Boeing uçaklarının gövdeleri başta olmak üzere, pek çok farklı parçasını üreten, ABD’li imalatçının en büyük tedarikçisi durumundaki Spirit AeroSystems şirketinde kalite denetçisi olarak görev yapan ve uçaklardaki üretim kusurlarını açıkladığı için “muhbir” olarak anılan Joshua Dean, aniden rahatsızlandı ve yaşamını yitirdi. Yaklaşık 2 ay önce, Boeing eski Kalite Müdürü John Barnett’in, 787 Dreamliner uçaklarıyla ilgili üretim kusurları ile ilgili olarak, mahkemede Boeing aleyhine ifade vermesine bir gün kala, aracında ölü bulunmasının ardından, Dean’ın da aniden yaşamını yitirmesi, Boeing ile ilgili korkunç soru işaretlerini beraberinde getiriyor.
Joshua Dean, kalite denetçisi olarak görev yaptığı Spirit AeroSystems şirketini, son yıllarda arka arkaya yaşanan kazalar ve emniyet kusurları nedeniyle itibarı zedelenen Boeing 737 MAX uçaklarının üretimindeki problemleri görmezden gelmekle suçlamıştı.
Boeing’in eski kalite müdürü Josh Barnett’in şüpheli intiharının üzerinden iki ay bile geçmeden, Dean’ın da aniden yaşamını yitiren ikinci kişi olması, durumu oldukça karmaşık bir hale getirdi. Güney Carolina yetkililerinin, bariz bir şekilde, intihar ettiğini raporladığı Barnett’in ölümüne ilişkin soruşturma devam ediyor.
Dean’in ölümü, Ocak ayında Portland Havalimanı’ndan kalktıktan kısa bir süre sonra, Alaska Havayolları’na ait Boeing 737 MAX 9 uçağının acil çıkış kapısının havada patlamasından bu yana, otoriteler, havayolları ve tüm havacılık camiası tarafından daha fazla incelemeye alınan Boeing’e karşı şimşekleri bir kez daha çekecek gibi görünüyor.
Acil çıkış kapısının havada kopması olayının ardından, Boeing uçaklarındaki emniyet sorunlarıyla bağlantılı olumsuz manşetler, ABD’li imalatçının itibarını zedeliyor. Öyle ki yakın zamanda yapılan bir ankete göre, Amerikalıların çoğu, Boeing yerine Airbus uçaklarıyla seyahat etmek için daha fazla para ödeyebileceğini söylüyor. Dünyanın geri kalanındaki seyahat severler için de durum pek farklı değil. Geçtiğimiz günlerde, YouTube kanalımızda Boeing’teki krizi tüm detaylarıyla ele almıştık.
Joshua Dean 737 MAX Uçaklarında ‘Aşırı Kusur’ Tespit Etti
NPR’nin haberleştirdiği, Aralık 2023 tarihli bir dava dosyasına göre, Spirit’te kalite denetçisi olan Dean, Ekim 2022’de Boeing’in Wichita’daki üretim tesisinde uygulanan standartları uygunsuz olarak nitelendirdi ve “aşırı miktarda kusur” olduğuna yönelik bir yorum yaptı.
Dava dosyasına göre, sektörde uzun yıllara dayanan bir deneyime sahip olan makine mühendisi Dean, Mart 2019 ile Mayıs 2020 arasında Spirit’te görev yaptı ve toplu işten çıkarmalar sırasında, işine son verilen çok sayıda çalışan arasında yer aldı.
Mayıs 2021’in sonlarında, ürün ve süreç doğrulama (product and process verification – PPV) departmanında, temel kalite denetçisi olarak Spirit’e geri döndü. Daha sonra Dean’ın sözleşmesi, Spirit tarafından Nisan 2023’ün sonlarında feshedilene kadar, 2. seviye stres mühendisi olarak çalıştı.
Joshua Dean, Ekim 2022’de ciddi üretim kusurları tespit edip, bunları yönetime bildirdi. Ancak bu tespitleriyle ilgili herhangi bir aksiyon alınmadı. Dava dosyasında yer alan bilgilere göre Spirit, Dean tarafından tespit edilen sorunları, 10 ay sonra, Ağustos 2023’te bağımsız raporlamalarda ortaya çıkana kadar, yatırımcılardan “gizledi“.
Haksız Yere İşten Kovuldu!
Dean, şirketin kendisini, Wichita fabrikasındaki kusurları tespit etmesine bir misilleme olarak hakısz gerekçeyle (bir denetim sırasında, dikey kuyruğu gövdeyle birleştiren bağlantı elemanlarındaki üretim kusurunun tespit edilememesi) kovduğunu iddia etti. Dava dosyasında Dean, “günah keçisi ilan edilerek susturulmak” istendiğini belirtti.
Dean ayrıca çalıştığı Spirit şirketini, 737 üretim hattının üst düzey kalite yönetiminde ciddi ve ağır suiistimal olduğu gerekçesiyle, Federal Havacılık İdaresi – FAA’ye şikayet etti. Yürütülen soruşturma sonunda, Dean’in iddialarının önemli olduğuna kanaat getirildi ancak daha fazla ayrıntı paylaşılmadı.
45 yaşındaki Dean’in ani ölümü, Salı günü sosyal medya üzerinden, teyzesi ve kız kardeşi tarafından duyuruldu. Annesi Facebook’ta Nisan ayında zatürreye yakalandığını ve MSRA enfeksiyonu nedeniyle felç geçirdiğini yazdı.
Seattle Times, Dean’in “sağlık durumunun iyi olduğunu ve sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmasıyla tanındığını” ancak “ani ve hızla yayılan bir enfeksiyona” yakalandıktan sonra öldüğünü yazdı.
Dean’ın avukatı Brian Knowles, El Cezire’ye yaptığı açıklamada onun ölümünü “havacılık camiasının kaybı” olarak nitelendirdi. Spirit sözcüsü ise Dean’ın ani şekilde hayatını kaybetmesinin, şirket için “şaşırtıcı bir haber” olduğunu söyledi.
