Nepal’de Yeti Havayolları’na ait ATR 72 düştü ve 72 kişi hayatını kaybetti. Nepal’in havacılık emniyeti konusundaki siciline bir kara leke daha eklendi. Zorlu topografya ve vahşi hava koşulları, Himalaya Dağı’nın eteklerindeki ülkede uçmayı zorlaştırırken, eski teknolojilerin kullanılması ve havacılık sektöründeki reform eksikliği de bu trajedilerin sorumlusu gibi görünüyor.
Nepal’in başkenti Katmandu’dan, Annapurna sıradağlarının altına sıkışmış olan ülkenin ikinci büyük şehri Pokhara’ya yolculuk, en popüler turistik rotalardan biri. Ancak çoğu kişi, aralarında yaklaşık 200 km mesafe bulunan, engebeli yollardan geçmeyi gerektiren ve yaklaşık altı saat süren bir kara yolculuğu yerine, bu iki şehir arasında yarım saat süren bir uçuş yapmayı tercih ediyor.
15 Ocak 2023 Pazar sabahı, dünyanın farklı ülkelerinden 68 yolcunun yer aldığı Yeti Havayolları’na ait ATR 72 tipi uçak (9N-ANC) Katmandu’dan kalkış yaptı. Ancak Pokhara Havalimanı’na inişe yaklaşık 20 saniye kala düştü.
Uçak, eskiden iç hat uçuşları için kullanılan havaalanı ile mevcut Pokhara Uluslararası Havaalanı arasında akan Seti Gandaki Nehri’nin kıyısında bulunan ormanlık araziye düştü ve alev aldı. 2019’dan bu yana Yeti Havayolları’nda görev yapan uçak, daha önce Kingfisher Havayolları ve Nok Air filosunda uçmuştu.
Nepal sivil havacılık otoritesine göre uçakta 37 erkek, 25 kadın, üç çocuk ve üç bebek olmak üzere toplam 68 yolcu vardı. Yolcuların, 53’ü Nepalli, 5’i Hindistanlı, 4’ü Rus, 2’si Koreliydi. Kalan dört yolcunun ise İrlandalı, Arjantinli, Avustralyalı ve Fransız olduğu açıklandı. Uçaktaki dört mürettebatın tamamı Nepalliydi. Kazada, 68 yolcu ve 4 mürettebatın tamamı hayatını kaybetti. Nepal kabinesi acil olarak toplandı. Ulusal yas ve 1 günlük resmi tatil ilan edildi.
Sosyal medyada dolaşan ve uçağın kazadan önceki son anlarının kaydedildiği bir videoda, uçağın sola doğru keskin bir şekilde yatışa geçip ardından düştüğü görülüyor. Uçağın düşüşüne şahit olduğunu söyleyen bir kişi, uçağın titreyerek, sağa sola hareket ettiğini ve sonra aniden vadiye doğru burun üstü dalış yaptığını anlatıyor.
Videoya bakıp, eldeki verileri değerlendirdiğimizde, ilk akla gelen senaryo, uçağın süratsiz kalarak stall denilen anormal duruma girip düştüğü yönünde. Ama uçağın neden stalla girdiği ve kazanın oluşumuna katkı sunan diğer faktörlerin neler olduğunu anlamak için, her zaman olduğu gibi kara kutu kayıtlarının incelenmesi ve nihai kaza raporunu beklemek gerekiyor. Uçağın kara kutularına pazartesi sabah itibariyle ulaşıldı. Kara kutuların iyi durumda olduğu açıklandı
Pokhara Havalimanı 1 Ocak 2023’te Açıldı!
Çinlilerin desteğiyle Yeni Pokhara Uluslararası Havalimanı, 1 Ocak 2023’te, hizmete başladı. Uçağın düştüğü yer, eski ve yeni havalimanları arasındaki alan. Havalimanının yakın zamanda hizmete başlamış olmasının, bu kazaya etkisi olmuş mudur henüz bilinmiyor. Pilotların, yeni havalimanına ne sıklıkta uçtuklarına dair de bir bilgi yok.
