KARABAĞ’DA ERMENİSTAN’A PKK DESTEĞİ VEREN YUNAN HAVAYOLU
Hafta içinde Karabağ başta olmak üzere Ermenistan işgali altında kalan toprakların Azerbaycan tarafından kurtarılması dolayısıyla Bakü’de düzenlenen ve hepimizi gururlandıran törenin ardından Karabağ’daki savaşın detayları da gün yüzüne çıkmaya başladı.
Prof. Dr. Kürşad Zorlu’nun HaberTürk’teki yazısında Yunan havayolu Olympus Airways’in yüzlerce teröristin bölgeye taşınmasında aktif rol oynadığı bilgisi yer aldı.
Yazıda, Ermenistan PKK ile iş birliği yaparken uçaklar da Yunanistan’dan gelmiş ifadesine yer veren Zorlu, bilgileri 18 Kasım’da Azerbaycan’ın BM daimi temsilcisi Yaşar Aliyev’in BM Genel Sekreteri’ne yazdığı kapsamlı mektupta yer alan ifadelere dayandırıyor.
Ermenistan’ın Azerbaycan’a karşı Karabağ’da savaşmak için Irak, Suriye, Lübnan’dan çok sayıda asker getirdiği, PKK/YPG terör örgütü ile iş birliği yapıldığının belirtildiği bu mektupta, PKK’nın Suriye ve Irak’taki merkezlerinden Dağlık Karabağ’a getirilen turistlerin transferinin Yunan havayolu Olympus Airways’e ait uçaklar ile yapıldığı; uçuşların günleri ve diğer bilgileri de ayrıntılı olarak yer alıyor. Eylül ve Ekim aylarında Olympus Airways’a ait uçaklarla 100’lerce asker getirildiğinin aktarıldığı raporda ayrıca, teröristlerin telsiz konuşmalarında İHA’lardan nasıl rahatsızlık duydukları, bazılarının sağ ele geçirildiği ve çatışma bölgesine geldikleri için pişman oldukları da bilgisi de yer alıyor.
2015 yılında kurulan Atina merkezli Olympus Havayolları’nın filosunda 220 yolcu kapasiteli bir Airbus A321-200 ve 3 adet Boeing 757-200 kargo uçağı bulunuyor.
KASIM 2020’DE AIRBUS – BOEING REKABETİ
İki dev imalatçı Airbus ve Boeing’in Kasım ayındaki sipariş ve teslimat rakamları açıklandı. Analistler her iki şirketin de Kasım ayını oldukça kötü bir performansla kapattıkları konusunda hemfikir.
Amerikalı imalatçı Boeing, her ne kadar Federal Havacılık İdaresi FAA’den 737 MAX’in yeniden uçması için onay almış olsa da Kasım ayında 88 adet MAX siparişinin daha iptal edildiğini duyurdu. Kasım ayındaki MAX iptallerinin 48’i Virgin Australia’dan geldi. Böylece 2020 yılının 11 aylık süresinde sadece MAX için iptal edilen sipariş sayısı 536’ya ulaştı.
Virgin Australia 48 adet MAX siparişini iptal ederek, yerine Boeing’e 25 uçaklık yeni sipariş verdi. Öte yandan Boeing, Kasım ayında iki adet MAX siparişi almayı başardı.
Geçen haftaki bültenimizde yer verdiğimiz Avrupalı düşük maliyetli havayolu Ryanair’in 75 adetlik yeni MAX siparişi ise Boeing’in Aralık raporunda büyük bir sıçramaya neden olacak gibi görünüyor.
Boeing, Kasım ayında çoğunluğu kargo uçağı olmak üzere yedi adet uçağı müşterilerine teslim ederken; böylece 2020’deki toplam teslimat sayısını 118’e çıkardı.
Öte yandan Boeing, sipariş ve talebin aşırı düşüşüne bağlı olarak 787 Dreamliner üretimini 2021’in ortalarında ayda altıdan beşe düşüreceğini açıkladı. Zira şirket Kasım ayında da Dreamliner için hiç sipariş alamadı ve teslimat yapamadı. Boeing, 2019 yılında ayda 14 adet 787 üretiyordu.
