1970’li yıllarda fabrikadan çıkmış olan bir uçakla yolculuk etseniz huzursuz olur musunuz?
Hayatında bir kere bile uçakla seyahat etmiş olan herkesin aklını kurcalayan ve zaman zaman dile getirdiği bir soru var. Eski uçaklar daha mı tehlikeli? Bir uçağın güvenli olmasının yeni olup olmamasıyla ilgisi var mı? Bugün hep birlikte neredeyse havacılık tarihi ile aynı yaşta olan bu sorunun yanıtını arayacağız. Ayrıca sizi hala operasyonlarına devam eden dünyanın en yaşlı uçağıyla tanıştıracağım. Türkiye’deki havayollarının filosunda yer alan en yaşlı uçaklara da bakmayı ihmal etmeyeceğiz elbette.
ESKİ UÇAK GÜVENSİZ MİDİR?
Havayolu şirketleri, pazarlama stratejilerinin önemli bir parçası olarak; en genç filoya sahip olduklarını iddia edip; bu nokta üzerinden yolcuları üzerinde olumlu bir intiba bırakmaya çalışıyor. Bu da ister istemez eski uçakların güvensiz olup olmadığı sorularını akıllara getiriyor. Oysa durum pek öyle değil…
Yolcu olarak bindiğimiz uçağın ne kadar güvenli olup olmadığı hakkında fikir yürütebilmek için, çoğu zaman içinin ne kadar yeni ve modern göründüğüne bakıyoruz. Yeni koltuklar ve daha iyi bir aydınlatma sistemi hatta daha temiz bir kabine sahip olması, uçak için yüzeysel ve tam olarak gerçeği yansıtmayan değerlendirme ölçütleri. Yani bu kriterler sizin aradığınız sorunun gerçek cevabını vermeyebilir.
Eski uçaklarda daha mı az güvendeyiz sorusunun kesin bir cevabı olmasa da bu konuda kesin olan bazı kurallar var. Uçağınızın ne kadar güvenli olduğu bakımlarıyla ilgili. Bazen şans, bazen tasarım, bazen uçağın ne kadar iyi ya da kötü kullanıldığı, güvenli olma durumu ile doğrudan ilişkili olabilecek diğer faktörler…
Kesin olan tek şey, bir uçağın ömrünün uzun olması, dolayısıyla güvenliği konusundaki en önemli anahtarının, tutarlı bir bakım geçmişine sahip olması. Uçakların bakım gereksinimleri ve Amerikan Ulusal Havacılık Dairesi FAA ile Avrupa Sivil Havacılık Örgütü EASA gibi havacılık otoritelerinin bu konudaki kontrol ve yaptırımları çok katı. Ticari uçuşlarda kullanılan tüm uçaklar, belirli uçuş saatine ulaştıklarında veya iniş kalkış gerçekleştirdiklerinde, periyodik olarak büyük ve küçük bakımlara tabii tutuluyor. Uçaklar yaşlandıkça bakımlarda daha titiz davranılıyor; bakım kriterleri daha da katılaşıyor.
UÇAKLAR KAÇ YIL UÇAR?
Amerikalı Boeing ve Avrupalı Airbus, bir otomobilden daha uzun süre dayanacak yolcu uçakları imal ettikleri için 20, 25 ve hatta 30 yaş ve üzeri uçakları bugün kullanıyor olmamız oldukça doğal. Hatta havacılık uzmanları, ticari uçaklar sonsuza dek uçacak şekilde inşa edildikleri; bunun da onların çok pahalı olmalarının en önemli nedenlerinden biri olduğu görüşünde. Günümüzde bir yolcu uçağının 25 yıl ya da daha uzun bir süre aktif görev yapması son derece yaygın.
İç ve dış basınç farklılıklarını yönetmek zorunda olan ve yüksek gerilime maruz kalan uçaklar için, çalışma koşulları oldukça zor. Bunun bilincinde olan imalatçılar bu yüzden uçakları aşırı şekilde güçlendirilmiş ve son derece dayanıklı şekilde üretiyor. Sıradan bir otomobil hizmet ömrü boyunca genelde performansının yüzde 25’iyle çalışırken; uçaklarda bu oran yüzde 65-85 aralığına kadar çıkabiliyor.