Nepal’deki havaalanları ve zorlu yaklaşma prosedürleri hepimizin malumu. Acaba pilotlar, iki hafta önce açılan bu havalimanına yaklaşma hattına yeterince aşina değiller miydi? Buna da mutlaka bakılacaktır.
İniş için kuleden izin isteyen pilotların, herhangi bir acil durum bildirmediği belirtiliyor. Pilotların, iniş için pist değişikliği istedikleri ve bu talebin kule tarafından onaylandığı biliniyor. Piste teker koymalarına yaklaşık 20 saniye kala uçak düşüyor. Teknik bir arıza yaşanmış olabileceği ve pilotların uçağın kontrolünü kaybetmiş olabileceği de iddialar arasında.
Nepal hükümeti, kazanın nedenini araştırmak için beş kişilik bir heyet oluşturdu. Başbakan yardımcısı ve hükümet sözcüsü Bishnu Paudel, 45 gün içinde kaza ile ilgili bir ön rapor hazırlanacağını açıkladı. Nepal Başbakanı Pushpa Kamal Dahal’ın talimatıyla, tüm iç hat uçuşu yapan uçaklara yönelik geniş kapsamlı teknik inceleme yapılmasına karar verildi.
Kaza yapan Yeti Havayolları’na ait ATR-72 uçağı 15 yaşındaydı. FlightRadar24, uçağın, güvenilir olmayan verilere sahip eski bir transponderle donatıldığını gösteriyor. Uçağın transponder cihazından gelen son sinyal, deniz seviyesinden yaklaşık 2.875 ft yükseklikteyken alındı. Pokhara Havaalanı’nın rakımı da yaklaşık 2.700-2.800 ft olarak biliniyor.
Nepal’in Önde Gelen Havayolu Yeti Airlines!
Kaza yapan Yeti Havayolları, 1998’de kuruldu. Web sitesinde kendisini ülkenin önde gelen havayolu olaraktanımlıyor. Havayolunun filosu, düşen uçak da dahil olmak üzere altı adet ATR 72-500 tipi uçaktan oluşuyor. Ülkedeki bir başka havayolu olan Tara Air’i de bünyesinde barındıran Yeti Havayolları, yolcularına Nepal’deki “en geniş uçuş ağını” sunuyor.
Yeti Havayolları, bu korkunç kazada hayatını kaybeden yolcular için yas tutuyor olmaları gerekçesiyle, kazanın yaşandığı gün ve ertesi gün yapacağı tüm uçuşları iptal etti.
Havayolunun emniyet sicili de biraz karışık. 2004 ve 2008 yılları arasında, havayolunun uçakları üç ayrı ölümlü kaza yaşadı. Ancak o günden sonra, havayoluna ait uçaklar yalnızca birkaç kez pistten çıkma olayına karıştı. Bu olayların hiçbirinde ciddi yaralanma yaşanmadı. Yani tam bir şeyleri düzelttiler gibi görünüyor gibiydi ki bu kaza yaşandı.
Airbus ve İtalyan Leonardo’nun ortak girişimi olan ATR’nin ürettiği uçak modellerinden biri olan ATR72, özellikle düşük maliyetli havayolları arasında yaygın olarak kullanılan çift motorlu turboprop uçaklardan biri. ATR uçakları, uçuş emniyeti açısından genellikle olumlu bir repütasyona sahip.
ATR Uçaklarının Ölümlü Kazaları!
Eski bir Tayvanlı havayolu olan Transasia tarafından uçurulan iki ATR 72, Temmuz 2014 ve Şubat 2015’te ölümlü kazalara karıştı. Temmuz 2014’te, ATR 72-500, Tayvan ile Çin arasındaki Penghu takımadalarına inmeye çalışırken düştü ve uçaktaki 48 kişi yaşamını yitirdi.
