62 yolcu ve 5 mürettebatıyla, Rusya’nın Grozni şehrine gitmek üzere Bakü’den havalanan Azerbaycan Havayolları’na ait Embraer ERJ190 (4K-AZ65) tipi yolcu uçağı, Kazakistan’ın Aktau kenti yakınlarında düştü.
Uçağın enkazından gelen ilk görüntüler, dışarıdan bir müdahale ile vurulmuş olabileceğini düşündürdü. Özellikle uçağın kuyruk kısmında görünen içe doğru eğimli delikler, şarapnel izlerini andırıyordu.
Kazadan 24 saat sonra, uçağın Rusya’ya ait Pantsir-S hava savunma sistemi tarafından fırlatılan uçaksavar füzesi nedeniyle düştüğü doğrulandı.
Rus kaynaklarına göre, Azerbaycan Hava Yolları’na ait uçağın Çeçenistan toprakları üzerinden geçişi sırasında, Rus hava savunma güçleri, Ukrayna’ya ait İHA’ları düşürmeye çalışıyordu. Uçaksavar füzesi bu nedenle ateşlenmişti. Füzeye ait şarapnel parçaları, Azerbaycan uçağına isabet ederek, pilotların uçağın kontrolünü kaybetmesine neden oldu. Uçağın tüm iletişim sistemleri, Rusların elektronik harp sistemleri nedeniyle devre dışı kaldı ve uçak bu yüzden radar ekranlarından kayboldu.
KAHRAMAN PİLOTLAR 28 KİŞİYİ KURTARDI!
Şarapnel parçalarının hedefi olan uçağın kokpit ekibi, gövdede güçlü bir darbe etkisi yaşandığını bildirerek acil durum ilan etti. Başlangıçta bir kuş sürüsüne çarptıklarını varsayan pilotlar, daha sonra yaşanan bu etkinin nedeni olarak, oksijen tanklarından birinin patlaması olabileceğini bildirdi.
Ancak, kule sis ve kötü hava koşullarını gerekçe göstererek, uçağı Aktau’ya yönlendirdi. Yön, irtifa ve hız açısından tutarsız davranışlar izleyen uçak, pilotların gösterdiği olağanüstü çabaya rağmen piste yetişebilecek kadar havada tutunamadı ve Aktau Havalimanı’na 3 kilometre kala düştü.
Hidrolik sistemlerini kaybettikleri uçağı, motor gücü ve kanatların desteğiyle indirebilmek üzere tüm pilotaj yeteneklerini ortaya koyan pilotlar, kendileri hayatını kaybetmiş olsa da 28 kişinin hayatını kurtarmayı başararak tam bir kahramanlık örneği sergiledi.
Öte yandan kazadan önce uçak içinde bir yolcu tarafından çekilen videoda, son saniyeye kadar görevini profesyonelce görev yapan ve yolcuları “Her şey yoluna girecek” şeklinde telkinler ile sakinleştirmeye çalışan kabin amiri Hokuma Aliyeva’nın sesi de bu facianın unutulmayacak detayları arasına girdi.
UÇAĞA NEDEN RUSYA’YA İNİŞ İZNİ VERİLMEDİ?
Uçağın Grozni’ye inişine izin verilmeyip, yakın bölgedeki Nalçik, Vladikavkaz veya Mahaçkale gibi Rus meydanları yerine Aktau’ya yönlendirilmesinin arkasında da acımasız bir plan olduğu iddia ediliyor. Uçağın hava savunma sistemi nedeniyle hasar aldığı bilindiği için Hazar Denizi’ne düşmesi ve vurulduğuna dair kanıtların kaybolması için Aktau’ya yönlendirildiği düşünülüyor.
Uçağa ait kara kutular incelenmeye başladı. Kazayla ilgili yapılacak detaylı incelemenin, füzenin ateşlenmesiyle ilgili koşulları, uçağa neden Grozni’ye iniş izni verilmediği ve hasar aldığı bilinen bir uçağın neden Aktau’ya yönlendirildiği ile ilgili detayları ortaya çıkarması bekleniyor. Kazadan sağ kurtulan yolcuların bazıları da seyir esnasında patlama benzeri sesler duyduklarını söyledi.
HAVAYOLLARI RUSYA UÇUŞLARINI DURDURDU!
