PİLOTLAR YANLIŞ MEYDANA İNEBİLİR Mİ?
Ethiopian Airlines Cargo’nun ET3891 sayılı sefer için Addis Ababa’dan kalkış yapan Boeing 737-800 kargo uçağındaki kokpit ekibi, Zambia’da Ndola kentindeki Simon Mwansa Kapwepwe Havalimanı’na inmesi gerekirken; henüz hizmete başlamayan, şehrin yeni havalimanı Copperbelt’e indi.
İniş sırasında kule ile iletişim halinde olan pilotlar, hava trafik kontrolörünün ‘Sizi göremiyoruz’ uyarısına rağmen, yapım aşamasındaki havalimanının pistine inmekte tereddüt etmedi. Havalimanı inşaatında çalışan işçiler, piste inen 737’yi görünce büyük bir şaşkınlık yaşadı ve cep telefonlarına sarılarak, bu davetsiz misafirin, pistteki hareketlerini kayıt altına aldı.
ET-AYL kuyruk tescilli 18 yaşındaki uçak, havayolunun filosuna 1 hafta önce katılmıştı. Uçak yıllarca TC-CPP tesciliyle Pegasus filosunda görev yaptıktan sonra, Ağustos 2020’de sahibi olan leasing şirketi GA Telesis’e iade edilmiş ve ardından kargoya çevrildikten sonra Ethiopian filosunda göreve başlamıştı.
Bu yaşanan olayı daha da ilginç hale getiren ise birkaç saat sonra, aynı havayolunun yine Boeing 737 ile icra ettiği ET871 sefer sayılı yolcu uçuşunda da pilotların aynı hatayı yapmak üzereyken, piste teker koymaya 50 feet kala pas geçme kararı alıp; asıl inmeleri gereken havalimanına dönmüş olmaları. Bu olayın yaşandığı uçak ise ET-AQP tescilli 5 yaşındaki Boeing 737-800’dü.
Aynı gün içinde aynı havayolunun, aynı şehirde, aynı uçak tipinde arka arkaya yaşadığı durumla ilgili soruşturma başlatıldı. Uçuş planlarında bir yanlışlık yapılmış olabileceği veya navigasyon yazılımında meydana gelmiş olabilecek bir potansiyel sorun üzerinde duruluyor.
Havacılıkta başka havalimanlarına veya kullanım dışı olan yanlış pistlerine inmek gibi olaylar nadir de olsa yaşanabiliyor.
Mayıs 2019’da Londra’dan Almanya’nın Düsseldorf şehrine gitmek üzere uçağa binen British Airways yolcuları kendilerini İskoçya’nın Edinburgh şehrinde buldu. Yapılan incelemelerde, mürettebatın bir önceki günkü uçuş planında Edinburgh olduğu ortaya çıkmış ve eski uçuş rotasını izledikleri açıklanmıştı. Uçuş evrakları ve planlamasında bir yanlışlık olduğu daha sonra anlaşıldı.
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü’nün kullanılmayan pistlerin karışıklığa meydan vermemesi için, büyük bir X işareti ile nasıl boyanıp işaretleneceğine dair yayınladığı kılavuzlar olsa da pilotların doğru havalimanının yanlış piste iniş olaylarını da sıfıra indirmek mümkün olmuyor.
2018’de Vietnam Havayolları pilotları bir iç hat uçuşunda böyle bir durum yaşadı. 2014’te, Frankfurt’tan Polonya’nın Katowice şehrine uçan Lufthansa’ya ait bir uçak, yanlışlıkla 27 pistine indi. 2000 yılında Singapur Havayolları’na ait Boeing 747, Tayvan’daki Chiang Kai-shek Havalimanı’nda (şimdiki adı Taoyuan Havalimanı) yanlış pistten kalkmaya çalıştı. O sırada bakımda olan pistteki inşaat ekipmanlarına çarpan uçaktaki 179 kişinin 83’ü hayatını kaybetti!
THY 737 MAX’İ YENİDEN UÇURDU!
