Dünyanın en büyük havayollarından birinde ömür boyu sınırsız First Class seyahat hakkınız olsa nasıl olurdu? Kulağa inanılmaz geliyor, değil mi? Kim istemez ki? 1980’lerde American Airlines’a 250 bin dolar ödeyen bir grup insan tam olarak bu ayrıcalığı elde etti.
İlk bakışta çılgınca bir harcama gibi görünüyor olabilir ama bu parayı verenlerden biri, 20 yıl içinde bu hakkını dibine kadar kullandı. 10 binin üzerinde First Class uçuş yaptı, 30 milyon mil biriktirdi ve havayoluna tam 21 milyon dolara mal oldu! Tabii ki bu durum sürdürülebilir değildi. Havayolu, yolcunun sınırsız seyahat hakkını iptal etti ve olay uçak kabininden mahkemeye koridorlarına taşındı.
Bugün size Chicago’lu yatırım bankacısı Steven Rothstein’ın inanılmaz hikayesini anlatacağım. Bir havayolunun pazarlama stratejisi nasıl bumerang gibi geri dönüp başına büyük bir dert açabilir? Her detayında bu kadar da olmaz diyeceğiniz bu ibretlik öykünün sonunda, kimin haklı olduğuna kendiniz karar verirsiniz.
AAirpass Fikri Nasıl Ortaya Çıktı?
1980’lerin başında, American Airlines ciddi bir mali krizle boğuşuyordu. Yüksek yakıt fiyatları, eski ve verimsiz uçaklardan oluşan bir filo, deregülasyon sonrası sektörde artan rekabet derken, şirket iflasın eşiğine geldi. Çözüm olarak, hızlı nakit akışı sağlamak için AAirpass isimli özel bir seyahat kartı çıkarmaya karar verdiler.
O dönem ABD’de oldukça yaygın olan bir uygulamaydı bu. Birçok taşıyıcı, yolcularına sabit ücret karşılığında belli sayıda uçuş veya sınırlı bir zaman dilimi içinde sınırsız uçuş hakkı sunan farklı opsiyonlar sunuyordu.
1981’den 1988’e kadar toplam 66 kişi bu hizmeti satın aldı. Havayolunun kasasına bugünün parasıyla yaklaşık 50 milyon Dolar nakit girişi oldu. Bu yolcular aynı zamanda American Airlines’ın VIP özel yolcu salonları ağı olan Admirals Club’a ömür boyu üye olmaya da hak kazandı.
Bu karta sahip olan kişiler, uçuş rezervasyonu yapmak için, American Airlines Platinum Executive rezervasyon departmanına ayrılmış bir telefon numarasını arayarak yer ayırtıyordu. Günümüzde olduğu gibi check-in sırasında kimlik gösterilmesi gerekmediği için, uçuş rezervasyonu yapmak veya seyahat etmek için herhangi bir kimliğe ihtiyaç duyulmuyordu. Bu nokta, hikayenin hukuk savaşına dönüşmesi konusunda oldukça önemli bir detay haline gelecek.
Steven Rothstein Neden AAirpass Satın Aldı?
İş hayatının çoğunu seyahat ederek geçiren 37 yaşındaki Chicago’lu iş insanı Steven Rothstein için de bu kaçırılmayacak kadar iyi bir fırsattı. 1987’de 250 bin Dolar ödeyerek Aairpass satın alan Rothstein, eşi Nancy tarafından “otobüse biner gibi uçağa binen biri” olarak tanımlanıyordu.
İki yıl boyunca tek başına bu hakkını kullanan Rothstein, 1989’da bir arkadaşının da kendisine uçuşlarında eşlik edebilmesini sağlayacak refakatçi AAirpass kartı için 150.000 Dolar ödedi.
Rothstein, satın aldığı hizmet kapsamında, 1987’den 2008’e kadar, yaklaşık 10.000 uçuş yaptı. Bu yılda ortalama 476 uçuş demekti ve günde birden fazla uçağa binmek anlamına geliyordu. Yaptığı bu uçuşların havayoluna toplam maliyeti ise yaklaşık 21 milyon Dolardı. Uçuş rezervasyonlarının tamamını telefonla gerçekleştiren Rothstein’ın sesi, çağrı merkezi çalışanları için çok tanıdık bir hal almıştı.
21 yıl boyunca Rothstein, New York’a 1.000, San Francisco’ya 500, Los Angeles’a 500, Londra’ya 500, Tokyo’ya 120, Paris’e 80, Sidney’e 80, Hong Kong’a 50 ve dünyanın geri kalanındaki destinasyonlara da yaklaşık 7.000 uçuş gerçekleştirdi.