Avrupalı Airbus ise Kasım ayında 64 uçağını müşterilerine teslim ederek, 2020 yılının 11 aylık süreci sonunda toplam teslimat sayısını 477’ye yükseltti. Şirketin geçen yılın ilk 11 aylık dönemine göre teslimat sayısı yüzde 34 azaldı. Ay boyunca teslim edilen uçakların 56’sı tek koridorlu uçaklara yapılırken; müşterilere 7 adet de A350 teslim edildi. Airbus’ın 2020’yi 550 civarında teslimat ile kapatması bekleniyor. Kasım ayında Airbus 11 sipariş iptali aldı. Bunların 10’u Bahreyn merkezli Gulf Air’den A220-100 uçakları için geldi.
Airbus Kasım ayında müşterilerinden hiç yeni sipariş alamadı. Şirketin 11 aylık sipariş performansına bakıldığında ise 11 ayda alınan 381 yeni sipariş ile iptal edilen 84 sipariş sonucunda şirketin 2020’deki net sipariş sayısı 297’ye ulaşmış durumda. Şirketin birikmiş toplam sipariş sayısı ise 7.302.
BOEING 737 MAX TİCARİ SEFERLERE DÖNDÜ
Amerikalı imalatçı Boeing, FAA’nin 737 MAX uçakları için yaklaşık iki yıldır devam eden uçuş yasağını kaldırmasının ardından; 21 ay sonra ilk teslimatını hafta içinde yaptı.
Boeing’in Seattle’daki tesislerinde, 737 MAX 9 uçağı, United Havayolları’na teslim edildi. United MAX ile ticari uçuşlara 2021’in ilk çeyreğinden önce başlamayı düşünmese de Brezilyalı GOL Havayolları, 9 Aralık’ta Sao Paulo’dan Porto Alegre’ye yaptığı uçuşu 737 MAX ile gerçekleştirerek 21 ay sonra ilk kez bu uçakla ticari sefer yapan ilk havayolu olarak kayıtlara geçti. Brezilyalı şirket, filosundaki 7 adet 737 MAX’i yıl bitmeden gökyüzü ile buluşturmanın hesaplarını yapıyor.
737 MAX’in en büyük müşterilerinen biri olan havayolunun, bu uçak için 2022-2032 arasında teslim almayı planladığı 95 adet siparişi daha bulunuyor.
American Airlines ise 737 MAX ile yasakların ardından ilk ticari seferi 29 Aralık’ta gerçekleştirmeyi planlıyor. Planlanan sefer gerçekleştirilirse American Airlines, yasakların ardından 737 MAX’i gökyüzüne döndüren ilk ABD’li havayolu olacak.
UNITED TEMASSIZ SEYAHAT DENEYİMİNİ GELİŞTİRDİ
Pandemiyle birlikte temassız seyahat deneyiminin önemi giderek arttı. ABD’li United da bu kapsamda yolcuları için sanal müşteri hizmetleri uygulamasını hayata geçirdi. Yolcuların akıllı cihazları üzerinden bağlandığı sistem, gerçek zamanlı bilgi ve destek almak için kolay, temassız bir seçenek olarak hizmete başladı. Yolcuların, bir müşteri hizmetleri temsilcisinden, arama, yazışma veya görüntülü sohbet şeklinde; koltuk değişiminden biniş saatine kadar uçuşla her konuda bilgi alabileceği “Agent on Demand” isimli uygulama şu anda Chicago O’Hare ve Houston George Bush Havalimanları’nda kullanılabiliyor. Uygulamanın yıl sonuna kadar United’ın tüm uçuş merkezlerine yayılması hedefleniyor.
Yolcuların, havalimanlarındaki tabelalarda görecekleri bir QR kodunu tarayarak erişebilecekleri sistem, çeviri özelliğinin entegre edilmiş olması nedeniyle, müşterilerin temsilcilerle 100’den fazla dilde iletişim kurmasına olanak tanıyor. İçinde pek çok farklı özellik barındıran bu teknolojiyi kullanan ilk havayolu olan United’ın dünya genelinde pek çok havayoluna örnek olması bekleniyor.
