Pakistan hükümeti, ulusal havayolunun özelleştirme planlarını açıkladı. Ancak bu sürecin başarılı olup olmayacağını kimse kestiremiyor.
Pakistan hükümeti, geçtiğimiz günlerde ülkenin ulusal havayolu Pakistan International Airlines’ı (PIA) özelleştirme planlarını açıkladı. Bu karar, Pakistan’ın Haziran 2023’te, ülkenin mali açıdan daha disiplinli hale getirilmesi şartıyla, Uluslararası Para Fonu – IMF’den aldığı 3 milyar dolarlık kurtarma paketinin yansımalarından biri. Hükümet, çeşitli devlet varlıklarını özelleştirmek için bir komite kurdu. PIA da bu komitenin, özelleştirilmesi için üzerinde çalıştığı şirketlerden biri durumunda.
PIA Çok Kötü Yönetiliyor
PIA’yı özelleştirme girişimi henüz başlangıç aşamasında. Ancak havayolu, yıllar içinde yüz milyonlarca dolar zarara uğradığı için aslında özelleştirme hamlesi, atılması zorunlu bir adım gibi görünüyor. PIA, hemen hemen her anlamda korkunç bir şekilde yönetiliyor.
2020’de bir iç hat uçuşunda yaşanan kazanın ardından, birçok PIA pilotunun sahte lisans ile uçtuğu ortaya çıktı. Bunun üzerine PAI uçaklarının, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri hava sahasına girişi yasaklandı.
Şirketin herhangi bir mali disiplini de yok. Şişirilmiş çalışan sayısı, demode ve verimsiz uçak filosu ve rekabetçi olmayan uçak içi hizmet ve ürünler ile faaliyetlerini sürdürüyor.
Bu gelişmeler, PIA’yı özelleştirmeye yönelik ilk girişim değil. Yaklaşık on yıl önce benzer bir süreç yaşandığında, çalışanlardan gelen yoğun tepkiler üzerine, bu plandan vazgeçildi.
PIA için bir alıcı bulmanın zor olabileceği söyleniyor. Yakın zamanda benzer bir süreci Air India’nın da geçirdiği biliniyor. Ancak Air India’nın daha önce hiç PIA kadar kötü yönetilmediği de tüm sektör tarafından hemfikir olunan bir konu.
Emirates ve Qatar Airways PIA İçin Rekabete Girebilir!
Pakistan, 230 milyondan fazla nüfusuyla, oldukça büyük bir ülke. Bu yüzden ülkeye gidiş-geliş uçuşları için ciddi bir talep var. Ülkede önemli miktarda yabancı yatırım var; bir yandan da Pakistan diğer ülkelere çok sayıda işçi ihraç ediyor.
PIA için en mantıklı yatırımcıların, Emirates veya Qatar Airways gibi Körfez havayollarından biri olması hedefleniyor. Bu havayollarının Pakistan’a ciddi sayıda uçuşu var. Bu sebeple Pakistan, bu havayolları için daha fazla hakim olmak istedikleri bir pazar. PIA’yı devralmak, slot, hava sahası kullanımı gibi ekstra hakları da beraberinde getirebilir.
Qatar Airways, dünyanın pek çok farklı ülkesinde, çeşitli havayollarına yaptığı yatırımlarıyla tanınıyor. 2022’de Qatar Airways’in PIA’nın hisselerini satın almakla ilgilendiğine dair haberler gündeme geldi. Ancak Katarlılar, PIA gibi sıfırdan inşa edilmesi gereken havayollarını almak yerine, genellikle kendi kendini yönetebilen havayollarına (British Airways’in de sahibi olan IAG gibi) pasif yatırımlar yapıyor.
Emirates Pakistan Havayolları Sayesinde Kuruldu!
Emirates’in tarihine bakıldığında, PIA’ya karşı büyük bir gönül bağı olduğunu söylemek mümkün. Dubai merkezli havayolu, 1980’lerin ortalarında, operasyonlarına PIA’nın desteğiyle başladı. Pakistan Havayolları, Emrates’e teknik ve idari uzmanlık hizmeti sağlamasının yanında, Emirates’in ilk uçağını verdi.
Emirates’in bugün uluslararası arenada kullandığı iki harfli havayolu kodu “EK” nın da bu olaya dayanan tarihsel bir kökeni var. Emirates Havayolları ilk uçuşunu Dubai ile Karaçi arasında gerçekleştirdi ve uçuş kodunu “Emirates through Karachi” anlamına gelen EK olarak belirledi. Daha sonra da EK kodu, havayolunun uluslararası uçuş kodu haline geldi.
Pakistan’da yapılacak bir havayolu yatırımının çok fazla potansiyeli olduğu söyleniyor. Bakalım PIA’nın özelleştirilmesi süreci nasıl sonuçlanacak? Yarışa girecek rakipler arasındaki rekabetin galibi kim olacak? Hep birlikte göreceğiz.