En sevdiği restorandaki sandviçi yiyebilmek için Chicago’dan Ontario’ya gidip döndüğü de oldu; alışveriş yapmak için başka bir şehre uçtuğu da. Havayolunun bu kart ile ilgili tek bir kuralı vardı. Uçuş hakkı başka birisi tarafından kullanılamazdı. Bir iş arkadaşı Rothstein’a abonelik kartını kullanmak için haftada 5.000 dolar teklif ettiğinde, Rothstein bunu reddetmişti.
Bir Londra uçuşunda Rothstein ile tanışan dönemin American Airlines CEO’su Bob Crandall, sonraki günlerde, bu abonelik kartını satın aldığı ve maksimum düzeyde kullandığı için kendisine bir teşekkür mektubu yolladı.
American Airlines Rothstein’in Biletini Neden İptal Etti?
Ancak Rothstein’in peri masalının da bir sonu vardı. 13 Aralık 2008’de, bir arkadaşıyla Chicago O’Hare Havaalanı’na gelen Rothstein, Londra uçağına binmek üzere kapıya doğru yöneldi. Ancak, uçağın kapısına geldiklerinde görevliler Rothstein’a American Airlines antetli bir kağıt uzattı. Kağıtta: “Havayolunun 1 Ekim 1987 tarihi itibariyle AAirpass anlaşmasını feshetme hakkını kullandığı” yazıyordu.
Havayolu, Rothstein’ı AAirpass kurallarını ihlal etmekle suçluyordu. İddialara göre, Rothstein, sahte rezervasyonlar yaptı. Çok sayıda farklı kişi bu uçuşlarda Rothstein’ın yerine uçtu. Kendisinin katılmayacağı uçuşlara var olmayan yolcular üzerinden çok sayıda spekülatif rezervasyon yaptırarak, koltukların boş kalmasına neden oldu. Yanındaki koltuğu bloke ettirmek için ‘Bag Rothstein’ ve ‘Steven Rothstein Jr’ gibi sahte isimlerle rezervasyon yaptı. Hakkı olmayan insanları First Class kabinde uçurdu. Kısacası satın aldığı hizmete ait tüm kuralları çiğnedi.
Bütün bu iddialar üzerine Rothstein de satın aldığı sınırsız uçuş hakkını haksız şekilde elinden aldığı gerekçesiyle havayolu aleyhine 7 milyon dolarlık tazminat davası açtı.
American Airlines ise bir adım öteye geçti. Rothstein’a karşı dolandırıcılık suçlamasıyla bir karşı dava açıldı.
Yapılan incelemeler sonucunda, Rothstein’ın Mayıs 2005 ile Aralık 2008 arasında yaptığı rezervasyonların %84’ünü iptal ettiği veya uçuşa gelmediği ortaya çıktı. Havayolu ayrıca, Rothstein’ın Aralık 2003 ile Nisan 2004 arasında en az 41 uçuşta refakatçi rezervasyonu yaptığını, ancak bu koltukların boş kaldığı görüldü.
Ağustos 2006 ile Kasım 2008 arasında rezervasyon yapılan 3.009 uçuştan 14’ünün havayolunun kurallarını tamamen ihlal ederek, usulsüz şekilde gerçekleştirildiği doğrulandı.
Rothstein savunmasında havayolunu suçladı. Havayolunun ilk günden bu yana, hayali isimler ile refakatçi koltuklarının boş bırakılmasına göz yumduğunu iddia etti. Yapılan her rezervasyonun doğrudan American Airlines çalışanları üzerinden yapıldığı için, hiçbir zaman herhangi bir şüpheli işlem yapmanın mümkün olamayacağını söyledi.
Soruşturma kapsamında, havayolunun çağrı merkezi çalışanlarıyla da görüşüldü. Rothstein’ın Aairpass haklarını kötüye kullandığına dair bir şüphe oluşmadığı ortaya çıktı.
Mahkeme sürecinde Rothstein, bu kartı elinde bulundurduğu 21 yıl boyunca pek çok kez ihtiyaç sahiplerine bu hakkını kullandırmayı teklif ettiğini itiraf etti. Ancak bunu yalnızca iyilik amaçlı yaptığını söyledi. Seattle’daki bir adama babasının cenazesine gitmesi için; birçok kişiye hasta aile üyelerini ziyaret etmeleri için bilet verdiğini; bunu hayırseverlik olarak yaptığını anlattı.
Rothstein’in Kızı Caroline’den Akıl Almaz İtiraf!
