‘Steril kokpit’ modern uçaklarla gerçekleştirilen uçuş operasyonları için oldukça önemli bir kavram. Özellikle hijyen bilincinin arttığı bu günlerde, bunun tıbbi bir kavram olduğunu düşünüp, mikroplardan arındırılmış bir kokpiti ifade ettiğini düşünebilirsiniz. Fakat düşündüğünüz gibi değil. Steril kokpit, uçuşun en önemli ve en zorlu aşamalarında, pilotların konsantrasyonunu sağlamak için getirilen, uçuş emniyeti konusundaki önlemlerin bütünü. Yani steril kokpit, ‘pilotlar, kritik uçuş aşamaları sırasında sadece uçuş faaliyetlerine odaklanmalıdır’ felsefesinin vücut bulmuş hali diyebiliriz.
Steril Kokpit Nedir ?
Basitçe ifade etmek gerekirse, ‘steril kokpit’ kuralları, uçuşların en kritik kısımlarında kokpitte gerçekleşen gereksiz eylemleri veya konuşmaları yasaklar. Uçuşun taksi, kalkış, yaklaşma, iniş aşamaları ile 10.000 ft altındaki irtifalarda (her havayolu kendi kurallarını belirleyebilir) geçerlidir.
İlgili Haber | Boeing Covid-19 Virüsünü Kokpitte Pişirecek!
Uçuşun bu safhalarında, kokpit ekibinin uçağı uçurmaya odaklanması; birbirlerinin, diğer mürettebatın veya yolcuların onların dikkatlerini dağıtmaması çok önemli. Çok iyi bilinen ve pilotların kendilerini kontrol altında tutması ile uygulanması oldukça kolay gibi gözüken bu kurallar; geçmişte yaşanan çok sayıda kaza düşünüldüğünde göründüğü kadar kolay olmadığını belli ediyor.
Steril Kokpitte Neler Yapılamaz ?
Steril bir kokpit için katı düzenlemeler, ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) ve Avrupa Birliği Havacılık Güvenliği Ajansı (EASA) dahil olmak üzere birçok düzenleyici kurum tarafından getirilmiştir. Genel amacı, pilotların yalnızca uçağı güvenli bir şekilde uçurmakla ilgili eylemleri gerçekleştirmeli prensibine dayanır.
Elbette, düzenlemeler ülkeler arasında farklılık gösterebilir, ancak genellikle aşağıdaki kurallardan ibarettir. (Bu kurallar FAA için kesinlikle geçerlidir):
- Pilotlar arasında zorunlu olmayan ve sosyal hayata dair konuşmalar yasaktır.
- Yemek yemek, kitap okumak vb. faaliyetler yasaktır.
- Kabin ekibinin gereksiz dikkat dağıtmasına izin verilmez.
- Genel yolcu anonsları yapılmamalıdır (genel bilgilendirmeler veya çevre, manzara bilgileri gibi)
- Gereksiz yere, yer veya şirkete yapılan çağrılara izin verilmez.
- Gereksiz evrak işlerini tamamlamak yasaktır.
1981’de Tanıtıldı
Kurallar ilk olarak 1981’de ortaya çıktı. FAA tarafından Federal Havacılık Yönetmelikleri’ne (FAR Part 121 ve Part 135) dahil edildi. Avrupa Birliği, benzer düzenlemeleri takip etti. (Şu anda 2015/140 düzenlemesi içinde tanımlanmıştır)
Daha önce bu tip düzenlemelere ihtiyaç duyulmaması şaşırtıcı değil. Uçuş ve kokpitler, havacılığın ilk günlerinden beri çok değişti. Oto pilot tarafından daha çok şey yapılıyordu ve örneğin manuel navigasyona daha az ihtiyaç vardı. Daha da eskiye gidersek, kokpitte daha fazla gürültü olması, sohbet için daha az şans anlamına gelirdi.
İlgili Haber | Pilotlar Alkollü Uçabilir mi?
Kurallar, birkaç kazayla ilgili soruşturmaların pilotun dikkatinin dağılmasına yol açtığını gösterdikten sonra getirildi. En iyi bilinenlerden örneklerden biri, 11 Eylül 1974’te, 212 sefer sayılı uçuşta, Charlotte Douglas Havaalanı’na yaklaşırken düşen Eastern Airlines’e ait McDonnell Douglas DC-9. Yaşanan kaza ile ilgili yapılan soruşturma, uçuşun son aşamalarındaki dikkat dağınıklığının kazanın ana faktörü olduğunu ortaya koydu. (Pilotlar sohbet ediyor ve yakındaki Carowinds Eğlence Parkı’nın yerini bulmaya çalışıyorlardı).
Pilotların Yanı Sıra Kabin Ekibi İçin de Geçerli
Steril kokpit kuralları hem pilotlar hem de kabin ekibi için geçerlidir ve tüm mürettebat üyeleri bunun önemi konusunda eğitilir. Kabin ekibinin, pilotların dikkatini yiyecek ve içecek istekleri, yolcu yönetimi veya diğer konular ile dağıtmaması önemlidir.
Elbette acil bir durumda iletişim kurabilirler ve iletişim kurmaları da gerekir. Çoğu havayolu düzenlemeleri bu seviyede bırakır. İlginç bir şekilde, Japan Airlines gibi havayolları, bu düzenlemeleri daha da ileri götürüp, kokpit ekibiyle iletişime geçilebilecek olayları kesin sınırları ile tanımlıyor.
Dilan Nur Yetik
