KARBONDİOKSİT İLE UÇAK YAKITI ÜRETİLDİ
Oxford Üniversitesi Kimya Bölümü’nde görev yapan bilim insanları, uçak yakıtı konusunda devrim niteliğinde bir adım attı. Karbondioksit kullanarak jet yakıtı üretebildikleri yeni yöntem sayesinde doğaya verilen zarar azaltılacak ve yakıt fiyatlarında rekabetçi bir tablo yaratabilecek. Böylece seyahat severler de doğayı kirlettikleri için vicdan azabı duymadan uçmaya devam edebilecek.
Daha öncede benzer girişimler için harekete geçen çok sayıda bilim insanı çok daha pahalı ve karmaşık süreçler izlemişti. Ancak Oxford’da yürütülen çalışmada kullanılan yeni yöntem, uygun maliyetlerle, karbon nötr yakıt üretme ihtimalini gerçeğe dönüştürdü. İklim değişikliği baskısı altında, yapılan bu keşfin, dünya genelinde devam eden sürdürülebilir yakıt üretim süreçlerine önemli ölçüde katkıda bulunması bekleniyor.
Ekip, belirli hidrokarbonlar üretmek için hidrojenasyon adı verilen bir işlem gerçekleştiriyor. Havadan alınan karbondioksit, Hidrojen eşliğinde Demir, Manganez ve Potasyum bileşiğinden yapılan ucuz bir katalizör kullanılarak yakıta dönüştürülüyor. Daha az sayıda işlem, daha yüksek verimlilik ve daha düşük maliyet sunuyor. Daha önce yapılan çalışmalarda çok daha maliyetli olan Kobalt bazlı bileşikler kullanılıyordu.
Projeyi yöneten ekip, dünyanın ilk net sıfır emisyonlu havacılık yakıtı tesisinin kurulması projesinde aktif olarak görev yapacak.
İklim aktivistleri, Paris Anlaşması’nda belirlenen emisyon azaltma hedeflerine ulaşmak için, havacılık kaynaklı emisyon değerlerinin sürdürülemez olduğunu öne sürüyor. Bu nedenle havayolu seyahatlerinde karbon ayak izini azaltma yarışı giderek kızışıyor. Havayolları biyoyakıtlara, sentetik düşük karbonlu yakıtlara veya elektrikli havacılık teknolojisine giderek daha fazla yatırım yapıyor.
Eylül 2020’de, İngiltere’nin Cranfield kentinde, dünyanın ilk hidrojen-elektrik tahrikli yolculu uçuşu başarıyla tamamlandı. Ticari sınıfta yer alan bir uçakta kullanan ilk hidrojen yakıt hücresi ile yapılan bu uçuşy gerçekleştiren altı koltuklu uçağı geliştiren ZeroAvia tarihi bir başarıya imza atmıştı. Şirketin, yenilenmiş Piper M sınıfı uçağı, şu anda dünyanın en büyük hidrojenle çalışan uçağı durumunda.
Birkaç ay önce Avrupalı imalatçı Airbus, 2035 yılına kadar hidrojenle çalışacak ticari yolcu uçağı modeli için üç ayrı konseptini duyurmuştu.
BOEING’İN 2020 YILI SİPARİŞ VE TESLİMAT KARNESİ
ABD’li imalatçı Boeing, 2020 yılına dair resmi rakamlarını duyurdu. Şirketin her anlamda unutmak istediği bir yıl olan 2020’de, müşterilere sadece 157 uçak teslim edilebildi. Bu da 1977’den bu yana en düşük teslimat sayısı olarak kayıtlara geçti. Şirketin 2018 yılında 806 teslimat yaparak kendi tarihi rekoruna ulaşmıştı. 2 sene içinde gelinen nokta Boeing için büyük bir mesaj anlamına geliyor. Boeing, 2020’de 130’u 737 MAX için olmak üzere toplamda 184 yeni sipariş aldı.
Geçtiğimiz haftaki bültende detaylarına yer verdiğimiz üzere Boeing’in en büyük rakibi Airbus, 2020’yi 566 teslimat ile kapattı.
Boeing’in 2020’de yaptığı teslimatların 43’ü 737; 5’i 747; 30’u 767; 26’sı 777 ve 53’ü 787 oldu. Yıl boyunca yapılan 157 teslimatın 59’u yılın 4’üncü çeyreğinde gerçekleştirildi.
