Çin’in devlete ait uçak üreticisi COMAC tarafından tasarlanıp geliştirilen; Boeing 737 ile Airbus A320 ailesi uçaklara rakip olması beklenen, Çin’in ilk yerli yolcu uçağı C919’un ilki, lansman müşterisi China Eastern Havayolları’na teslim edildi. Teslim edilen uçağın ön kısmında Çince “dünyanın ilk C919’u” yazan bir Çin mührü yer aldı.
Kabini iki sınıflı bir konfigürasyon ile donatılan uçakta, sekiz Business Class ve 156 Ekonomi koltuğu bulunuyor. 2,25 metre koridor yüksekliğine sahip uçak, verimli hava filtreleme sistemi, yolcu odaklı aydınlatma sistemi ve düşük gürültü seviyesi ile öne çıkıyor. Ayrıca uçakta 1080P kalitesindeki videoları oynatabilen yirmi adet 12 inç açılır-kapanır ekran bulunuyor.
Teslimatın yapıldığı gün, C919’un ilk uçuşunu, havayolunun kokpit ekibindeki üç üst düzey pilot, Şangay Pudong Havalimanı’ndan Şangay Hongqiao Havalimanı’na gerçekleştirdi. Uçak burada, bir havacılık geleneği olan su takı ile karşılandı. Uçağın ilk ticari uçuşunu, 2023’ün ilkbaharında yapması bekleniyor.
China Eastern Havayolları, Boeing ve Airbus uçaklarından oluşan yaklaşık 800 uçaklık bir filoya sahip. Havayolu, Mart 2021’de imzalanan anlaşmayla, uçakların her biri 99 milyon Dolar olmak üzere, toplam 20 adet C919 satışı için COMAC ile anlaşmaya varmıştı. COMAC, C919 için şimdiye kadar ağırlıklı olarak Çinli havayollarından olmak üzere toplam 815 sipariş aldı.
Çin, 2006 yılında, kendi yolcu uçağı projesini başlatma kararı aldı. İki yıl sonra, projeye liderlik etmek üzere, Şanghay’da COMAC şirketi kuruldu. Programın adı olan “C919” ise ilk kez 2009’da açıklandı. COMAC tarafından 2008’de geliştirilmeye başlanan C919, Çinli havayollarının Boeing ve Airbus’tan satın aldığı uçaklara bağımlılığını azaltmayı hedeflese de bütünüyle yerli niteliğini taşımıyor. Uçağın, özellikle motoru ve kontrol yazılımları gibi kritik bileşenleri, batılı ülkelerden tedarik edildiği için, Çinliler, C919 projesinde, batıya bağımlı durumda.
2008’den bu yana C919 programı, bir takım teknik sorunun yanı sıra ABD’nın sıkı ihracat prosedürleriyle karşı karşıya kaldı. Önceki ABD Başkanı Donald Trump döneminde General Electric’in COMAC’a C919’da kullanılan LEAP jet motorlarının satışını durdurması gündeme gelmiş, Trump’ın ABD şirketlerinin Çin’e jet motoru ve diğer parçaların satışının engellenmemesi gerektiğine yönelik görüşünün ardından ihracat lisansına onay verilmişti.
Başlangıçta COMAC, C919’un ilk uçuşunu 2014 yılına kadar yapacağını ve ilk uçağın da 2016 yılına kadar teslim edileceğini duyurdu. Ancak, C919, ilk uçuşunu Mayıs 2017’de yapabildi. C919, ilk uçuşundan beş yıl sonra, 29 Eylül 2022’de Çinli sivil havacılık otoritesinden tip sertifikası aldı. AB Havacılık Emniyeti Ajansı EASA ile sertifikasyon süreci devam ediyor. Çin ile ABD arasındaki siyasi gerilim nedeniyle, C919 için yakın gelecekte FAA sertifikası konusunda bir süreç başlaması beklenmiyor.
