Etiyopya Havayolları (Ethiopian Airlines) filosunda yer alan ET-AVJ tescilli Boeing 737 MAX 8 uçağı, 10 Mart 2019’daki 149 yolcu ve 8 mürettebat ile ET302 sefer sayılı Addis Ababa-Nairobi uçuşu için kalkışının ardından kısa süre içinde düştü. Kalkışın ardından 8150 feet irtifaya ve 400 knot hıza yükselen uçak bir anda radardan kayboldu. Uçağın o ana kadarki hız verileri incelendiğinde özellikle ‘dikey hızında’ ciddi tutarsızlıklar göze çarpıyor. Kokpit ekibinin kuleye acil durum bilgilendirmesi yaptığı ve Addis Ababa’ya geri dönüş izni istediği biliniyor.
Uçağın kaptan pilotu Yared Getachew, Temmuz 2010’da havayolunda göreve başladı. Kasım 2017’de Boeing 737 uçağında kaptanlığa terfi etti ve 8000 saatin üzerinde uçuş tecrübesi bulunuyordu. Yardımcı pilot Ahmed Nur Mohammed’in ise 200 saatlik uçuş deneyimi vardı.
15 Kasım 2018’da fabrikadan çıkan ve havayoluna teslim edilen uçak 17 Kasım’dak ilk Dubai uçuşundan kazaya kadar 1.200 saat uçmuştu. Uçağın ilk Nairobi seferi olacaktı. Kazadan bir önceki seferinde ise uçak Johannesburg’tan gelmiş ve kokpit ekibi tarafından herhangi bir arıza raporlanmamıştı. Uçağın ilk bakımı yani A Check işlemi 4 Şubat 2019’da yapılmıştı. Ancak düşen uçağın olaydan 2 gün önce yani 8 Mart’ta uçması planlanan 2860 ve 2861 sefer sayılı Pointe Noire uçuşlarından bilinmeyen bir nedenle alındığı ve o günü Addis Ababa’da yerde geçirmesi kafalarda bir sou işareti oluşturuyor.
Etiyopya Havayolları’nın filosunda kazaya karışan uçak da dahil olmak üzere 5 tane 737 MAX uçağı bulunuyordu. Kazanın ardından havayolu aldığı bir kararla diğer 4 uçağı da operasyonlardan çekti. Kazada hayatını kaybeden yolcular arasında 32’si Kenyalı, 18’i Kanadalı ve 8’i Amerikalı olmak üzere tam 35 farklı milletten insan bulunuyordu.
29 Ekim 2018’de Lion Air filosundaki Boeing 737 MAX 8’in Endonezya’da kalkışından çok kısa bir süre sonra Java Denizi’ne düştüğü ve 189 kişinin can verdiği kazanın üzerinden henüz 5 ay bile geçmeden meydana gelen ikinci MAX 8 kazası, sektörde gözleri Amerikalı imalatçı Boeing’e çevirdi.
Etiyopya Havayolları’nın düşen MAX 8 uçağı fabrikadan henüz dört ay önce çıkmıştı. Lion Air’in düşen uçağı ise 11 ay önce fabrikadan çıkıp; sadece 800 saat uçmuştu.
ÇİN 737 MAX UÇAKLARINI YERE İNDİRDİ!
Çin Sivil Havacılık İdaresi, bu sabah yaptığı açıklama ile tüm ulusal taşıyıcılarından MAX 8 uçaklarının operasyonlarını durdurmalarını ve uçakları yere indirmelerini istedi. Havayolları kısa süre içinde seferlerinden MAX 8 uçaklarını çekti.
Çinli otorite açıklamasında, ABD Federal Havacılık İdaresi FAA ve Boeing ile temas kurduktan sonra MAX 8 uçağının operasyonlarına devam edeceğini ve “uçuş güvenliğini etkin bir şekilde sağlamak için gerekli önlemlerin alındığını” belirtti.
Şuan için Çinli havayollarının filosunda 97 tane Boeing MAX 8 uçağı hizmet veriyor. Çinli taşıyıcılar MAX uçakları için en büyük Boeing müşterileri arasında. Ocak 2019 itibariyle dünya genelindeki MAX uçaklarının teslimatlarının neredeyse yüzde 20’sini Çinli havayolları oluşturuyor.
Çinli havayollarının ardından Cayman Adaları’nın havayolu Cayman Airways de filosundaki 2 tane 737 MAX 8’i operasyonlardan çekti. Filodaki 5 tane 737’den ikisi MAX olan havayolu bu kararı uçağın güvenli olduğuna dair kanıtlar geldiğinde kaldıracağını duyurdu.
Endonezya’da 737’leri yere indirme kararı alan ikinci ülke oldu. 1’i Garuda Indonesia; 10’u Lion Air filosundaki toplam 11 tane 737 MAX yere indirildi.
FlyDubai ise Boeing’e destek veren bir açıklama ile 737 MAX operasyonlarına devam edeceğini duyurdu. American Airlines yetkilileri de, uçağa ve görevli tüm ekiplere sonsuz güvendiklerini açıklayarak operasyonlarına devam edeceğini duyurdu.
Boeing’in en yeni uçağı ve 737 ailesinin dördüncü nesli olan 737 MAX 8, ilk uçuşunu 29 Ocak 2016’da yaptı ve 22 Mayıs 2017’de ilk kez Malindo Air filosunda aktif olarak hizmete başladı. Ocak 2019 itibariyle, Boeing’in, MAX uçakları için aldığı toplam sipariş 5,011 sipariş yaptığı toplam teslimat ise 350. Bu bilgiler 737 MAX’i Boeing tarihinin en hızlı satılan modeli yapmak için fazlasıyla yetiyor.