Boeing büyük umutlar beslediği ama düşen talep nedeniyle hayal kırıklığına uğradığı 787 Dreamliner ailesi uçakları için, Kasım ayının ardından Aralık ayında da hiç teslimat gerçekleştiremedi. 2020’de sadece 53 adet Dreamliner teslim eden şirket, 2019’da 158 Dreamliner teslim etmişti.
Boeing Aralık ayında 107 sipariş iptali yaşadı. Bunların 105’i 737 MAX için yapılırken kalan ikisi Dreamliner uçakları içindi. Boeing, 2020 yılı boyunca 737 MAX uçakları için toplam 641 sipariş kaybetti.
QATAR AIRWAYS A380’LERİN YARISI İLE DEVAM EDECEK
Qatar Airways, geçen yıl Mart ayından bu yana yere indirdiği, filosundaki 10 adet Airbus A380’in yarısını emekliye ayıracağını açıkladı. Katar’ın bayrak taşıyıcı havayolunun CEO’su Akbar Al Baker, kararın çevresel etki konusundaki endişelerden kaynaklandığını belirtti. Havayolu, daha önce 2050 yılına kadar uçuşlarında net sıfır karbon emisyonu taahhüdünde bulunmuştu.
Pandeminin seyahatler üzerinde oluşturduğu olumsuz etkilerin yanı sıra, A380’in en fazla zararlı gaz emisyonu üreten uçaklardan biri olduğu için, öngörülebilir bir gelecekte A380 ile operasyon yapamayacaklarını duyuran Al Baker, uzun vadede ise en fazla elimizdeki A380’lerin yarısı ile uçabiliriz dedi.
853 yolcu kapasitesine sahip olan, çift katlı superjumbo, tipik bir oturma düzeninde genellikle 525 yolcu taşıyor. Yolcular arasında çok popüler olan uçağın operasyonel maliyetleri ise aşırı yüksek. Airbus, 2019’da A380’in üretim programının 2021’de bitirileceğini duyurmuştu. Airbus, 2007’de A380’i piyasaya sürdüğünde tahmin ettiği 600 teslimat rakamının yarısına bile ulaşamadı. Sadece 234’ü teslimat yapılabildi. Covid-19 salgınının oluşturduğu olağanüstü koşullar da süper jumbo filolarının beklenenden daha erken gökyüzüne veda etmesi sonucunu doğurdu.
Lufthansa, Qantas, British Airways ve Air France dahil olmak üzere pek çok havayolu, salgın nedeniyle ilkbaharda superjumbo’larını yere indirdi.
Öte yandan Qatar Airways, Orta Doğu’daki hava sahası blokajının yarattığı krizin çözülmesinin ardından, 2017’den bu yana ilk kez Suudi Arabistan’a tarifeli sefer gerçekleştirdi. A350-1000 ile Riyad’a uçan havayolu, geniş gövdeli uçaklarıyla Riyad’a her gün uçmaya devam edecek. Qatar Airways Cidde ve Dammam’a da tarifeli seferlere yeniden başladı.
ROLLS ROYCE’NİN EN BÜYÜK TEST YATAĞINI HİZMETE BAŞLADI
İngiliz motor imalatçısı Rolls-Royce, önümüzdeki aylarda resmi olarak hizmete başladığında, dünyanın en büyük ve en akıllı iç mekan havacılık test sahası ünvanını ele geçirecek olan son teknolojilerle donaltılmış Testbed 80 tesisindeki ilk motor çalışmasını başarıyla tamamladı.
Derby şehrinde bulunan, 7.500 m2’lik iç alanıyla futbol sahasından daha büyük olan test yatağında yapılan ilk çalışma Trent XWB motoru üzerinde gerçekleştirdi. Yapımı yaklaşık üç yıldır devam eden ve 90 milyon sterlin yatırım yapılan projede önemli bir kilometre taşı oldu.
Testbed 80, yalnızca Trent XWB ve Trent 1000 gibi aktif hizmetteki motorları değil, aynı zamanda karbon emisyonunun ortadan kaldırılacağı, geleceğin motorları ve tahrik sistemlerinin de test edileceği bir merkez olarak tasarlandı.
