Temmuz 2022’de ABD’li iki havayolu, JetBlue ve Spirit’in birleşeceği açıklandı. İşlerin bu noktaya gelmesi oldukça uzun bir maceraydı. Çünkü başlangıçtaki plan, Frontier ve Spirit’in birleşmesi şeklindeydi. Ancak sonradan devreye giren JetBlue, Frontier’i aradan çıkarmayı başardı. JetBlue, daha önce Virgin America’yı satın almak istemiş; ancak Alaska Havayolları, JetBlue’dan daha fazla teklif vererek havayolunu satın almıştı. JetBlue, bir kez daha bunun tekrarlanmasını istemiyordu.
Başından beri JetBlue ve Spirit arasındaki birleşmenin onay alması konusunda endişeler vardı. 2023’ün başında ABD Adalet Bakanlığı (DOJ) tarafından yapılan bir açıklamayla, bu birleşme kararına itiraz edileceği duyuruldu. Duruşma 2023’ün sonlarında gerçekleşti ve birkaç haftadır çıkacak karar bekleniyordu.
Nihayet beklenen karar çıktı. Davaya bakan hakim, kararını açıkladı ve JetBlue’nun Spirit’i satın almasının yolunu kapattı. Üstelik JetBlue’nun bazı ek tavizler vermesiyle, sürecin devam etmesinin yolu da kapandı. Birleşme kararı, Clayton Yasası’nın 7’nci maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle tamamen iptal edildi.
Mahkemenin, Clayton Yasası’nı, bu davadaki delillere uygulayarak, COVID-19 salgını ardından toparlanan dinamik bir pazarın geleceğini tahmin etmek için elinden gelenin en iyisini yaptığı düşünülüyor.
JetBlue Tazminat Ödeyecek!
Potansiyel olarak bir temyiz süreci olsa da eğer bu süreçten de bir sonuç alınamazsa, JetBlue, Spirit’e halihazırda ödenmiş ücretler hariç, 470 milyon Dolar tazminat ödemek zorunda kalacak. Bunun nedeni, iki taraf arasında yapılan anlaşmanın koşullarından birinin bu şekilde olması. İlgili maddeye göre, yasalar ve regülasyonlar nedeniyle birleşmenin sonuçlanamaması durumunda bu miktar ödenmek zorunda.
Beklendiği üzere, mahkemenin açıkladığı karar sonrası, Spirit Airlines hisseleri, ciddi bir düşüş yaşarken; JetBlue hisseleri ılımlı bir yükselişe geçti. Tüm bu yaşanan sürecin, her iki havayolunun geleceği açısından ne anlama geleceği merak ediliyor.
JetBlue mücadelesini sürdürüyor. Büyümenin ve büyük taşıyıcılarla rekabet edebilmenin tek yolunun birleşme olduğunu savunuyor. Şimdilik bu ihtimal rafa kalktı. Ancak havayolunun artık yeni bir CEO’su var. Onlarca yıldır havayolunda çalışan bir yöneticinin, CEO koltuğuna oturmasının, havayoluna gerçekten yön verip veremeyeceği büyük bir merak konusu.
ABD'li @JetBlue CEO'su Robin Hayes, doktorunun tavsiyesi üzerine, 12 Şubat 2024'te emekli olacak. Yerine, şirkette 20 yıldır görev yapan, üst düzey yöneticilerden Joanna Geraghty geçecek. Hayes, #JetBlue'ye stratejik danışman olarak hizmet vermeye devam edecek. pic.twitter.com/QlemhAQEJR
— BoardingInfo (@boardinginfo) January 9, 2024
Daha da büyük soru işareti ise Spirit Airlines’ın geleceğinin ne olacağı konusunda. Spirit Airlines’ın mali durumu iyi değil ve bir süredir para kaybediyor. Bunu değiştirecek gerçek bir planı yok. Çünkü şirketin odak noktası, bu birleşmenin onaylanmasıydı. Havayolunun bağımsız bir geleceği olacak mı? Kimse bunu bilmiyor.
Frontier Yeniden Devreye Girebilir!
Yatırımcılar ultra düşük maliyetli taşıyıcılar konusunda genellikle bir yıl öncesine göre çok daha az iyimser olsa da Frontier’ın bir kez daha Spirit’i satın alma konusundaki ilgisini dile getirdiğini görebilir miyiz? Sonuçta bu, iki ultra düşük maliyetli taşıyıcının birleşmesi olacağı için mahkemede aynı sonucu almayacak bir devralma türü gibi görünüyor. Her ikisi de filosundaki Airbus uçaklarıyla operasyon yapan düşük maliyetli taşıyıcılar olduğundan ve çoğunlukla farklı merkezlere sahip olduklarından, iki havayolunun birbiri için son derece tamamlayıcı nitelikte olduğu düşünülüyor.
