Avrupa Birliği’nden Uzun Menzilli Uçuşlara Emisyon Muafiyeti

Avrupa Birliği’nin CO2 dışı emisyon takibine ilişkin yeni planında, uzun mesafeli uçuşlar muaf tutuldu. Bazı havayollarının kaçınılmaz olarak diğerlerine göre daha fazla etkilendiği bu konu, geçtiğimiz aylarda birçok tartışmanın nedeni olmuştu.

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği – IATA’ya göre, CO2 dışı emisyonlar, su buharı (H2O), nitrojen oksitler (NOx), kükürt oksitler (SOx), karbon monoksit (CO), kurum (PM 2,5), yanmamış hidrokarbonlar (UHC) aerosoller ve eser miktarda hidroksil bileşikleri (-OH) dahil olmak üzere, uçak yakıtının motorda yanması ile ortaya çıkan emisyonları ifade ediyor. Hava yeterince nemli olduğunda, motordan çıkan sıcak su buharı yoğunlaşıp kristallere dönüşerek, kontrail olarak bilinen beyaz izleri oluşturuyor.

AB’nin önerdiği İzleme, Raporlama ve Doğrulama (MRV) çerçevesi, Avrupa Ekonomik Alanı, İngiltere ve İsviçre’de faaliyet gösteren havayollarının CO2 ve CO2 dışı emisyonlarını raporlamaya zorluyor ve havacılıkta CO2 dışındaki salınımların incelenmesine olanak tanıyor. Toplanan verilerin, CO2 dışı etkileri azaltmaya yönelik önlemler geliştirilmesi için kullanılması amaçlanıyor.

Ancak Avrupa Komisyonu, çoğunlukla uzun mesafeli uçuş yapan havayollarının baskısına boyun eğdi. 2022’de yasalaşan ve 2025’te yürürlüğe girmesi beklenen anlaşmayı ihlal etti. Yapılan U dönüşü, contrail izlerinin iklim değişikliği üzerindeki etkilerini ele alma konusunda öncü olma fırsatını kaçıracağı anlamına geliyor. Uzun menzilli uçuşların 2027’ye kadar kapsam dışında tutulması planlanıyor. Yeni düzenleme, havacılığın CO2 dışındaki iklim etkilerini büyük oranda kapsamayacağını gösteriyor.

Uzun mesafeli uçuşların kapsam dışında tutulması, planlanan çalışmanın sonuçlarını önemli ölçüde daraltacak. Estuaire tarafından yapılan bir analiz, uzun menzilli uçuşların kapsam dışı bırakılmasıyla, contrail kaynaklı ısınma etkisinin yaklaşık %67’sinin göz ardı edileceği anlamına geliyor. Bu nedenle planının mantıklı olmadığı düşünülüyor.

Yeni izleme aracı, CO2 dışı emisyonlar açısından en fazla kirletici uçuşların büyük çoğunluğunu göz ardı edecek ve ilk 20 rotanın hiçbiri, bu kapsamda yer almayacak. Çünkü çevreyi en çok kirleten ilk 100 uçuşun neredeyse tamamı uzun menzilli.

Uzun mesafeli uçuşlar daha fazla nitrojen oksit yayıyor. Nitrojen oksit, su buharından sonra CO2 dışı iklim etkilerine en fazla katkıda bulunan ikinci faktör durumunda. Azot oksitler yüksek irtifalarda yayıldığında daha tehlikleli etkiler yaratabilir.

Mevzuata göre en çok kirletici olan 100 rotadan yalnızca beşi bu kapsamda incelenecek.

Her iki destinasyon da Fransa’nın denizaşırı toprakları olduğu için, yukarıdaki listenin ilk iki sırasındaki uçuşlar, iç hat uçuşu olarak kabul ediliyor. Bu nedenle, karşılaştırılabilir uçuş sürelerine rağmen, Avrupa Komisyonu’nun tanımında, bu uçuşlar, kesinlikle uzun menzilli uçuşlar olarak kabul edilmiyor.

Avrupa Komisyonu, başlangıçta bu planı CO2 dışı emisyonların salınımını incelemek için önerdi. Ocak 2025’ten itibaren yürürlüğe girecek olan yasa, Avrupa Ekonomik Alanı’nda ve oradan İngiltere ve İsviçre’ye kadar faaliyet gösteren havayollarını, CO2 ve CO2 dışı emisyonlarını raporlamaya zorlayacak.

Sektör oyuncularının tepkisi üzerine, 2027 yılına kadar uzun mesafeli uçuşların, bu uygulamadan muaf tutulmasına karar verildi. Bu noktadan sonra, Avrupa’dan Avrupa dışı destinasyonlara uçuş yapan havayolları da kendine bir muafiyet arayışına girecek.

2027 yılına kadar uzun mesafeli uçuşların bu kapsam dışında tutulması kararının destekçileri arasında IATA da var. Uzun mesafe uçuşlar yapan havayolları bu konuyu tamamen rafa kaldırmak için yoğun lobi faaliyetleri yürütüyor.

Programın destekçileri ise Avrupa Komisyonu’nu orijinal metne dönmeye ve contraillerin izlenmesini daha fazla geciktirmemeye çağırıyor.

Ryanair, easyJet ve Wizz Air gibi Avrupa’nın düşük maliyetli devleri de var. Bu üç şirket de 2024 yılı başlarında ortak bir mektupta şu ifadeleri kullandı:

“AEA dışı rotaların genel olarak hariç tutulması, bu rotaların CO2 dışında ısınma etkisi yaratmadığı yönünde yanıltıcı bir izlenim verecek ve gelecekteki tüm CO2 dışı emisyon azaltım önlemlerini yanlış yönlendirecektir.”

Avrupa Komisyonu, yasa çerçevesi hakkında kamuya açık bir istişare başlattı. Bu sürecin 29 Temmuz’da sona ermesi planlanıyor. Şimdi pek çok kişi ve kurum, uzun mesafeli uçuşları muaf tutma kararının tersine çevirileceğini umuyor.

Komisyonun, 2025 ve 2026 yıllarında veri topladıktan sonra, CO2 dışı emisyonların etkisini hafifletmeye yönelik mevzuat teklifinde bulunabileceği de düşünülüyor. Başka bir deyişle, gezegeni en fazla kirleten uçuşlar inceleme kapsamına alınmadan, mevzuat yürürlüğe girebilir.