DAR GÖVDE UÇAKLAR DAHA YORGUN!
Boeing 737 veya Airbus 320 gibi dar gövde uçaklar, gün içinde çok sayıda kısa mesafeli uçuşta aktif olarak görev yaptıkları için; uzun menzilli geniş gövde uçaklara göre daha fazla yıpranıyor. Bu yüzden de bu uçaklar, göreceli olarak daha kısa bir ömre sahip olma eğiliminde. Yani sürekli yurt içinde uçan ve günde 5-6 kez inip kalkan bir uçak; uzun saatler boyunca havada kalan kıtalararası uçuş yapan bir uçağa göre daha yorgun.
Uçaklar, sahipleri için oldukça maliyetli bir yatırım aracı. Sadece fabrikadan yeni çıkan sıfır bir uçak değil; ikinci el bir uçağı almak için bile küçük çaplı bir servet ödemek gerekiyor. Bunun nedeni de uçağı oluşturan yüzbinlerce parçanın her birinin ayrı ayrı da oldukça pahalı olması. Bu yüzden marka ve modele bağlı olarak fiyatı 500 milyon dolara kadar çıkabilen bir uçağın yenisini satın almak yerine uçağın düzenli bakımlarını yapmak, havayolu şirketleri için çok daha işlevsel ve ekonomik.
Özetle eski bir uçakta seyahat ediyor ve bunun farkında olmuyor olabilirsiniz. Motorlar ve diğer pek çok mekanik parça yenileriyle değiştirilmiş olabilir. Sizin kabin içinde gördüğünüz halı, koltuk, aydınlatma ya da diğer diğer kozmetik ürünler de size uçağın geçmişi hakkında sağlıklı bir referans olmaz.
Havayollarının genç filo yaşına sahip oldukları konusundaki iddiası da prestijin yanı sıra; yeni uçakların yeni nesil teknolojilerle donatılmış ve bu sayede yolcu konforunu daha yukarı çekecek özelliklere sahip olmalarıyla ilişkilendirilebilir. Yeni uçakların daha ekonomik, daha verimli ve daha çevreci olduğu da bir gerçek. Unutmamanız gereken şey, bakımları zamanında yapılmış bir uçağın dünyanın en güvenli seyahat aracı olduğu gerçeği. Hiçbir uçağın yaşı, uçağın güvenilirliğini bakım geçmişi kadar etkilemez…
DÜNYANIN EN ESKİ YOLCU UÇAĞI
Bugün hala kullanımda olan dünyanın en eski ticari yolcu uçağı, 1974 yılında Boeing’in Renton tesislerinden 20836 seri numarası ile çıkan, 737-200. 47 yıl önce Hollanda merkezli Transavia Airlines renkleri ile boyanarak ilk uçuşunu gerçekleştiren uçak, Nisan 2014’ten bu yana C-GNLK tesciliyle Kanadalı Nolinor Aviation filosunda hizmet veriyor.
Bir Bakışta | Kullanımda Olan En Eski Ticari Uçak
- Model:Boeing 737-200
- Tescil:C-GNLK
- Havayolu:Nolinor Aviation
- Yaş: 45.3 yıl
- Kapasite:136
- İlk Teslimat:9/05/1974
- İlk Havayolu:Transavia
Emektar uçağın Hollanda’dan Kanada’nın Québec şehrine olan yolculuğunu incelediğimizde de oldukça ilginç detaylara rastlıyoruz. Ekim 1977’den itibaren Suudi Arabistan’ın milli havayolu Saudia’ya ardından Aerolineas Argentinas filosuna gidip gelen emektar 737, Avustralya Hava Yolları, Air Malta ve Air Florida filolarında da belli süreler uçmuş. Şu an aktif olmayan Alaska merkezli MarkAir filosunda da görev yapan uçak, Aralık 1989’da Fransız Inter Cargo Services filosuna geçmiş. Kasım 1990’dan itibaren sırasıyla L’Aéropostale, Europe Airpost ve Air Méditerranée filolarında görev yapmış. 2004’te Peru’ya transfer olan uçak Star Up ve Star Peru filolarında uçmuş. 2006’da İtalyan havayolu Voliamo tarafından satın alınan 737, 2008 yılında Macar şirket CityLine Hungary filosuna geçmiş. Nisan 2014’te ise Kanadalı Nolinor filosundaki yerini almış. 45 yıllık ömründe tam 6 defa tescili değişmiş.