Çok yönlü test yatağı, her boyuttaki motorun test edilmesine olanak sunuyor. 140.000 litrelik yakıt deposu ile donatılan Testbed 80’deki veri sistemleri, en küçük titreşimleri bile saniyede 200.000 numuneye kadar algılayan karmaşık bir sensör ağı kullanarak bir motordaki 10.000’den fazla farklı parametreden anında veri toplanmasına imkan veriyor. Test yatağı ayrıca saniyede 30 görüntü yakalayabilen ve bunları doğrudan güvenli bir buluta ışınlayabilen güçlü bir röntgen makinesine ev sahipliği yapıyor. Görüntüler ile birlikte 10.000 veri parametresi ışığında mühendisler motorlarla ilgili analizleri gerçekleştiriyor. Bu da Rolls Royce’u, motorlar çalışırken röntgen çekebilen tek motor üreticisi yapmak için yeterli. Bu benzersiz test, motorların en küçük ayrıntı düzeylerine kadar incelenmesi ve kesin veri düzeyleri elde edilmesine olanak tanıyor.
HİNDİSTANLI KADIN PİLOTLARIN REKOR UÇUŞU
Hindistan’ın bayrak taşıyıcı havayolu Air India’da görevli 4 kadın pilot tarihi bir uçuşa imza attı. Cumartesi günü ABD’nin San Francisco şehrinden havalanan ekip Pazartesi günü Hindistan’ın Bengaluru Kempegowda Havalimanı’na vardı. Hindistan ve Air India tarihinin en uzun uçuşunda görev alan kadın pilotlar, bu rekor uçuşu Boeing 777-200LR tipi uçakla gerçekleştirdi. Kuzey Kutbu üzerinden yapılan ve yaklaşık 13.993 kilometre menzile sahip uçuş toplam 17 saat sürdü.
Yoğun ilgi gören bu seferde, 8 first class, 35 business class ve 195 ekonomi sınıfı olmak üzere toplam 238 yolcu kapasiteli uçakta 225 koltuğun satıldığı açıklandı.
EMIRATES 2021 SONUNDA NORMALE DÖNÜŞ HEDEFLİYOR
Emirates, Covid-19 aşılarının küresel olarak piyasaya sürülmesinin seyahat konusundaki güveni yenilemesi ile pandemi nedeniyle yere indirilen tüm Airbus A380 ve Boeing 777’leri, bu yılın sonuna kadar faaliyete döndürmeyi bekliyor.
Pandemiden çok önce emeklilik kararı alan, ancak krizle mücadele etmek için bu kararını erteleyen Emirates Patronu Tim Clark’a göre, aşılama programı, 2020’de büyük bir talep düşüşü yaşayan seyahat endüstrisindeki iyileşme için hayati önem taşıyor. Clark’a gmre bazı ülkelerde son zamanlarda yaşanan yeni enfeksiyonlar ve kısıtlamaların, sektördeki iyileşmeyi daha da engellemeyecek.
Emirates şu anda filosundaki 115 adet A380’in 17’sini ve 160 adet 777’nin 137’sini uçuruyor ve bazı yolcu uçakları kargo taşıma amacıyla görev yapıyor. Geçtiğimiz hafta Emirates uçuş programında 120 destinasyona hizmet vermeye başladı. Pandemiden önce havayolu 157 noktaya uçuyordu. Havayolunun yönetimi en geç bu yıl sonuna kadar tüm uçakları gökyüzü ile buluşturup pandemi öncesi uçuş programına tam olarak dönebilmenin hesaplarını yapıyor.
Krizde Dubai hükümetinden 2 milyar dolarlık teşvik paketi alan havayolu, 2020’nin ilk 6 aylık süreci için 3,4 milyar dolar zarar açıklamıştı. Emirates, 31 Mart’ta 1 yıllık zararını açıklayacak.
NORWEGIAN UZUN MENZİLLİ UÇUŞLARI BİTİRDİ
Geçtiğimiz Kasım’da İrlanda’da iflas koruma başvurusunda bulunan Norwegian için yeni bir başlangıç amacı taşıyan yeni iş planı açıklandı. Havayolu, uzun mesafeli uçuşlarını tamamen durdururak, kısa mesafeli bir ağa odaklanacak. Norveç ve İskandinav ülkeleri ile Avrupa arasında yapılacak uçuşları kapsayan bir modelde karar kılındı.
Uzun mesafeli ucuz uçuşlar sloganıyla yola çıkan ve adından söz ettiren havayolu da pandemide büyük darbe aldı. Şirketin filosundaki tüm Boeing 787 Dreamliner uçakları Mart 2020’den bu yana yerde. Geleceğe yönelik belirsizlikler de havayolunun uzun mesafeli operasyonlarına devam etmesi için uygun görünmüyor. Yeniden güçlü ve karlı bir Norwegian inşa etmek için yeniden yapılanma sürecinde, havayolunun odak noktası kısa mesafeli uçuş ağının geliştirilmesi olacak.