Bugünlerde pek çok havayolu yöneticisi, ölçeğin önemli olduğunu ve rekabet etmenin tek yolunun büyük olmak olduğunu söylüyor. Dolayısıyla Frontier’ın eğer finansman bulabilirse bu fikri yeniden gündemine alabileceği söyleniyor.
Kuşkusuz, anlaşma 2022’nin başında ilk teklif edildiği versiyona göre çok değişti. O zamanlar Frontier, Spirit’i hisse başına 25,83 Dolar eşdeğerinde yani 4,13 Dolar nakit artı 1,9126 Frontier hissesi şeklinde satın alacaktı. Bugün, Frontier’ın hisseleri, o zamanki değerinin yarısından daha az bir değere sahip. Spirit’in hisseleri de aynı şekilde. Bugünkü hisse senedi fiyatlarına göre aynı anlaşmanın değeri, 13 Dolar’ın altına inecek.
Alaska-Hawaiian Birleşmesini Etkileyebilir!
Mahkemenin birleşmeyi engelleme kararı, kısa süre önce gündeme gelen Alaska Havayolları’nın Hawaiian Airlines’i satın alma planı üzerindeki etkilerinin nasıl olacağı da merak ediliyor. O konuda da otoritelerin kaygıları olduğu iddia ediliyor.
Çoğu kişi, yolcular için bağımsız bir şekilde ayakta duran Spirit ve aynı şekildeki JetBlue’nun, birleşmiş bir şirketten daha iyi olduğu konusunda hemfikir. Ama bu kesinlikle çok büyük bir “acaba”. Çünkü bunlar mali durumu iyi olan şirketler değil.
Spirit 16 Çeyrektir Zarar Ediyor!
Her ne kadar Spirit’in bağımsız olarak faaliyet göstermeye devam etmesi yolcular için iyi bir seçenek gibi görünse de Spirit’in nasıl para kazanacağı büyük bir merak konusu. Spirit Havayolları, pandeminin başlangıcından bu yana, kar etmedi. Bu nedenle art arda 16 çeyrektir para kaybediyor.
Son 1-2 yıl, seyahati talebinde güçlü bir toparlanma görüldüğü için, bazı havayolları için çok iyi geçmiş olsa da ABD’de ultra düşük maliyetli taşıyıcılar, bu toparlanmadan faydalanamadı ve aynı etkiyi oluşturamadı.
Havayolu sektöründe işgücü maliyetlerinde büyük bir artış yaşandı ve bu durum en büyük etkiyi ultra düşük maliyetli taşıyıcılar üzerinde yarattı. Çünkü onların iş modelleri, hep en düşük maliyetli yapıya bağlı. Oluşan seyahat talebinin büyük bir kısmı hem premium hem de uzun mesafeli seyahatlere yönelik gerçekleşti. Bu pazarlar, ultra düşük maliyetli taşıyıcıların genellikle filoları ve kabin ürünleri nedeniyle rekabet edemediği pazarlar olarak biliniyor.
Eski taşıyıcılar kârlarının büyük bir yüzdesini sadakat programlarından ve ortak markalı kredi kartı anlaşmalarından elde ediyor. Bu, çok fazla varlıklı sadık yolcuya sahip olmadıkları için, ultra düşük maliyetli taşıyıcıların aynı şekilde yararlanamayacağı bir bir başka avantaj.
Ultra düşük maliyetli havayolları, özellikle A321neo gibi daha büyük uçakları giderek daha fazla teslim aldıkça da pazardaki rekabet giderek kızışıyor.
Şimdilik Spirit’te işlerin daha iyiye doğru değişeceğine dair hiçbir işaret yok. Duruşma sırasında da Spirit Airlines’ın yönetim kurulu başkanı, bu birleşme yapılmadan havayolunun kâr elde edemeyeceğini net bir şekilde ifade etti. Bu cümle, çok önemli bir sorunu ortaya koyuyor. Spirit, yolcular için için inanılmaz bir değer sunuyor ancak havayolu kâr elde edemezse, bu fiyatlar ile yolcuları uçurmaya devam etmesi imkansız olacak. Şimdi herkes, Spirit’i yeniden karlı hale getirmek için nasıl bir plan yapılması gerektiğine odaklanmış durumda.
