın Twitter hesabından yapılan bir paylaşımla, uçakların Kayseri’ye ulaştığı açıklandı.
A400M Uçakları Neden Kiev’de Mahsur Kaldı?
Her biri yaklaşık 110 milyon Euro değerindeki uçakların Ukrayna’dan çıkarılamamasının iki temel askeri nedeni vardı:
- pistlerdeki mayın tehlikesi
- pistler temizlense ve kalkış yapılsa bile, uçakların havada saldırıya uğramayacağının garantisini kimsenin vermiyor oluşu. Hem Ukrayna hem de Rusya adına savaşan çok sayıda farklı milis grubu var. Bu grupların hemen hepsinde, omuzdan ateşlemeli, ısı ayarlı füzeler bulunuyor. Her iki tarafın da diğer tarafı sorumlu tutmak için böyle bir saldırıyı kullanma olasılığının çok yüksek olması nedeniyle, A400M uçaklarının ülkeye dönüşü konusunda bugüne kadar yürütülen müzakereler sonuçsuz kalmıştı.
Ukrayna’da mahsur kalan Türk Hava Kuvvetleri’ne ait iki Airbus A400M, Kiev Borispol Havalimanı’na ait radar görüntülerine bu şekilde yansımıştı.
Uçakların Bakımı Nasıl Yapıldı?
Uçakların yerde kaldığı yaklaşık 10 aylık süre içinde, A400M’lerin kapsamlı bakımı için gereken yedek parça ve bakım ekipmanları, havayoluyla önce Polonya’ya götürüldü. Buradan karayoluyla önce Ukrayna sınırına, sınırdan itibaren de güvenlik konvoyu eşliğinde Kiev Borispol Havalimanı’na ulaştırıldı. Teknik ekip, uçakların bakımlarını Kiev’de yaptı.
A400M Nasıl Bir Uçak?
A400M, Airbus Defence and Space tarafından tasarlanan bir askeri nakliye uçağı. 2013 yılında C-130 Hercules veya C-160 Transall gibi eski nakliye uçaklarının halefi olarak hizmete girdi. 37 tona kadar kargo veya teçhizatlı 116 askeri 4.500 kilometreye kadar taşıyabiliyor.
Türk Hava Kuvvetleri’nin, Kiev’de mahsur kalanlar da dahil olmak üzere toplam 10 adet A400M uçağı bulunuyor. Son uçak, 30 Mart 2022’de teslim alınmıştı.
WizzAir de Uçağını Kaçırmıştı!
Budapeşte merkezli düşük maliyetli havayolu Wizz Air’in dört Airbus uçağı, savaş nedeniyle Ukrayna’da mahsur kaldı. Havayolu, Lviv Havalimanı’nda mahsur kalan Airbus A320’yi, Eylül ayında ülkesine getirmeyi başardı. Alçak irtifada uçmak ve uçağın transponderini kapatmak gibi cüretkar hamleler yapılmasını gerektiren kaçış uçuşu, başarıyla tamamlandı ve 7 ay sonra uçak Katowice’ye ulaştı.
Flightradar24’ten elde edilen verilere göre, Wizz Air’e ait Airbus A320’nin uçuşu, 10.000 ft yani yaklaşık 3.5 km irtifada; transponder’ı kapalı şekilde gerçekleşti. Pilotlar, Polonya hava sahasına girerken Mod 4C takip sistemini açtıktan sonra, uçak radarda görünmeye başladı.
Wizz Air, kapsamlı bir risk değerlendirmesi ve hazırlık sürecinden sonra, bu uçuşun gerçekleştirildiğini duyurdu.
Ukrayna hava sahası, Rusya’nın askeri operasyon başlattığı 24 Şubat’tan bu yana yolcu uçaklarına kapalı. Normale göre yaklaşık 4 kat daha alçak irtifada uçmak, Wizz Air uçağının radarlar veya uçaksavar füzeleri tarafından tespit edilmekten kaçınmasına yardımcı olmuş olabilir. Ancak, kapalı transponder ile uçan bir uçağın, savaşın her iki tarafı için de düşman olarak tanımlanma ihtimali oldukça yüksek. Böyle bir uçak, hava savunma sistemleri tarafından da bir hedef haline gelebilir. Zira 10000 ft irtifanın, askeri radarlardan kaçınacak kadar alçak olmadığı iddia ediliyor.
Havayolu, bu başarılı kaçış operasyonundan sonra, Kiev Havalimanı’nda mahsur kalan diğer üç Airbus uçağı için de kurtarma operasyonu düzenlemedi. Lviv ile karşılaştırıldığında, Kiev’in konumunun, Polonya sınırına yakın olmadığı için, böylesi bir operasyonun kolay gerçekleşmeyeceği düşünülüyordu.