HAVADA MOTOR KAPUTU PATLADI
11 mürettebat ve 178 yolcusu ile Okinawa Naha Havalimanı’ndan Tokyo Haneda’ya gitmek üzere havalanan Japan Airlines’a ait Boeing 777, kalkıştan 5 dakika sonra, 18 bin feet irtifada büyük bir patlama sesi ile birlikte motor arızası yaşadı ve geri dönüp acil iniş yapmak zorunda kaldı. Sol motor kaporta kapağının patlaması ve kopan parçaların motora zarar vermesi nedeniyle büyük bir maddi hasar oluştu. Sevindirici olan gelişme ise patlamanın okyanus üzerinde gerçekleşmesi ve kopan parçaların kimseye zarar vermemesi oldu.
BULGAR HAVACILIĞI ÇÖKÜŞTE
Bulgar Havayolları Birliği Başkanı Svetoslav Stanulov, sektörde toplu iflasların başlamasının beklendiğini açıkladı. Havayollarının azalan gelirlerinin% 20-30’unun devlet tarafından sübvanse edildiği ülkede, sektörün ayakta kalabilmek için hibelerine ihtiyacı olduğunu belirten Stanulov, tarifeli uçuşlardan elde edilen gelirlerin % 65; charter uçuş gelirlerinin % 90 düştüğünü söyledi. Bulgar havacılık sektöründe yaklaşık 4 bin 500 kişi istihdam ediliyor ve büyük bir çoğunluğu işini kaybetme riskiyle karşı karşıya.
FLYBE GERİ DÖNÜYOR
Pandemi başladıktan sonra ilk iflas eden şirket olan İngiltere merkezli Flybe, yeniden gökyüzüne dönmeye hazırlanıyor. Şirketin iflas etmeden önceki en büyük hissedarı olan New York merkezli Cyrus Capital Holding’e ait Thyme Opco şirketi, Exeter merkezli bölgesel havayolu için İngiltere Sivil Havacılık Otoritesi’ne lisans başvurusunda bulundu. AB’nin en büyük bölgesel hava taşıyıcısı olan Flybe, 2019’da 9 milyon yolcu taşımış ve 80’den fazla havalimanına yaptığı operasyonlarıyla İngiltere iç hat pazarının yüzde 40’ına tek başına sahip olmuştu. Koronavirüs’ün havacılık sektöründeki ilk büyük darbesi olan Flybe’nin iflası ile 2.300 kişi işini kaybetti. İflastan bu yana havayolunun en büyük rakibi Loganair, çok sayıda Flybe rotasında uçmaya başladı.
YENİ HAVAYOLLARI KURULUYOR
Birçok havayolunun pandemi nedeniyle iflas tehlikesi ile karşı karşıya olduğu bir dönemi yaşarken, Johannesburg merkezli kiralama şirketi Global Airways’e bir startup olan Lift Havayolları, iç hatlarda üç Airbus A320 ile operasyon yapmaya başladı. Yeni havayolu 10 Aralık’ta Johannesburg ile Cape Town arasında ilk ticari uçuşunu yaptı. Mevcut şartların sektöre girmek için bir fırsat olduğunu belirten havayolunun kurucusu Gidon Novick, boşta kalan uçakların fazlalığı ve düşük petrol fiyatları nedeniyle düşen başlangıç maliyetlerinden yararlanmayı hedeflediklerini açıkladı. Günümüz şartlarında bir havayolu kurma maliyetinin normale göre yüzde 40 düştüğünü vurguladı.
Norveçli girişimci Erik Braathen ve çeşitli İskandinav havayolu şirketlerinden pilotlar tarafından kurulan bir başka havayolu ise Flyr. 2021’in ilk yarısında faaliyete geçmesi beklenen havayolu, ağırlıklı olarak iç hatlar ve Avrupa’daki bazı merkezlere uçacak. Havayolu, uçuşlara başladıktan sonra SAS, Norwegian, Wizz Air ve Wideroe ile rekabet edebilmenin yollarını arayacak. Şirketin, karmaşık sistemlerden ve hantal organizasyonlardan arındırılarak sıfırdan inşa edildiğini açıklayan yöneticiler havayolunun isminin de şirketin sadeliğini ve felsefesini anlattığı görüşünde. Flyr başlangıçta küçük bir Airbus A320 veya Boeing 737 filosu ile hizmet verecek.
