ABD’nin Arizona eyaletindeki Tucson kentine doğru araba yolculuğu yaparsanız bir süre sonra evlerin giderek azalıp devasa bir alanda, çöl güneşinin altında sıra sıra dizili askeri uçaklar görürsünüz. Uçsuz bucaksız alanda birbirinden değişik uçaklar.
Burası Davis-Monthan hava üssü. 10 km karelik alan yaklaşık 4500 uçağı barındırıyor. Bazıları sanki birkaç saat önce buraya getirilmiş, bazıları ise kumun ve tozun aşındırıcı etkisinden korunmak için örtülü. Kapalı hangarlarda ise yığın halinde uçak parçaları dünyanın başka bir bölgesinde başka bir uçağa takılmak üzere bekletiliyor. Böylesi alanlar ‘Uçak Mezarlığı’ olarak anılıyor.
Bu üs dünyanın tek değil ama en büyük uçak mezarlığı. Arizona’nın nem oranı düşük, sıcak, kuru havası uçakların daha uzun süre paslanmadan ve aşınmadan korunmasını sağlıyor. 15 cm’lik toprağın altı sert kil ile kaplı; böylece pahalı iniş pistleri ya da park rampalarına gerek kalmadan uçaklar park ediliyor.
Uçakları üretmek ve korumak oldukça pahalı bir iş; ama ömürlerini tamamladığında bile birçok parçasını yeniden kullanmak mümkün. Tabi onları korumanız şartıyla.
Tucson bölgesinin doğal kuru iklimi bu işin maliyetini çok daha düşürüyor. Bu nedenle dünyanın en büyük uçak mezarları ABD’nin güney batısındaki bu çöl bölgesinde. Ticari yolcu uçakları da genelde Kaliforniya’da Victorville Uçak Mezarlığına götürülüyor.
Ama artık kullanılamaz hale gelmiş uçakları mezarlığa getirmekle iş bitmiyor. Mezarlığa getirilen uçaklar epey işlemden geçiriliyor.
Motorları sökülüyor. Uçaklar önce iyice yıkanıyor; yakıt tankları boşaltılarak ince makine yağıyla motoru yağlanıyor. Sonra patlayabilecek ya da yangın çıkarabilecek şarj ve parçaları sökülüp küçük delikler alüminyum bantla kapatılıyor. Daha sonra ise uçağın her tarafı kolay sökülebilir özel bir siyah boyayla iki kat ve en üstü de yakıcı güneş ışınlarını soğurması için bir kat beyaz boyayla boyanıyor.
Birçok uçağın ise parçaları sökülmüş olarak ve ihtiyaç durumunda kullanılmak üzere uçağın içinde saklanıyor.