Dünyanın aktif olarak kullanılan en eski yolcu uçağı tam 45 yaşında. 18 uçaklık bir filoya sahip olan, az sayıda yerel destinasyona charter uçuşlar yapan, merkezi Montreal Eyaleti’nin Mirabel şehrinde bulunan Nolinor Aviation filosunda 2014’ten bu yana hizmet veriyor.
EN ESKİSİ KARGO UÇAĞI!
Dünyanın aktif göreve devam eden en eski diğer yolcu uçaklarına bakarsak, Venezüella merkezli havayolu Conviasa’nın filosunda, 1976’da üretilen bir Boeing 737 var. Kanada merkezli Air Inuit filosunda 1978 model, bir başka Venezüellalı RUTACA’nın filosunda ise 1979 model Boeing 737 aktif olarak görev yapıyor.
Aktif olarak uçmaya devam eden dünyanın en yaşlı uçaklarının neredeyse tamamı, butik havayollarına ait. Iran Air, 1980 model bir Airbus A300’ü hala uçururken; Kenya merkezli African Express Airways’in filosunda 1984’te fabrikadan çıkan bir McDonnell Douglas MD-8O görev yapıyor.
Havacılık veri tabanlarını incelediğimizde, dünyanın aktif en eski uçağının ise bir kargo uçağı olduğu görülüyor. 49 yaşındaki Boeing 747-100, Trans World Airlines (TWA) tarafından 5 yıl yolcu taşımak için kullanıldıktan sonra, 1975’te kargo uçağına dönüştürülüp İran’ın yolunu tutmuş. Bugün hala EP-CQB tesciliyle İran Hava Kuvvetleri filosunda aktif olarak görev yapıyor.
Bir Bakışta | Kullanımda Olan En Eski Ticari Uçak
Dev küresel havayollarına baktığımızda, en yaşlı filoya sahip olanlar arasında Delta ve British Airways öne çıkıyor. Filosundaki 909 uçağının ortalama yaşı 15.2 olan Delta, 30 yaşında bir Boeing 757 ve 32 yaşında MD 80’i hala aktif olarak uçuruyor. İngilizlerin milli havayolu British Airways filosunun ortalama yaşı ise 13.7. Havayolunun en yaşlı uçağı 2 Şubat 1993’te filoya katılan Boeing 747-400.
TÜRKİYE’DE EN ESKİ UÇAKLAR!
Kayıtlar incelendiğinde, Türk Hava Yolları’nın filosunda bulunan 300’ün üzerindeki uçak arasında tescil tarihi en eski olanın, Mayıs 1999’da fabrikadan çıkan TC-JFL tescilli Boeing 737-800 olduğu görülüyor. 20,5 yaşındaki uçağın ismi ise Dumlupınar. THY’nin filosundaki tüm uçakların ortalama yaşı ise 7.
Pegasus Havayolları’nın ortalama filo yaşı 5.2. Şirketin en yaşlı uçağı, ilk uçuşunu 4 Mart 2009’da yapan 10.6 yaşındaki TC-DCF tescilli A320-200.
Ortalama filo yaşı 18.1 olan Onur Air’in uçuşlarına devam eden en yaşlı uçağı 26.6 yaşındaki bir Airbus A321-100. 11 Mart 1993’te ilk uçuşunu yapan uçan, 1998’den bu yana TC-ONS tesciliyle Onur Air filosunda. Bu uçak aynı zamanda Türk havayolu şirketlerinin filolarında aktif görev yapan en yaşlı yolcu uçağı durumunda.
Atlasglobal 18.1 ortalama filo yaşına sahip. Şirketin en yaşlı uçağı, 22 Mayıs 1997’de ilk uçuşunu yapan TC-ATE tescilli A321-200
SunExpress 11.4 ortalama filo yaşına sahip. Şirket filosundaki en yaşlı uçak, 27 Haziran 1997’de ilk uçuşunu yapan, LY-VEQ tescilli 22.3 yaşındaki A320-200.
