Pek çoğumuz, araba almak istediğimizde, kriterlerimiz arasına cam tavan opsiyonunu ekliyoruz. Peki otomobiller için kriterlerimiz arasında üst sıralarda yer alan cam tavan, söz konusu uçak olduğunda geçerli olamaz mı? Neden uçakların gündüzleri yolcuları rahatsız etmeyecek şekilde güneş ışığını yansıtan; geceleri ise yolcular için bir yıldız izleme platformuna dönüşebilen cam veya şeffaf bir tavanı yok? Sunrooflu uçak, gerçeğe dönüştürülmesi imkansız bir fikir mi?
UÇAK PENCERELERİ GİDEREK BÜYÜYOR!
Ticari yolcu uçaklarının tasarımlarını incelerseniz, pencerelerin büyütülmesine yönelik bir çaba olduğu net olarak gözünüze çarpar. Ses hızının 2 katı hızlarda uçarak, insanlığa süpersonik ticari yolculukların kapısını açan Concorde’un pencereleri yaklaşık 15 x 10 cm ölçüleriyle neredeyse elimizden bile küçüktü.
Boeing 787 Dreamliner’ın pencereleri ise 27 x 47 cm ölçüleriyle, neredeyse kabin bagajlarımızla aynı büyüklükte. Diğer ticari yolcu uçaklarına göre 787’nin pencerelerinin % 30 daha büyük olması, kabinde doğal ışık oranını artırırken, yolculara da çok daha iyi bir görüş açısı sunuyor. Yapılan araştırmalar, pencerelerin büyümesine bağlı olarak, yolcuların psikolojik olarak kendilerini daha güvende hissettiklerini de ortaya koyuyor. Bu yüzden uçak tasarımlarında pencerelerin büyütülebilmesi, üzerinde çok ciddi çalışılan başlıklar arasında.
PENCERELER YAPISAL BÜTÜNLÜĞÜ BOZUYOR!
Pencereler arasındaki bu ciddi farkın en önemli nedeni uçağın yapısal bütünlüğünün korunmak istenmesi! Cam tavanlı bir uçak tasarımının mümkün olup olmadığı tartışmaları tam olarak bu noktada başlıyor. Pencerelerin, uçağın gövdesinde yapısal zayıflıklar oluşturması nedeniyle, tavana böylesine devasa büyüklükte bir pencere yerleştirmek, uçakların basınçlandırılmasını daha zor hale getirir. Hatırlarsanız daha önceki videolarda, uçakların basınçlandırılmış bir tüp olduğunu anlatmıştım. Yolcuların uçuşta sağlık sorunu yaşamamaları için, kabindeki havanın 6 ila 8 bin feet yükseklikteki bir hava ile basınçlandırıldığını biliyoruz. Uçakla seyahat ederken kabinde maruz kaldığımız hava Uludağ’ın zirvesindeki havayla eş değer.
Daha büyük pencereler, yapısal olarak daha fazla frame yani çerçeve gerektirir ki bu da uçağı daha ağırlaştırabilir. Biliyorsunuz uçakların daha ağır olması daha fazla yakıt sarfiyatı anlamına gelir. Bu da hem onları ekonomik olmaktan uzaklaştırır hem de çevreye daha fazla zararlı gaz emisyonuna. Bu yüzden günümüz uçak teknolojisinde malzeme seçiminde, hafif ve dayanımı yüksek kompozit malzemelerin oranının giderek artıyor.
SAVAŞ UÇAKLARINDA KANOPİ YAPISI
Savaş uçaklarının cam kanopisi, yolcu uçaklarındaki sunroof arayışı için güçlü bir dayanak olarak gösteriliyor. Genellikle üç farklı malzemeden meydana gelen kanopiler, 0,5 inç kalınlığında polikarbonat, 0,125 inç akrilik ve sandviç yapıyı oluşturmak için bu iki katmanı bir araya getiren poliüretan yapıştırıcıdan oluşuyor. Mühendislerin, ticari yolcu uçaklarının hayal bile edemeyeceği hız ve irtifa değerlerinde uçan savaş uçaklarında böylesi bir yapıyı hayata geçirmiş olmaları, yolcu uçakları için de iştahları kabartıyor. Böyle bir teknolojiye sahipsek, neden yolcu uçaklarında cam tavanlarımız yok diye füşündürüyor.
YOLCU UÇAKLARINDA CAM TAVAN KONSEPTLERİ
Günümüzde cam tavana sahip bir ticari yolcu uçağı bulunmamakla birlikte, bu sonuca yaklaşan birkaç konsept tasarım var. Bunlar arasında en öne çıkanı, Windspeed SkyDeck isimli firmaya ait. Gövdenin üstüne oturtulmuş bir fanusu andıran tasarım, tam da savaş uçaklarının kanopisini andırıyor. Hem üretimi hem de uçağa entegrasyonunun oldukça kolay olduğu iddia ediliyor. Ancak ne zaman ticarileşebileceği belirsiz.
