Boeing’in bir sonraki ticari uçak programının lansmanı ne zaman yapması gerektiği, endüstri uzmanları ve finansal analistler arasında bir tartışma konusu haline geldi. Uzmanlar, Boeing’in yeni uçağını ne zaman duyurması gerektiği konusunda ayrışıyor.
Bazı uzmanlar, şirketi yeniden canlandırmak ve Airbus’a kaybedilen pazar payının yeniden kazanılabilmesi için hızlı bir lansman gerektiğini savunurken, diğerleri bekle ve gör yaklaşımını savunarak, şirketin mali durumunun ve tedarik zincirinin daha donanımlı hale getirilmesi için zamana ihtiyaç duyulduğu görüşünü paylaşıyor.
Boeing’in böyle bir karar almadan önce, finans, tedarik zinciri, iş gücü, rekabet ve teknoloji dahil olmak üzere iç içe geçmiş birden çok hususu düşünmesi gerektiği aşikar. Yeni uçağın lansmanını aceleye getirmenin veya geciktirmenin olası sonuçları da şirket için oldukça önemli. Lansman çok hızlı gerçekleştirilirse, Boeing için çok önemli nakit akışı sağlayan 737 MAX programının satışlarına potansiyel olarak zarar verilebilir. Öte yandan Amerikalı uçak üreticisi, yeni uçağın lansmanı için çok gecikirse, tek koridorlu uçaklarının yeni nesil ve uzun menzilli varyantlarıyla şimdiden pazara hakim olmaya başlayan Airbus’ın çok daha gerisinde kalabilir.
Boeing Pazardaki Liderlik Hedefinden Vaz mı Geçti?
Morgan Stanley hisse senedi analisti Kristine Liwag, Boeing’in 2025 ve hatta 2027 sonuna kadar yeni bir uçak duyurmaması gerektiğini söylüyor. Liwag’a göre, yeni bir uçak programını, olması gerekenden daha erken başlatmak, son dönemde büyük sıkıntılar yaşayan uçak üreticisini daha da fazla sıkıntıya sokabilir.
Ancak, BofA Securities’in finansal analisti Ron Epstein ve endüstri analisti Richard Aboulafia, Boeing’in bir an önce harekete geçmesi gerektiğine inanıyor. Aboulafia, şirketin eylemsizliğini, CEO David Calhoun’un “pazardaki liderlik hedefinden tamamen vazgeçmesi” olarak nitelendiriyor.
Analistler, Boeing’in bir sonraki uçağının, 220-240 yolcu kapasiteli olması ve 9.260-10.186 km menzile sahip “orta pazar” segmentini hedeflemesi gerektiği konusunda hemfikir. Ayrıca geliştirilecek yeni uçağın, Boeing’in mevcut 737 ailesi uçaklarının yerini alması bekleniyor.
Boeing’in A321neo’ya Karşı Rakibi Yok!
Sektör analistlerine göre, yeni bir orta ölçekli uçak, Airbus’ın hızla popüler olan A321neo uçağına, meydan okuma potansiyeline sahip olabilir. A321neo sayesinde, Avrupalı üretici Airbus, daha önce Boeing’in hakim olduğu pazarın önemli bir bölümünü ele geçirmeyi başardı.
İki sınıflı konfigürasyonda 180 ila 230 yolcu kapasiteli olan A321neo, transatlantik rotalar da dahil olmak üzere hem kısa hem de uzun mesafeli uçuşlar gerçekleştiren havayolları için başarılı bir seçenek olduğunu kanıtladı. Şu ana kadar 3.700 sipariş almayı başaran A321neo’nun, daha uzun menzilli varyantı olan A321XLR’nin de yakında piyasaya sürülmesiyle, Airbus pazardaki konumunu daha da sağlamlaştıracak gibi görünüyor.
Sektör uzmanlarına göre Boeing’in ürün gamında şu anda, Airbus A321neo ile doğrudan rekabet edebilecek uçak yok. Ancak Boeing, şu anda sertifikasyon sürecinde olan 737 MAX 10’un karşılaştırılabilir bir seçenek olduğunu öne sürerek, bu iddiayı reddediyor.
737 MAX 10, 6100 km menzili ve iki sınıfta 188-204 yolcuyu ağırlayabilme gibi benzer performans özelliklerine sahip olsa da ticari başarı açısından A321neo’nun gerisinde kalıyor. Şu anda 737 MAX 10 için yalnızca 775 sipariş var.
Son yıllarda Boeing, Airbus A321neo’ya alternatif olarak yeni bir orta ölçekli uçak geliştirme olasılığını araştırıyor. Kasım 2022’de CEO Dave Calhoun, böyle bir planın yakın gelecekte olmadığını belirterek herkesi şaşırtmıştı. Calhoun, şirketin yeni bir uçağın piyasaya sürülmesini düşünmeden önce motor verimliliğinde ilerlemeler yapması gerektiğini belirtti.
Bu açıklamalara rağmen, Boeing’in hala orta sınıf uçak projesi üzerinde gizlice çalıştığına dair ısrarlı söylentiler var. Bazı analistler, bu potansiyel yeni uçağın kompozit bir gövdeye, 777-9’a benzer katlanır kanat uçlarına sahip olabileceğini ve potansiyel olarak 2030’ların başlarında pazara girebileceğini düşünüyor.
NASA ile Geliştirilen Uçak Heyecan Yarattı
Ancak tüm bu gelişmelerin dışında, geçtiğimiz haftalarda, Dave Calhoun, NASA ile birlikte geliştirdikleri son teknoloji uçağın, önümüzdeki on yıl içinde, ürün yelpazelerine dahil edilme olasılığını araştırdıklarını doğruladı. Gövdeye çapraz desteklerle bağlanan ekstra uzun, ince kanatlarla tasarlanan ve potansiyel olarak 737 MAX uçaklarının yerini alabilecek tek koridorlu uçağın prototipinin 2030’a kadar uçurulması planlandığı duyurulmuştu.
Boeing, 2030’larda ticari pazara sunmak amacıyla yeni bir çevre dostu uçak serisi geliştirmek için NASA’dan 425 milyon Dolarlık bir hibe aldı. Boeing ve ortaklarının, projeye 725 milyon $ daha yatırım yapacakları duyuruldu. Henüz Boeing’in diğer modelleri gibi hızlı şekilde bir isim verilmeyen yeni uçak, şu anda Boeing personeli arasında Sürdürülebilir Uçuş Prototipi veya “transonik kafes destekli kanat” olarak biliniyor. Uçağın yetenekleri henüz belirlenmemiş olsa da geliştirilen konseptin, uzun mesafeler uçmak için tasarlanmış geniş gövdeli uçaklara uygulanıp uygulanamayacağı belli değil.
Finansal Açıdan Mantıklı Değil!
Boeing’in finansal performansını yakından takip eden analistler, bu takvimin fazla iyimser olabileceğine inanıyor.
RBC Capital Markets’te havacılık ve savunma finansal analisti Ken Herbert, “Mali açıdan bakıldığında, şu anda yeni bir proje duyurmak mantıklı değil” diyerek net bir görüş ortaya koyuyor.
Herbert, Calhoun’un orta ölçekli uçak projesini erteleme kararının akıllıca bir hareket olduğunu düşünüyor. Çünkü bu, Boeing’in önümüzdeki yıllarda 737 MAX satışlarını maksimize etmesine ve modelin üretiminin 2030’lara kadar sürdürülebilmesine olanak tanıyacak.