2019’da olay bambaşka bir boyut kazandı. The Guardian’da yer alan bir haberde Rothstein’ın kızı Caroline, babasının neden 2.000’den fazla koltuğu boş uçurmak için rezerve ettirdiğini açıkladı. Rothstein’ın 2002’de sokakta yürürken bir araba kazasında hayatını kaybeden oğlu Josh’un ölümünden kaynaklanan travmayla başa çıkmak için kullandığı bir yol olduğunu öne sürdü.
Steven’ın mahkemede söylediği sözler de oldukça şaşırtıcıydı: ” Josh’un ölümünden sonra, evde herkes uyurken ve konuşacak kimsem yokken, rezervasyon hattını arayıp, bir saat boyunca pek çok konuda konuşurdum. Sonunda hangi uçuş için rezervasyon yapmak istediğimi sorduklarında ise önümüzdeki hafta San Francisco’ya gitmem gerektiğini söylerdim. Aslında San Francisco’ya gitmem gerekmiyordu. Sadece çok kafam karışıktı ve çok yalnızdım. American Airlines’ı arıyordum çünkü konuşmam gerekiyordu. Mantıklı insanlardı. Beni tanıyorlardı. Ben de onları tanıyordum. İsimlerini biliyordum. Hayatlarını biliyordum.”
Yıllar süren dava süreci, hiçbir sonuca ulaşılamadan sonuçlandı. Her iki taraf, mahkeme dışında bir anlaşmaya vardı. Bu anlaşmanın detayları hiçbir şekilde kamuoyu ile paylaşılmadı. Her iki taraf da birbirleriyle ilgili tüm suçlamalarını geri çekti.
Jacques E. Vroom Jr’nin Bileti de İptal Edildi!
Rothstein, satın aldığı Aairpass kartı iptal edilen tek kişi değildi. Dallas’ta yaşayan pazarlama yöneticisi Jacques E. Vroom Jr., Aralık 1989’da satın aldığı AAirpass ve refakatçi bileti için toplam 356.000 dolar ödedi. Vroom, Temmuz 2008’e kadar American Airlines uçuşlarında yaklaşık 38 milyon mil seyahat etti.
İddiaya göre, uçuşlarının çoğunu, Maine’de üniversite okuyan oğlunun tüm futbol maçlarını izlemek için kullandı. Bu uçuşlarda o kadar çok mil biriktirdi ki bunları çoğunlukla AIDS hastalarına, ailelerini ziyaret edebilmeleri için veriyordu. O kadar sık uçuyordu ki, American Airlines mürettebatının çoğu Vroom’u adıyla tanıyordu.
30 Temmuz 2008’de Londra-Heathrow Havalimanı’nda (LHR) check-in yaparken, Vroom’a havayolu personeli tarafından, şüpheli faaliyetler nedeniyle kartlarının iptal edildiği söylendi. Havayolu, 2011’de havayolu, refakatçi koltuğunu parayla sattığı gerekçesiyle Vroom’a dava açtı.
Vroom da hiç vakit kaybetmeden, kamuoyunun gözünde adını kötülemek için havayolunun kendisine iftira attığı iddiasıyla bir karşı dava açtı. İki taraf arasındaki davalar bugün hala devam ediyor ve herhangi bir sonuç alınamadı.
Özetle, American Airlines, yaşam boyu sınırsız first class uçak bileti hakkını, iflastan kaçınmak için, hızlı nakit girdisi sağlayacak bir plan olarak hayata geçirse de Rothstein ve Vroom gibi, bu hizmeti havayolunun zararına kullanabilecek yolcular hesaba katılmamıştı.
Sadece iki müşterinin şirketi uğrattığı zarar, bu hizmeti satın alan 66 kişinin havayoluna ödediği paradan çok daha fazla oldu. Üstelik American Airlines’in bu gerçeği anlaması yaklaşık 20 yıl sürdü.
Dünyada Kaç Kişide AAirpass Bileti Var?
American Airlines CEO’su Bob Crandall’ın yıllar sonra AAirpass hakkında yaptığı bir konuşma durumu özetliyor. Başlangıçta bunun şirketlerin en üst düzey çalışanları için satın alacağı bir hizmet olacağını düşünmüştük. Kısa sürede halkın bizden daha akıllı olduğu ortaya çıktı.
Sınırsız First class seyahat hakkı sunan Aairpass satışı, 1994’te durduruldu. 2004’te kuralları yenilenen versiyonu ile bir kez daha satışa sunuldu. Bireysel kullanım için 3 milyon dolar, refakatçi bileti için 2 milyon dolar fiyat biçilen bu hizmeti hiç kimse satın almadı. Şu an dünya çapında bu bilete sahip 25 kişi olduğu sanılıyor.