11,5 yaşındaki uçak, fabrikadan çıktıktan sonra Azerbaycan Havayolları filosuna katıldı. 2017-2023 arasında BUTA Airways filosunda görev yapan uçak, Ekim 2023’te yeniden AZAL filosuna döndü.
Kazakistan Ulaştırma Bakanlığı’na göre uçaktaki yolcuların 37’si Azerbaycan vatandaşı, 6’sı Kazakistanlı, 3’ü Kırgız ve 16’sı Rustu. Çarpmanın etkisi ve uçağın alev alması nedeniyle, Embraer ERJ190’ın ön kısmı tamamen yok oldu. Arka kısmı ise nispeten sağlam kaldı. Kazadan sağ kurtulan 25 kişinin uçağın arka kısmında oturduğu biliniyor. Yaralıların 11’inin ise durumu ağır.
Yaşanan kazanın ardından pek çok havayolu Rusya’ya yaptıkları seferlerini askıya aldı. Azerbaycan Havayolları, Bakü’den Rusya’nın 7 farklı şehrine (Mineralnye Vody, Soçi, Volgograd, Ufa, Samara, Grozni ve Makhaçkala) yaptığı uçuşları, kazayla ilgili soruşturma tamamlanana kadar durdurdu. İsrailli El Al, Tel Aviv – Moskova uçuşlarını durdurup, uçuşlarında Rus hava sahasını kullanmaktan vazgeçti. flyDubai, Dubai’den Soçi ve Mineralnye Vody uçuşlarını askıya aldı. Qazaq Havayolları Astana ile Yekaterinburg arasındaki uçuşları durdurma kararı alırken; Türkmenistan Havayolları da Rusya uçuşlarını kesti.
Azerbaycan Havayolları’nın bundan önceki son ölümlü kazası 2005 yılında yaşanmıştı. Bakü’den Aktau’ya gitmek üzere havalanan Antonov An-140, kalkıştan kısa süre sonra düşmüş ve 23 kişi can vermişti.
Rusya devlet başkanı Putin, Azerbaycan lideri Aliyev’i arayarak, kaza nedeniyle özür diledi ve baş sağlığı dileklerini iletti. Azerbaycan’da yas ilan edilirken, Bakü Havalimanı’nda bir taziye alanı oluşturuldu.
RUSYA’NIN FÜZEYLE DÜŞÜRDÜĞÜ SİVİL YOLCU UÇAKLARI!
Rusya, geçmişte bir çok kez sivil yolcu uçaklarını düşürdüğü haberleriyle gündeme geldi. 17 Temmuz 2014’te Donbass Savaşı sırasında Malezya Havayolları’na ait bir Boeing 777, Ukrayna ordusunun uçağı zannedildiği için, Rus yanlısı ayrılıkçıların ateşlediği BUK-M1 füzesi ile düşürüldü.
Eylül 1993’te Sohum Savaşı sırasında iki Gürcü uçağı, Rusya yanlısı Abhaz ayrılıkçılar tarafından düşürüldü. 21 Eylül 1993’te Tupolev Tu-134, füze ile vurularak Karadeniz’e düşürülürken; ertesi gün, füze ile vurulan Tupolev Tu-154, havaalanı pistine düştü.
1 Eylül 1983’te New York’tan kalkan ve Alaska aktarmalı Seul’e gitmek isteyen Korean Air’e ait Boeing 747, yanlışlıkla Sovyet hava sahasını ihlal etti. 747, Moneron Adası yakınlarında, hava savunma görevi yapan Su-15’in ateşlediği iki K-8 füzesi ile vuruldu.
20 Nisan 1978’te Paris’ten Alaska aktarmalı Seul’e giden Korean Air’e ait Boeing 707, rotasını şaşırdı ve Barents Denizi üzerinde yolunu kaybetti. Boeing 707’yi C-135 askeri uçağı sanan Sovyetler Birliği, iki adet Su-15 kaldırdı. Birkaç iletişim arızasının ardından 707, iki R-60 füzesi tarafından vuruldu ama uçak Karelya’daki donmuş bir göle inmeyi başardı. 2 kişi hayatını kaybederken, kurtulan 107 kişi Kızıl Ordu tarafından tedavi edildi.
