ABD Adalet Bakanlığı, Ekim 2018’de Endonezya’da (Lion Air) ve Mart 2019’da Etiyopya’da (Ethiopian Airlines) yaşanan ve toplam 346 kişinin yaşamını yitirdiği 737 MAX kazalarının ardından, Boeing’i, cezai kovuşturmadan kaçınmasına olanak tanıyan anlaşmayı ihlal etmekle suçladı. İddialara yanıt vermesi için, Boeing’e 30 gün süre verildi.
Ocak 2021’de Boeing, hakkında yürütülen yolsuzluk soruşturmasını kapatmak için, Adalet Bakanlığı ile 2,5 milyar Dolarlık bir anlaşma (DPA) yaptı. Eğer bu anlaşma yapılmasaydı Boeing, hayati bilgileri sakladığı için, uçağın sertifikasyon ve onay sürecinde görev yapan FAA personelini yanıltmakla suçlanabilirdi. ABD’li imalatçı, sonuçta aldatma (yanıltma) suçunu çok üst düzey olmayan iki çalışana yüklemeyi başardı ve sözleşmeye de imzayı attı.
Anlaşma karşılığında belirlenen 2,5 milyar Dolarlık tutarın 243,6 milyon Dolar‘ı şirketin ödemesi gereken para cezasıydı. Kalan kısım ise mağdurların ailelerine yönelik oluşturulması gereken 500 milyon dolarlık bir fon ve 737 MAX operatörlerine verilmesi gereken (uçakların yere indirildiği süreçte yaşadıkları mağduriyet nedeniyle) 1,8 milyar dolarlık tazminatı içeriyordu.
ABD Adalet Bakanlığı (DOJ), Amerika Birleşik Devletleri Bölge Mahkemesi Yargıcı’na yazdığı bir mektupta, Boeing’in, iki ölümlü 737 MAX kazasının ardından, Adalet Bakanlığı ve uçak üreticisinin Ocak 2021’de sonuçlandırdığı, ertelenmiş kovuşturma anlaşmasını (DPA) ihlal ettiğini iddia etti.
Mektuba göre, Boeing özellikle “operasyonlarında, ABD dolandırıcılık yasalarının ihlallerini önlemek ve tespit etmek için bir uyumluluk ve etik programı tasarlamamak ve uygulamamakla” suçlanıyor.
Bu gelişme, Boeing’in yolsuzluk suçlaması da dahil olmak üzere, ABD’nin bilgisi dahilinde olan herhangi bir cezai ihlal nedeniyle yargılanabileceği anlamına geliyor.
ABD’li imalatçı, 5 Ocak 2024’te Alaska Havayolları’na ait 737 MAX-9’un havada acil çıkış kapısının patladığı olayın ardından çok detaylı inceleme altına girmişti. Bu süreç, özellikle şirketin kalite kontrol konusundaki uygulamalarıyla ilgili bir dizi yeni problemi ortaya çıkardı.
Adalet Bakanlığı suç duyurusunda bulunacak mı?
Bu iddialar Boeing için yeterince korkutucu olsa da şimdi Adalet Bakanlığı’nın nasıl ilerleyeceği büyük bir merak konusu. Adalet Bakanlığı’nın bundan sonraki adımlarına karar vermesi için 7 Temmuz 2024‘e kadar süresi var. Boeing’in için ise kendisine yöneltine suçlamalara yanıt vermesi için son tarih 13 Haziran 2024 olarak belirlendi. Adalet Bakanlığı, soruşturma başlatılıp başlatılmayacağına karar vermek için, Boeing’in yanıtını bekliyor.
Adalet Bakanlığı, soruşturmanın bundan sonraki adımlarını belirlemek üzere, Lion Air JT610 ve Etiyopya Havayolları ET302 kazalarında hayatını kaybedenlerin ailelerinin yanı sıra; Boeing’in havayolu müşterileri ve onların danışmanlarıyla da sürekli temas halinde olduğunu açıkladı. Aileler, 24 Nisan‘da Adalet Bakanlığı’nda bir görüşmeye katıldı. 31 Mayıs‘ta da yeniden bir araya gelmeleri planlanıyor. Boeing, bu sürecin sonunda bazı ciddi sonuçlarla karşı karşıya kalabilir
Boeing sözcüsü ne yanıt verdi?
“Bu anlaşmanın şartlarını yerine getirdiğimize inanıyoruz ve bu konuda Bakanlığa yanıt verme fırsatını sabırsızlıkla bekliyoruz. Bunu yaparken, Alaska Havayolları uçağında yaşanan olayla ilgili gelen sorulara yanıt vermek de dahil olmak üzere, anlaşmanın tüm süresi boyunca olduğu gibi, Bakanlıkla mümkün olan en yüksek şeffaflıkla iletişim kuracağız.”