Kısa mesafeli uçuş ağının her zaman şirketin bel kemiği olduğunu açıklayan CEO Jacob Schram, bu planın gelecekteki esnek bir iş modellerinin temelini oluşturacağını duyurdu. Oluşturulan plana göre, 2021’de faaliyette olan yaklaşık 50 dar gövdeli uçakla hizmet verilecek ve bu sayıyı 2022’de yaklaşık 70 dar gövdeli uçağa çıkarılacak. Bu planla, Norwegian yeni yatırımcılar çekmeyi, mevcut müşterilere hizmet vermeye devam ederken yeniden sağlam bir şirket yapısı oluşturulması hedefleniyor. Norwegian’ın uzun mesafe uçuşlarını tamamen bitirme kararı, toplam 1100 pilot ve kabin memurunun işsiz kalacağı anlamına geliyor.
QANTAS’IN SUNRISE PROJESİ ISRARI SÜRÜYOR
Avustralyalı Qantas, 2021’in sonunda Sunrise Projesi ile ilgili uçuşları yeniden canlandırmayı planlıyor. CEO Alan Joyce, Sidney ve Melbourne’dan Londra, New York ve Paris’e aktarmasız uçuşların pandemi sonrası dönemde daha da cazip olmasını bekliyor.
Havayolu, pandemiden önce Airbus ile birlikte, Sidney ve Melbourne’den 18-20 saatlik uçuşlar için A350-1000’in özel bir ultra uzun menzilli versiyonu üzerinde çalışıyordu. Pandemi, havayolunu projeyi askıya almasını gerektirmese, Qantas’ın Airbus’a ilk siparişleri vermesi bekleniyordu. Bu, sivil havacılığın resmi sınırları olarak kabul edilen rotalarda uçabilmek için ekstra yakıt deposu ile donatılacak olan 12 adet Airbus A350-1000 filosunun oluşturulmasını ifade ediyor.
Proje için hala çok iyimser olan Qantas yönetimi, COVID sonrasında insanların, aktarma yapmak yerine doğrudan uçmak isteyeceklerini düşünüyor. Bu durum da Sunrise Projesi’nin önemini COVID öncesi dönemden daha önemli bir hale getiriyor. Bu yüzden Joyce, 2021’in sonunda bu uçuşlar için yeniden harekete geçebileceklerini duyurdu.
DHL’DEN 8 YENİ 777 SİPARİŞİ
Uluslararası ekspres kargo pazarlarında artan müşteri talebini karşılamak için kıtalararası hava ağını genişletmeyi sürdüren DHL Express, Boeing’e 8 adet yeni 777 kargo uçağı siparişi verdi. İlk teslimatın 2022’de yapılması planlanıyor. DHL, birkaç yıl önce aynı uçak için verdiği 14 siparişin ise henüz 10 adedini teslim alabildi.
Küresel e-ticaret hacmi, 2020’nin dördüncü çeyreğinde yüzde 40’ın üzerinde büyüyen şirket yönetimi, pandeminin hayatı birçok alanda durma noktasına getirse de küresel ticaretin aralıksız devam etmesine bağlı olarak, e-ticaretin kalıcı bir mega trend haline geldiği görüşünde. Bu yüzden de erken harekete geçmek isteyen DHL, bu 8 uçak siparişinden oluşan yatırım için düğmeye bastı. Dünyanın en büyük, en çok yük taşıyabilen ve en uzun menzile sahip, çift motorlu kargo uçağı olan 777, filodaki eski 747-400’lere kıyasla CO2 emisyonlarını da yüzde 18 azaltarak, şirketin taahhüt ettiği sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunacak.
Öte yandan bir başka önemli kargo devi Atlas Air de stratejik büyüme planının bir parçası olarak, dört yeni Boeing 747-8 kargo uçağı sipariş ettiğini duyurdu. Sipariş edilen 747-8’lerin Mayıs-Ekim 2022 arasında teslim edileceği açıklanırken; bu uçakların, Boeing’in üretmeyi planladığı son dört 747-8 olması bekleniyor.
28 yıl önce tek bir 747 ile operasyonlarına başlayan şirketin bugün filosunda çeşitli varyantları ile toplamda 53 adet Boeing 747 bulunuyor. Bu da Atlas Air’i dünyanın en büyük 747 operatörü yapıyor.