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, geçtiğimiz hafta yayımladığı 15 maddelik “Uçuşa Elverişlilik Direktifi” ile belirtilen şartların uygulanması koşuluyla iki yılı aşkın süredir yerde bekleyen Boeing 737-MAX uçaklarının gökyüzü ile buluşmasının önündeki son engeli de kaldırmıştı. Bu kararın ardından Türk Hava Yolları, TC-LCA ve TC-LCE tescilli uçaklarını, Nisan ayında operasyonlara döndürmek için harekete geçti. Hafta içinde FAA gereksinimleri yerine getirilerek, uçuşa elverişlilik koşulları sağlanan TC-LCE tescilli Boeing 737 MAX ile bir saatlik başarılı bir test uçuşu yaptı. Kalkışının ardından Marmara Denizi üzerinde bir saat boyunca test uçuşu yapan MAX, yine Atatürk Havalimanı’na başarıyla indi. Uçakta herhangi bir sorun olmadığı açıklandı. Böylece THY’nin 737 MAX ile operasyonlara başlaması için en kritik aşama da geçilmiş oldu. 737 MAX ile ilk tarifeli uçuş 12 Nisan’da İstanbul Havalimanı-Ankara Esenboğa arasında gerçekleşecek.
THY yeniden gökyüzüyle buluşacak uçaklarda görev alacak özel bir ekip belirledi. Pilot ve kabin memurlarından oluşan 267 kişilik uçuş ekibi, aldıkları eğitim ile ‘737 MAX’ tipi uçaklara ve yaşanan sürece her yönüyle hakim olacak. Bu uçaklar ile seyahat edecek yolcuların aklındaki tüm soru işaretleri kabin ekipleri tarafından yanıtlanacak. Yeniden uçmaya başlayan uçak sayısı arttıkça eğitim alan ekip de genişleyecek.
THY’nin bu uçak için 75 adet siparişi bulunuyor. Uçakların şu ana kadar 12’sini teslim alan havayolunun, 12 adet uçağı da Boeing’in merkezi Seattle’de teslim alınmayı bekliyor. THY haricinde Corendon Havayolları filosunda 1 adet MAX bulunurken, SunExpress ise üretimi tamamlanmış olan ve Seattle’da bekleyen MAX uçaklarından herhangi birini teslim alıp filosuna katmadı.
TÜRKİYE’DEKİ UÇUCU PERSONELE AŞILAMA BAŞLADI!
Hafta başında Türk Hava Yolları’nda görev yapan pilot, kabin memuru ve yükleme uzmanlarının Covid-19 aşısı olmaya başladığı duyuruldu. Yapılan açıklamada aktif uçuş görevinde bulunan 16 bin 256 personelin, Sağlık Bakanlığı’nın aşı sistemine bildirildiği aktarılırken; uçuşlarda görevli çalışanlarla birlikte, yolcuyla ve uçakla temas edebilecek olan yer hizmetleri çalışanı 2 bin 250 kişinin isminin de aşı sistemine iletildiği duyuruldu. Aşı yaptıran ekiplerin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün yayınladığı genelge uyarınca 48 saat süreyle uçuşlarda görevlendirilmeyeceği ve sağlık durumlarının yakından takip edileceği belirtildi. Bu haberin üzerinden 24 saat geçmeden Pegasus ve SunExpress şirketlerinden de uçucu personelin aşılanmaya başladığı duyuruları yapıldı. Yaşanan bu gelişmelerin, havacılık sektöründe toparlanma konusunda olumlu bir etki yapması bekleniyor.
Öte yandan Qatar Airways hafta içinde Dünya’nın ilk tam COVID-19 aşılı uçuşunu gerçekleştirdi. Airbus A350-1000 ile icra edilen QR6421 sayılı uçuşta yalnızca aşılanmış mürettebat ve yolcular yer aldı. Ayrıca yolculara check-in sırasında tamamen aşılanmış personel tarafından hizmet verildi. Doha Hamad Havalimanı’nda başlayan ve tamamlanan bu özel uçuş ile uluslararası hava yolu seyahatlerinde toparlanma konusunda bir farkındalık oluşturulması amaçlandı.
HAVACILIK SEKTÖRÜNDE PİLOT KITLIĞI ENDİŞESİ!
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, zorunlu haller dışında seyahat edilmemeli şeklindeki politikasını güncelledi. Tamamen aşılanmış kişilerin herhangi bir test veya karantina uygulaması ile karşılaşmadan, iç hatlarda seyahat etmesinde herhangi bir engel kalmadığı belirtildi. Bunun üzerine hava yolu seyahatlerine olan talepte müthiş bir artış yaşanmaya başladı.
Yeni politika, insanlara seyahat ederken yine de maske takılması ve mümkün olduğunca sosyal mesafenin korunmasını tavsiye ederken; yurt dışından ABD’ye seyahat edenlerin tamamen aşılanmış olsalar da yine de uçağa binmeden önce negatif bir COVID-19 testi ibraz etmelerini mecbur kılıyor. Ancak bu kişilere herhangi bir karantina uygulaması yapılmıyor. Öte yandan CDC aşılanmış kişilere, Avrupa ve Afrika’daki COVID-19’un yeni varyantları nedenyle uluslararası seyahatlerde dikkatli olmalarını tavsiye ediyor.
