Avrupalı imalatçı Airbus, yüzey hasarları konusunda Qatar Airways ile 2 milyar Dolarlık bir anlaşmazlık yaşadığı A350 yolcu uçaklarında bazı tasarım değişiklikleri yapmaya karar verdi.
İki dev şirket arasında bir yıldan uzun süredir devam eden hukuk mücadelesi, uçakların yüzey boyasındaki hasarlardan kaynaklanıyor. Qatar Airways, yaşanan kozmetik sorunun, uçakların yıldırımdan korunma sistemlerinin sorunsuz çalışmasını engelleyerek, uçuş emniyetini riske attığını iddia ediyor.
Sorun, A350 uçaklarında, yıldırım çarpması durumlarında, statik elektriğin sorunsuz bir şekilde dağılmasını sağlamak için tasarlanmış olan karbon gövde ile dış boya arasında bakır folyo tabakasının kullanılması nedeniyle yaşanıyor. Airbus’a göre, boya kusurunun temel nedeni sıcaklık farklılıkları. A350’nin gövdesinin Alüminyum değil kompozit malzemeden üretilmiş olması nedeniyle, metal olmayan gövdeye, yıldırım iletimi için eklenen yeni katman, uçağın boyasının yapısını bozuyor. Ayrıca, boyanın da tıpkı metaller gibi sıcaklık değişimleri nedeniyle, genleşme ve büzülme yaşamasına rağmen, karbon fiberin böyle bir özelliğe sahip olmaması, sorunun nedeni olarak gösteriliyor. İki şirket arasında devam eden dava, uçuş emniyeti konusunda ciddi bir tartışmaya sebep oluyor.
Kasım 2021’de Airbus, A350 yolcu uçakları için delikli bakır folyo (PCF) adı verilen yeni bir malzemenin kullanımını araştırdığını duyurdu. Şirket, malzemenin mevcut genişletilmiş bakır folyoya (ECF) kıyasla daha hafif ve esnek olmasının, potansiyel olarak çatlamayı azaltacak olması nedeniyle, bu seçeneği araştırmaya karar verdi. Şu anda Airbus ile A350 uçaklarındaki yüzey hasarı konusunda yasal bir anlaşmazlık içinde olan Qatar Airways, Airbus’ı yapılması planlanan değişiklik hakkında daha fazla bilgi vermeye davet etti. Airbus, yeni malzemeyi 2022’in sonlarında sınırlı olarak kullanmaya başladığını doğruladı.
Bir Airbus sözcüsü, “PCF, 2022’nin sonundan itibaren teslim edilen uçakların arka kısımlarında kullanılıyor” dedi.
Son duruşmanın sonuçlanmasının ardından Yargıç David Waksman, yeni tasarımı benimseme kararının Airbus ve Qatar Airways arasında devam eden yasal dava için çok önemli olduğuna karar verdi. Körfezli havayolu, yüzey hasarını potansiyel bir tasarım kusuruna bağlarken, Airbus önceki tasarımın da en yüksek teknoloji ile üretildiği ve emniyetli olduğu konusunda ısrarcı.
Airbus ve Qatar Airways arasında, başlangıçta belirli A350 uçaklarının boya yüzeylerinin hasar görmesi etrafında dönen hukuki ihtilaf, şimdi Avrupalı uçak üreticisinin, en yeni nesil geniş gövdeli uçaklarında kullanılan teknolojinin kapsamlı bir şekilde incelenmesine neden olacak kadar genişledi. A350, piyasada Boeing’in 787 Dreamliner’ın en önemli rakibi durumunda.
Avrupalı otoriteler, A350 uçaklarının emniyetli olduğunu belirtirken, Qatar Airways bunun daha detaylı analiz yapılmadan teyit edilemeyeceğini savunuyor. Havayolu, teknik uzmanlarının, yıldırım çarpmalarının uçak üzerindeki etkisini simüle etmesini sağlayacak ham modelleme verilerine erişim talebi istiyor. Ancak Airbus, bu tür bilgilere yönelik siber saldırılarla ilgili endişeleri gerekçe göstererek, Fransız hükümetinin uçağın veri modellerini paylaşmasını istemediğini mahkemeye bildirdi. İki taraf arasındaki gerilimi artırdı. Zira A350 uçaklarının bir kısmı, Avrupalı bazı ülkelerin hükümet yetkilileri tarafından kullanılıyor.
Qatar Airways, Airbus’ı, dava sürecinde elini güçlendirebilecek bilgilerin yayınlanmasını önlemek için yeni bir taktik kullanmakla suçluyor. Ancak, iki şirketin avukatları, söz konusu verilerin paylaşımı için güvenli bir yöntem oluşturulması konusunda çalışmak üzere geçici olarak anlaştılar gibi görünüyor.
İki şirket arasındaki devam eden hukuki ihtilaf, güçlü diplomatik ve ekonomik ilişkileri bulunan Fransa ve Katar liderlerinin de gündeminde.
Devam eden uzlaşma görüşmeleri sonucunda, iki taraf bir anlaşmaya varamazsa, Haziran ayında oldukça sıra dışı bir kurumsal dava süreci başlayabilir. Ön duruşmalar sırasında, Airbus ve Qatar Airways arasında, dava öncesinde paylaşılması gereken e-postaların ve diğer kayıtların sayısı, da yeniden tartışma konusu oldu.
Geçtiğimiz hafta, Airbus, Qatar Airways ile Katar ve Avrupalı otorite temsilcileri arasında yapılması planlanan hazırlık toplantısı aniden iptal edildi. Toplantının, bu ayın sonlarında düzenlenmesi bekleniyor. Ayrıca mahkeme, Airbus’ın konuyla ilgili diğer havayolları ile yaptığı tazminat anlaşmaları hakkında bilgi vermesine karar verdi.
2021’de Qatar Airways dışındaki birkaç havayolu, A350’lerin yüzeyinde çeşitli kusurlar raporlamıştı. Benzer kusurlar bildiren diğer havayolları arasında Avrupa’nın ilk A350 operatörü Finnair, Hong Kong’lu Cathay Pacific, Abu Dabi’li Etihad, Alman Lufthansa ve Air France yer alıyor. Ancak Katar ulusal sivil havacılık otoritesi, uçakların yere indirilmesi yönünde bir karar almıştı.
Ekim 2016’da Finnair, uçağın hizmete girmesinden bir yıl sonra boyanın “çok kötü durumda” olduğuna dair kozmetik hasar şikayetinde bulundu. 2019’da ise Finnair, uçakları yıldırım çarpmalarından korumak için kullanılan bazı eksik katmanların olduğunu gösteren resimler paylaştı.
Cathay Pacific de 2016’da benzer sorunları raporladı. Bir yıl sonra “birden fazla uçakta boya soyulma sorunları yaşamaya” devam ettiklerini açıkladı. Uçaklardan birinde, teslim alındıktan sadece iki hafta sonra boya sorunları yaşandığı ortaya çıktı. Havayolu bazı kozmetik bozulmalar yaşadığını doğruladı ancak sonradan sorunun tamamen çözüldüğünü açıkladı.
Ekim 2017’de, Lufthansa da A350 uçaklarında 1 metrekareyi aşan boya soyulması sorunları tespit etti. Almanlar bu yıl Şubat ayında A350 uçaklarını çok yeni olmasına rrağmen yeniden boyamaya başladı. Ancak boyama işini Lufthansa’nın kendi ekipleri yerine Airbus yapıyor ve uçakların boyama işlemlerinin garanti kapsamında ücretsiz olarak yapıldığı iddia ediliyor.