Dubai merkezli Emirates, 1 Nisan’da sosyal medyada paylaştığı bir post ile yolcu uçaklarında cam tavan hayali kuran herkesi heyecanlandırdı. Havayolu, önümüzdeki yıllarda teslim almayı planladığı Boeing 777X uçaklarının arka bölümünde oluşturacağı özel bir alanın tavanında, yolcularına gökyüzünden eşsiz manzaralar sunan pencereler olacağını duyurdu. Bugüne kadarki en seçkin Uçak İçi Dinlenme Salonu olarak tanıtılan bu tasarım, gökyüzünde de özel yolcu salonunu hizmetinin hayata geçirileceğini vadediyordu.
Emirates reveals SkyLounge, the most exclusive Onboard Lounge to be introduced on its Boeing 777X fleet from 2020. A completely transparent lounge with unmatched aerial views and unparalleled luxury, Emirates SkyLounge promises window views like no other. pic.twitter.com/pwtoocM9mN
— Emirates (@emirates) March 31, 2018
Paylaşımdaki konsept tasarımın sonradan şaka olduğu açıklansa da tasarımcılar ve cam tavan meraklılarına neden olmasın diye de düşündürttü.
CAM TAVAN YOLCU SAĞLIĞINA ZARARLI OLABİLİR!
Sunrooflu uçak fikrinin olumsuz yanlarına göz atmaya devam edelim. Tüm hayallere rağmen, uçakta cam tavan fikri aslında uzmanlar tarafından yolcular için pek tavsiye edilmiyor. Uçakta uyumaya çalışan birinin güneş ışınları nedeniyle uyuyamadığı ve eziyete dönüşen bir yolculuk tablosu hayal edin. Doğrudan güneş ışınlarına maruz kalmanın, özellikle uzun kıtalararası uçuşlardaki jetlag sorunu için olumsuz bir etki yaratması ve güneş yanığı oluşma ihtimalinin de bir hayli fazla olabileceği iddia ediliyor.
Havayolları için uçakta cam tavan olacak bölgenin seçimi de büyük bir sorun olabilir. Cam tavan, business class mı yoksa ekonomi sınıfına mı uygulanacak? Seyir esnasında gökyüzünü izleme şansına sahip olunacak alana erişim için kimlere bu hak verilecek? Bu özel alan, koltuksuz ve uçaktaki herkesin erişebileceği ortak bir alan olarak düşünülürse bu da havayolunun uçakta daha az yolcu taşıyabileceği anlamına gelir ki günümüzdeki rekabet kurallarının bunu kaldırmayacağı aşikar.
Son olarak, tüm bu ihtimaller, uçağın tavanından geçen hiçbir kablo, boru, kanal veya başka bir yapı olmadığı varsayımında geçerli. Ancak mevcut uçak tasarımlarındaki gerçeklerle bu durum pek örtüşmüyor. Özetle cam tavan fikri, ticari uçaklarda hayata geçirilebilecek bir fikir gibi görünmüyor.
ÖZEL JETLER CAM TAVAN İÇİN DAHA UYGUN!
Ancak özel jetler için durum farklı. Bazı iş jeti modelleri için, kabinin etrafını saran pencereler ile oluşturulmuş birkaç konsept tasarım mevcut. Özel jetlerin yolcu kapasitesinin kısıtlı olduğu düşünüldüğünde cam tavanın uçağın hangi bölümüne konulacağı konusunda da endişelenmeye gerek kalmıyor.
YENİ TREND: PENCERESİZ UÇAK!
Ancak, bu konudaki genel trend ise tasarımcıların pencere fikrinden tamamen uzaklaştığını gösteriyor. Birkaç firma, tasarımın uçuş emniyeti açısından hiçbir risk oluşturmadığı başka bir fikrin peşinde koşuyor. Penceresiz uçak! Kabininin tavanı da dahil dört bir yanının kavisli OLED TV ekranlar ile doldurularak, uçağın dışında yerleştirilen kameralardan elde edilecek görüntülerin bu ekranlara yansıtıldığı, penceresiz uçaklar ile gelecekte seyahat etmemiz sürpriz olmayacak gibi görünüyor. Çeşitli açılardan elde edilen gerçek zamanlı kamera görüntüleri 787’nin geniş penceresinden yakaladığınız bakış açısını bile minimal kılan çok daha net ve panoramik bir görüntü sunabilir.