AIR FRANCE’NİN HOP MARKASI TARİHE KARIŞIYOR
Air France, yan markası bölgesel havayolu Hop’u tamamen ana markaya entegre etme kararı aldı. Hop % 50 küçültülerek sadece Embraer uçakları ile sadece Paris CDG ve Lyon’dan hizmet veren bir yapıya dönüştürülecek. Hop markası tamamen ortadan kaldırılarak, çoğu bölgesel havayoluna benzer şekilde Hop tarafından işletilen Air France görünümüne sahip olacak. Havayolunun filosu şu anda 25 adet CRJ ve 45 adet ERJ uçaklarından oluşan karma bir yapıya sahip. Filodaki CRJ-700’ler’in ortalama yaşı 16,5 ancak CRJ-1000’lerin çoğu hala oldukça yeni ve çoğu 10 yaşın altında. Yeni yapılanma sonrası filodan çıkarılacak bu uçaklar ile ilgili nasıl bir süreç işletileceği açıklanmadı.
SİNGAPUR HAVAYOLLARI BOEING 747 İLE AŞI TAŞIYACAK
Pandeminin en fazla etkilediği şirketlerin başında gelen Singapur Havayolları, filosundaki yedi adet Boeing 747-400 kargo uçağını, dünya çapında koronavirüs aşılarının dağıtımında kullanmak üzere hazırladığını duyurdu. Uçaklarını, aşılarının piyasaya sürülmesinin ardından zamana ve sıcaklığa duyarlı farmasötik ürünlerin taşınabilmesi için uygun hale getirmeye çalışan havayolu, aşıların taşınması için gereken termal koruma sistemleri için, birkaç soğuk zincir konteyner sağlayıcısı ile kiralama anlaşmaları imzalandığını açıkladı. Gönderiler, bu cihazlar aracılığıyla aktif olarak takip edilecek ve aşı sevkiyatları dijital operasyon kontrol kulesi aracılığıyla 7/24 izlenebilecek. Havayolu, daha fazla kapasiteye ihtiyaç duyulması halinde yolcu uçaklarını aşı taşımacılığı ve dağıtımı amacıyla kullanmak üzere çalışmalarını sürdürüyor.
LONDRA HEATHROW KAN KAYBEDİYOR
Havalimanları da pandemiden finansal olarak ciddi şekilde etkilendi. Londra Heathrow Havalimanı bu yüzden ilginç bir uygulamayı hayata geçirmek üzere harekete geçti. Havalimanına yolcu bırakmaya veya karşılamaya gelen tüm araçlardan 5 Sterlin ücret alınması hedefleniyor. Uygulamanın 2021’in ilk yarısında hayata geçirilmesi planlanıyor. Pandemi nedeniyle yolcu sayısı yüzde 80’in üzerinde azalan Heathrow’un günlük kaybının 5 milyon Sterlin olduğu belirtiliyor. 2020’deki toplam kaybın ise 1,5 milyar Sterlin’i aştığı sanılıyor.
ATR 72-600F EASA SERTİFİKASI ALDI
Fransız-İtalyan turboprop uçak üreticisi ATR, yeni geliştirdiği bölgesel kargo uçağı ATR 72-600F için EASA tip sertifikasını aldı. İlk uçuşunu Eylül 2020’de yapan ve test sürecini başarıyla tamamlayan uçak artık hizmete girmeye hazır. Aralarında FedEx’in de olduğu çeşitli kargo şirketlerinden 30 kesin sipariş alan ATR 72-600F, sıfırdan bir kargo uçağı olarak inşa edilen ilk ATR uçağı olarak kayıtlara girdi. İlk uçak ASL Havayollarına teslim edilecek ve FedEx adına hizmet verecek. 8,9 ton maksimum yapısal yük taşıma kapasitesine ve 75,5 metreküplük kargo hacmi alanına sahip olan uçağın, daha küçük bölgesel teslimatlar için kapasite konusunda yeterli olacağı düşünülüyor.