Bu gelişmeler ışığında ABD’li Delta, Paskalya nedeniyle, yoğunluğun, beklentinin üzerine çıktığı geçtiğimiz hafta sonu, yaklaşık 100 uçuşunu, pilot eksikliği nedeniyle iptal etmek zorunda kaldı. Yaşanan iptallerin nedeni, çok sayıda pilotun aşılama sebebiyle izinde olması ve uzun süredir izinde olan pilotların eğitim eksikleri tamamlanarak aktif göreve döndürülememesiydi. Yaşanan durum, pandemi nedeniyle son bir yıldır uygulanan erken emeklilik teşvikleri ve gönüllü işten çıkarma kararlarının bir sonucu olarak yorumlandı. Şirkette kalan ve uzun süredir uçmayan pilotların birçoğu, başka uçak tipleri için eğitiliyor veya birçoğu da aktif göreve dönmek için eğitimlerini tazeliyor. Delta, 6 ay içinde 2. kez, pilot yetersizliği nedeniyle uçuşlarını iptal etmek zorunda kaldı. Daha önce de Kasım’da Şükran Günü haftasında, beklenmedik seyahat talebi nedeniyle 300’den fazla uçuş iptal edilmek zorunda kalınmıştı. Ryanair patronu Michael O’Leary, uzun bir süredir, kokpit ve kabin ekipleri ile tüm uçakları, sürekli aktif ve uçuşa hazır tuttuklarını; bu sayede gerçek bir büyüme yakalayabileceklerini söylüyor. Pandemi sonrası süreçte oluşacak seyahat talebine; uçağıyla, mürettebatıyla hızlı bir yanıt verebilen şirketlerin, bu süreçte uğradığı zararları daha kısa sürede telafi edeceği düşünülüyor.
Bir başka ABD’li havayolu Southwest de, iç hat pazarında beklenenden hızlı toparlanma yaşanması nedeniyle, ücretsiz izindeki tüm kabin memurlarını geri çağırdı ve 1 Haziran’da işe başlayacaklarını duyurdu. Havayolu 1 hafta önce de ücretsiz izindeki 209 pilotun tamamını çağırıp, eğitim eksiklikleri tamamlanarak 1 Haziran’da uçuşlara döneceklerini açıklamıştı.
United Havayolları da uzun vadede bir pilot sıkıntısıyla karşı karşıya kalma ihtimalini düşünerek çeşitli adımları devreye alıyor. Mart 2020’den önce iş teklif edilen ancak pandemi nedeniyle girişleri yapılamayan pilot havuzundan 300 pilotun kısa süre içinde işe alınması planlanıyor. United ayrıca, 2030 yılına kadar Aviate isimli uçuş eğitim programı kapsamında ekstra 5.000 pilotu daha eğitip görevlendirmeye hazırlanıyor. Bu programa seçilecek adayların en az yüzde 50’si kadın veya beyaz olmayan kişiler olacak. United, bu program için mali durumu iyi olmayan tüm uygun ve yetenekli adayları başvurmaya teşvik etmek için 1,2 milyon $ burs sunmak adına JPMorgan Chase ile bir ortaklık kurdu.
İSTANBUL HAVALİMANI 2 YILDA KAÇ YOLCU AĞIRLADI?
6 Nisan 2019’da Atatürk Havalimanı’ndan gerçekleşen büyük taşınma sonrası tam kapasite ile hizmet vermeye başlayan İstanbul Havalimanı’nın, 2 yıllık süreçte 81 milyon 33 bin 340 yolcuya hizmet verdiği açıklandı. Salgının olumsuz etkilerine rağmen, Avrupa’da en çok uçuş yapılan havalimanı unvanını elinde bulunduran havalimanı, açıldığı günden bu yana iç hatlarda 21 milyon 319 bin 560, dış hatlarda 59 milyon 713 bin 780 olmak üzere toplam 81 milyon 33 bin 340 yolcuya hizmet verdi.
JAPAN AIRLINES SORUNLU 777’LERİ EMEKLİYE AYIRIYOR!
20 Şubat’ta ABD’li United’ın Denver’den kalkışından kısa bir süre sonra Boeing 777 uçağının Pratt & Whitney PW4000 serisi motorunda büyük bir sorun yaşanmış ve ciddi bir tehlike atlatılmıştı. Bu olayın ardından bu motorlar üzerinde geniş kapsamlı bir araştırma süreci başladı.