Şubat 2015’te ise ATR 72-600, kalkışından kısa bir süre sonra motorlarından birinin arızalanması ve ikincisinin de pilotlar tarafından yanlışlıkla kapatılması nedeniyle düştü. Uçağın kontrolden çıktıktan sonra bir taksiye çarptığını gösteren dramatik görüntüleriyle hatırladığımız bu kazada 43 kişi hayatını kaybetmişti.
Yaşanan bu iki kaza, Tayvan’da uçan tüm ATR 72’lerin geçici olarak yere indirmesine yol açtı. TransAsia, 2016 yılında tüm uçuşlarını durdurdu ve daha sonra iflas etti.
Nepal’de Neden Çok Uçak Kazası Oluyor?
Nepal havacılığı, yetersiz eğitim ve bakım faaliyetleri nedeniyle uçuş emniyeti açısından oldukça sorunlu. Avrupa Birliği, ülkenin havacılık endüstrisindeki eksikliklerinden duyduğu endişe nedeniyle, 2013’ten bu yana hiçbir Nepalli havayolunu kendi hava sahasına almıyor.
Everest de dahil olmak üzere dünyanın en yüksek 14 dağından sekizine ev sahipliği yapan Himalaya ülkesi Nepal, adeta uçak kazası rekoru kırmakla meşgul. Ülke, dünyanın en uzak ve en zorlu pistlerine sahip. Etrafı karla kaplı zirvelerle çevrili olan bu pistlere yaklaşmak ve inmek, en başarılı pilotları bile ciddi şekilde zorluyor.
Nepal, özellikle geçmişte ölümlü kazaların yaşandığı zorlu dağlık araziye sahip bölgelerde, hava tahminleri için iyi bir altyapıya sahip değil. Dağlık bölgelerde hava koşulları aniden değişebildiği için, uçuşlar için tehlike yaratabiliyor. Bu yüzden uçak kazaları ve Nepal, aynı cümle içinde sıklıkla kullanılıyor. Pazar günü yaşanan kaza esnasında, havanın açık ve görüş koşullarının oldukça iyi olduğu biliniyor.
Dünyanın en fakir ülkelerinden biri olan Nepal, iç hat uçuşlarını eski uçaklarla yapıyor. Bu uçakların çoğu, görünürlük veya hava durumu ile ilgili sorunları çözmeye yardımcı olabilecek radar ve GPS teknolojisi gibi gerekli modern donanımlara sahip değil.
Uçak Kazalarında Siyasetin Etkisi
Hava durumu, zorlu coğrafi koşullar ve modası geçmiş teknolojinin yanı sıra, Nepal’deki kazaların sorumlularından biri de havacılık kurumunun kendisi.
Nepal Sivil Havacılık Otoritesi (CAAN), Nepal’de hem hizmet sağlayıcı hem de otorite durumunda. Bu konu, özellikle uçuş emniyet düzenlemeleri söz konusu olduğunda, bir çıkar çatışmasına yol açıyor. Avrupa Komisyonu ve ICAO, 2009’dan bu yana Nepal’i, yetki ve sorumlulukların net bir şekilde ayrıldığı bir düzenleme yapmaya davet ediyor. Ancak sorunlar çözülemiyor. Çünkü böylesi bir bölünme kararının alınamamasının arkasında siyasetin etkisi var. Sivil havacılık teşkilatı ayrılırsa, bazı üst düzey koltuklarda oturan bürokratlar, sahip oldukları yetkileri kaybedecekleri için buna yanaşmıyor.
Ülkedeki her turizm bakanı ve siyasi lider, yıllardır reform ve değişim sözü ile göreve başlıyor. Ancak hiçbir şeyin değişmiyor. Kısacası sorun sistemin kendisi gibi görünüyor.