6 aydan kısa süre içinde iki ayrı havayolunda yaşanan ölümlü kazalar, MAX uçaklarının güvenli olup olmadığı sorusunu gündeme getirdi.
29 Ekim’de yaşanan Lion Air kazasıyla ilgili soruşturma halen devam ediyor. Şu ana kadar kaza ile ilgili yayımlanan ön rapor, pilotların kalkış sırasında sürat saati ve bazı diğer ekipman arızalarını takiben uçağın kontrolünü korumak için mücadele ettiklerini gösteriyor.
İlgili Haber | Lion Air Uçağı Neden Düştü?
Biri kalkıştan 11 dakika diğeri 6 dakika sonra yaşanan kazaların,iki olay arasında bağlantı kurmak için yeterli olduğunu düşünenlerin sayısı hiç az değil. Ancak havacılık yetkilileri ve güvenlik uzmanları, bu kazaları birbiriyle ilişkilendirebilmek için henüz yeteri kadar sorunun cevaplanmadığını bu yüzden böyle bir yargıya varmak için henüz erken olduğunu düşünüyor.
Her iki kaza ile ilgili soruşturma devam ediyor. Üzerinde yoğunlaşılan en önemli başlıklardan biri, Boeing’in ilk olarak MAX uçaklarında tanıttığı Manevra Karakteristiği Arttırma Sistemi (MCAS). Lion Air kazasında da uçağın dikey hız değerlerindeki tutarsızlıklar göze çarpıyordu.
Hücum açısı sensörlerinden hatalı bir giriş olduğu sonucuna varılan kazanın ardından Boeing, 737 MAX’ı filosunda bulunduran havayollarının pilotlarına bu dataların nasıl ele alınacağını incelemelerini tavsiye eden bir güvenlik uyarısı yayımladı. Federal Havacılık İdaresi daha sonra ABD’li havayolları için bu tavsiyeyi zorunlu kılan bir Uçuş Direktifi (AD) yayımladı.
Hücum açısı sensörü, uçağın kanatlarının kaç derecelik açıyla yükseldiğini ölçüp bildirir. Ticari yolcu uçaklarının tasarım aşamasında, uçağın belirli bir açıdan daha fazla hücum açısına ulaşılması durumunda, güvenlik sistemlerinin taşıma kaybı olasılığını sınırlamak ve uçağın aerodinamik stall denilen anormal duruma girmesini engellemek için otomatik olarak burnu aşağıya doğru yönlendirmesi sağlanır. Datalar yanlış veya tutarsız ise, hem otomatik pilot hem de kokpit ekibi ne olup bittiğini ve bununla ilgili ne yapacağını anlamaya çalışırken uçak keskin burun dalışı gibi çok daha radikal bir duruma kendini sokabilir.
Türkiye’de 737 MAX uçaklarını filosunda bulunduran ve aktif olarak kullanan iki havayolu var. Türk Hava Yolları ve Corendon. SunExpress’in ilk MAX teslimatı ise Nisan ayında gerçekleşecek.
ETHIOPIAN NASIL BİR HAVAYOLU?
Afrika’daki en büyük havayollarından biri olan ve Afrika içi pazarında farklı noktaları geniş uzun mesafeli uçuşlarla uçuş ağına ekleyen ve bunu tek bir merkez (hub) anlayışıyla yapan az sayıdaki şirketten biri. Filodaki beş 737 MAX 8’e ek olarak, havayolunun aynı uçak tipi için Boeing’e 25 tane daha siparişi bulunuyordu. Havayolunun ayrıca 13 AirbusA350-900, iki 787-9, bir 777 kargo ve on BombardierQ400 siparişi bulunuyor.
Havayolunun filosunda aktif olarak görev yapan uçaklarsa 23 tane Boeing 737, on A350, beş 767-300ER, 19 777 ki bunların dördü 777-300ER modeli ve 22 787 Dreamliner.
Etiyopya Havayolları 1996’dan bu yana iki ölümlü kaza yaşadı. Bir hava korsanı tarafından kaçırılan Boeing 767-200ER’ın havada yakıtı tükendi ve 23 Kasım 1996’da Mombasa / Kenya yakınlarında denize düştü. Uçaktaki 175 kişinin 125’i hayatını kaybetti . 25 Ocak 2010’da ise Boeing 737-800 kalkışından çok kısa bir süre sonra Akdeniz’e düştü. Kaza raporuna göre, pilotlar hızı, irtifayı ve rotayı tam olarak kontrol edemedi, uçak stall denen anormal duruma girdi ve tamamen kontrolden çıkarak düştü. Uçaktaki 90 kişinin tamamı yaşamını yitirdi.
BOEING HİSSELERİ DİBE VURDU!
Yaşanan kazanın ardından, Çinli Tom havayolları, Ethiopian Airlines ve Cayman Airlines’ın tüm Boeing 737 Max 8 uçaklarını operasyondan Çekme kararı alması, Boeing’in en yeni uçağı 777X’in ilk uçuşunu erteleme kararı almasına neden olabilir. Ayrıca şirketin hisseleri borsada yüzde 11’in üzerinde değer kaybederken; bir gün içinde 21 Milyar Dolarlık işlem hacmi azalması yaşadı. Bu rakamlar Boeing’in son 20 yıldaki en kötü günü geçirdiğini ortaya koyuyor.