Hafta içinde Japan Airlines, aldığı sürpriz bir kararla filosunda bu motor tipi bulunduran 13 adet
Boeing 777’nin tamamının planlanandan 1 yıl önce Mart 2021 itibariyle emekli edilmesi kararı aldı. United’ın yaşadığı sorundan birkaç ay önce 4 Aralık 2020’de Japan Airlines, Okinawa-Tokyo uçuşunda benzer bir motor arızası yaşamıştı.
ELEKTRİKLİ VTOL İLE KARGO TAŞIMA DÖNEMİ!
ABD’li UPS, Beta Technologies şirketi tarafından geliştirilen, elektrik tahrikli ve dikey kalkış – iniş özelliğine sahip ALIA-250 uçağı için 10 adet satın aldığını açıkladı. Bu uçaklarla kırsal bölgelere teslimat hizmetleri geliştirilecek. İlk ALIA-250’nin 2024 yılında teslim edileceği açıklanırken;
UPS, satın alma anlaşmasına 140’a kadar daha uçak satın alma opsiyonu ekledi.
Uçakların hizmete başlaması ile maliyetlerin azaltılması ve kırsal bölgelerdeki yerel hava kargo operatörleriyle anlaşma gereksiniminin ortadan kalkması hedefleniyor. Liste fiyatı 4 milyon Dolar olan Beta’nın ALIA-250 modeli, dört baş üstü rotor ve arka kısımda bir pervaneye sahip. 635 kilograma kadar kargo taşıyabilen uçağın menzili 460 kilometre.
TRANSATLANTİK ROTALAR NE ZAMAN AÇILACAK?
Pandemi öncesinde havayolları için transatlantik seyahat pazarı yıllık 9 milyar Dolar gelir elde edilen altın yumurtlayan bir tavuktu. Yılda yaklaşık 22 milyon kişi ABD ve İngiltere arasında seyahat ediyor ve bu da tüm küresel hava yolculuğunun yaklaşık yüzde 10’unu oluşturuyordu. Londra-New York uçuşları, milyar doların üzerinde gelir getiren en karlı rota durumundaydı.
Pandemi ile büyük sekteye uğrayan transatlantik pazarının yeniden canlanması için harekete geçen British Airways, Virgin Atlantic ve Heathrow Havalimanı üst düzey yöneticileri güçlerini birleştirerek İngiltere hükümetine en kısa sürede transatlantik seyahat koridorunun yeniden açılması için talepte bulundu. Her iki ülkede de aşılama programlarının başarılı bir şekilde uygulanmasının, Birleşik Krallık ile ABD arasında seyahatin öncelikli hale getirilmesi isteniyor. Financial Times’a göre, Birleşik Krallık’ta her 100 kişiden 55,2’si ve ABD’de 49,8’i aşılanmış durumda.
LATAM’DAN SÜRPRİZ A350 KARARI!
LATAM Brezilya Havayolları, filosundaki 11 adet Airbus A350-900’ün tamamını Nisan ayının sonuna kadar filosundan çıkarmayı planladığını duyurdu. Daha küçük ve daha homojen bir filo yapısına ulaşma hedefinin yanı sıra, uluslararası operasyonlarda azalan talebin bir sonucu olarak daha verimli bir geniş gövde filosuna kavuşmayı isteyen havayolu, uzun menzilli uluslararası uçuşlarını, 767 ve 777’ler ile icra edecek. Mayıs 2020’de, ABD’li Delta’nın şirket hisselerinin % 20’sini satın almasından birkaç ay sonra LATAM, Chapter 11 iflas koruma başvurusu yapmıştı.
İlk A350’yi 2016 yılında teslim alan havayolunun, A350 filosu ortalama 3 yaşında.
Başlangıçta bazı A350-1000 modelleri de dahil toplam 25 sipariş veren havayolu, bu siparişlerin neredeyse yarısını 2020’de iptal etmişti. Delta, LATAM’ın kalan A350 taahhütleri ile ilgili anlaşmayı kapatmak için 62 milyon dolar ödemişti. LATAM’ın ortalama yaşı 8 olan 767’ler veya ortalama yaşı 10 olan 777’ler yerine çok daha yeni A350’leri filodan çıkarmasının nedenin, bu uçakları leasing şirketlerine uygun şartlarla iade etmenin daha iyi bir yolunun bulunmuş olmasından kaynaklandığı sanılıyor.
Ethiopya Havayolları’nda yanlış meydan krizi. Aynı gün içinde havayolunun iki ayrı uçağı nasıl yanlış havalimanına inebildi? Pilotların farklı havalimanı ya da pistlere inmesi nasıl mümkün olabiliyor?