Nepal’in Uçak Kazası Geçmişi
Flight Safety Foundation’ın Aviation Safety veritabanına göre, 1946’dan beri Nepal’de 42 ölümlü uçak kazası meydana geldi. Pazar günü yaşanan kaza, ülkede son 10 yılda meydana gelen 19. uçak kazası ve aynı dönemde yaşanan 10. ölümlü kaza oldu. Pazar günkü kaza ayrıca Nepal’de son otuz yılın en büyük ölümlü uçak kazasıydı.
Yeti Havayolları ve uçak imalatçısı ATR tarihinin en ölümlü kazası olarak kayıtlara geçen bu korkunç trajedi,Nepal tarihinin en ölümlü 3’üncü kazası oldu. Everest de dahil olmak üzere dünyanın en yüksek 14 dağından sekizine ev sahipliği yapan Nepal’de 2000 yılından bu yana uçak veya helikopter kazalarında yaklaşık 350 kişi öldü.
Nepal’deki en ölümlü uçak kazası, 28 Eylül 1992’de yaşandı. Karaçi’den gelen Pakistan Havayolları’na aitAirbus A300, Katmandu’ya yaklaşırken bir dağın yamacına çarptı ve uçaktaki 155 yolcu ve 12 mürettebatıntamamı hayatını kaybetti.
Ülke tarihindeki en büyük ikinci kaza ise bu bu olaydan 2 ay önce, 31 Temmuz 1992’de yaşandı. Thai Airways’e ait Airbus A310, Bangkok’tan Katmandu’ya yaptığı uçuşta, yaklaşma esnasında dağa çarptı. 99 yolcu ve 14 mürettebat üyesi olmak üzere 113 kişi yaşamını yitirdi. Kazanın nedeni kule ile pilot arasındaki kısmen dil sorunundan kaynaklanan iletişim sorunuydu.
Son dönemde Nepal’de yaşanan ve hafızalarımızda tazeliğini koruyan kazalar da var. Mayıs 2022’de Nepal’in kuzeyindeki Mustang bölgesinde Tara Air’e ait bir uçak 14.500 ft irtifada Himalaya Dağı’na çarpmış ve 22 kişi yaşamını yitirmişti. 2018’in başlarında, Bangladeş’in başkenti Dakka’dan gelen US-Bangla Havayolları’na ait uçak da Katmandu’ya inişte alev almış ve 51 kişi hayatını kaybetmişti.
Yolculardan Biri Uçak Kazasında Canlı Yayındaydı!
Pazar günü Yeti Havayollaı’nın yaşadığı kazanın ardından birbirinden ilginç anektodlar da ortaya çıktı. Uçaktaki yolculardan Hindistanlı Uttar Pradesh, kazadan saniyeler önce Facebook’tan canlı yayın yapmaya başladı. Kaza esnasında da yayın devam etti. Böylece tarihte ilk kez, bir uçak kazası, uçak içinden canlı yayınlanmış oldu. Yaklaşık 2 dakikalık bu görüntüler, elbette sosyal medyada çok büyük bir ilgi gördü ve milyonlarca kişi tarafından paylaşıldı.
Uçak Kazasında Ölen Pilot Kocasının İzinden Gitti!
Kaza yapan uçağın yardımcı pilot koltuğunda oturan Anju Khatiwada, 2010 yılından bu yana Yeti Havayolları’nda görev yapıyordu. Khatiwada’nın pilot eşi Dipak Pokhrel, 2006 yılında Jumla’da Yeti Havayollarına ait Twin Otter tipi uçağının düşmesi sonucu öldü. Eşinin ölümü nedeniyle sigortadan aldığıparayla pilotluk eğitimi alan Khatiwada’nın kendisi de bir uçak kazasında yaşamını yitirerek, eşinin izinden gitmiş oldu. 6.400 saatten fazla uçuş tecrübesi bulunan Khatiwada’nın daha önce kaza yapılan bu rotada çok defa uçuş yaptığı açıklandı. Uçağın kaptan pilotunun da 21 bin 900 saatin üzerinde uçuş tecrübesi bulunuyordu.
