Havacılık Bülteni-174

EMIRATES UÇUŞLARINDA FACİAYA RAMAK KALA!

9 Ocak’ta Emirates’in Boeing 777-300 uçağı, Dubai Havalimanı’ndan EK524 sefer sayılı Haydarabad uçuşu için pist başına geldi. Dubai’de görüş şartları ve meteorolojik koşullar son derece iyiydi.

Uçuşta görevli kokpit ekibi, hava trafik kontrolörleri ile yaşanan bir yanlış anlaşılma neticesinde, kalkış izni almadan uçağı pistte koşturmaya başladı. Uçağın giderek hızlandığı pistte, o esnada, EK568 sefer sayılı Bangalore uçuşu yapmaya hazırlanan Emirates’e ait başka bir Boeing 777-300 vardı.

Kule görevlileri olaya anında müdahale edip, kalkış için pistte giderek hızlanan pilotları uyardı ve 130 knot civarında kritik bir hız değerine ulaşılmışken, kalkıştan son anda vazgeçildi. Emirates’e ait iki Boeing 777’nin, şirketin kendi evi Dubai’de çarpışarak büyük bir faciaya neden olması, kule görevlilerinin dikkati ve uyarısıyla son anda önlendi.

Kalkıştan vazgeçen uçak, geri taksi yapıp, havalimanının kuzeyinde, hangarların olduğu bölgedeki bekleme alanına döndü. Uçağın aşırı ısınan frenlerinin soğuması gerekiyordu. Bu esnada uçağa dışarıdan hızlı bir teknik kontrol de yapıldı. Ardından da sürpriz bir şekilde, yaklaşık 30 dakika sonra uçak aynı ekiple Haydarabad’a uçtu.

Olayın nasıl gerçekleştiği ile ilgili detaylar sonradan gün yüzüne çıktı. Kule görevlileri, Bangalore seferi yapacak ekibe, pistin taksi için uygun olduğunu belirten EK568 clear cross anonsu yaptı. Ancak Haydarabad’a uçacak kokpit ekibi bu anonsu, EK524 clear for take off olarak algıladı ve kendileri için kalkışa izin verildiğini düşünerek pistte hızlanmaya başladı. Sonra da facianın eşiğine gelindi.

Benzeri olay, 2001’de Milan Linate Havalimanı’nda yaşanmıştı. İskandinav havayolu SAS’ın McDonnell Douglas MD-87 uçağı, yoğun sis altında kalkış için hızlanıp pistte taksi yapan küçük bir iş jetine çarpmış ve 118 kişi hayatını kaybetmişti. Havacılık tarihinin en büyük uçak kazası da benzeri bir senaryo ile 27 Mart 1977’de İspanya’nın Tenerife Adası’nda yaşandı. Aynı anda kalkışa geçen PanAm ve KLM’e ait iki Boeing 747, pistte çarpıştı ve 583 kişi yaşamını yitirdi.

Dubai’de felaketin eşiğine gelinen bu korkunç olay, Emirates’in yaklaşık bir ay içinde ikinci kritik vakası oldu.

Kısa süre önce Emirates’in Dubai’den Washington Dulles’a yaptığı EK231 sayılı uçuşta da başka bir sorun yaşanmıştı. Boeing 777’nin bir önceki seferinden dönen pilotları, uçağın MC Panelindeki 3 değeri de prosedürde böyle bir şey olmamasına rağmen alışkanlık gereği sıfırladı. Washington’a uçacak ekip, uçuş öncesi brifing sırasında bu kontrolleri yaparken, sıfırlanan 3 değerin ikisini düzeltip, yükseklik yani altitude değerini düzeltmeyi atladı. Bu esnada kabin ekibi veya teknik ekipten birilerinin kokpite girdiği ve dikkati dağılan 30 yıllık Etiyopyalı kaptan pilot ve yardımcısının bu ayarı yapmayı atladığı iddia ediliyor.

Master Control Paneli’ndeki havalimanı irtifa ayarının 0 olarak kalması ve sonrasında yaşananların, oldukça tehlikeli bir duruma davetiye çıkardığı sanılıyor. Kalkışta, pistin ucundaki emniyetli alandan ancak havalanabilen uçağın, daha sonra havalimanı çevresindeki yapılara çok yakın geçerek çarpma tehlikesi atlattığı iddia ediliyor. Uçak, sorunsuz şekilde uçuşuna devam etse de FAA, konuyla ilgili raporlama yapıp, Emirates pilotlarının dönüş seferinde yolcu olarak uçmasına hükmetmişti.

Emirates yönetimi son bir ayda yaşanan iki tehlikeli olay için de kapsamlı bir iç soruşturma başlattı. Her iki olaylı uçuşta görev yapan pilotlar uçuşlardan çekildi.

AIRBUS-BOEING REKABETİNDE 2021’İN KAZANANI KİM OLDU?

Avrupalı imalatçı Airbus, 2021’de, 3. kez üst üste dünyanın en büyük uçak üreticisi oldu. Yıl boyunca yapılan uçak teslimat rakamlarında, Amerikalı rakibi Boeing’i neredeyse ikiye katlayan şirket, büyük bir başarının altına imza attı.

Airbus, 2021’de müşterilerine, bir önceki yıla göre yüzde 8 artışla 611 teslimat yaptı. Boeing ise 340 teslimatta kaldı. Airbus CEO’su Guillaume Faury, 2022’de üretimi artırmak ve karbondan arındırılmış bir havacılık endüstrisi için daha fazla yatırım yapacaklarını açıkladı.

2021’de her ne kadar Boeing, teslimat konusunda Airbus’ın çok gerisinde kalmış gibi görünse de, 2020’ye kıyasla kendi başarısını büyük oranda artırdı. Zira Boeing 2020’de yalnızca 157 teslimat yapabilmişti. Amerikalı şirketin bu gelişiminin arkasında, yaklaşık iki yıl sonra 737 MAX’ın gökyüzüne geri dönmesi ve teslimatların yeniden başlaması var. Sayısız üretim hatası tespit edilen ve teslimatları uzun süredir devam edemeyen 787 Dreamliner uçaklarındaki kriz, Boeing’in 2021 performansını ve teslimat rakamlarını aşağı çekti.

Boeing 2020’de 41 adet 787 Dreamliner’ı müşterilerine teslim etmişti. 2021’de ise 14 adet Dreamliner, teslim edilebildi.

Her iki şirket de 2021’de aldığı yeni siparişlerle, müşteri talebinde güçlü bir toparlanma gördü.

Airbus, tüm segmentlerde 29 müşteriden 771 brüt sipariş almayı başardı. Sipariş iptal ve dönüşümleri hesaba katıldığında 2021’deki net sipariş sayısı 507 olarak gerçekleşti. Bu, bir önceki yıla göre net sipariş sayısının ikiye katladığı anlamına geliyor.

ABD’li Boeing’in 2021’de brüt sipariş sayısı 909 ve net sipariş sayısı 535 oldu. Bu rakamlar, Boeing’i 2021’in en çok uçak satan şirketi yapmaya yetti.

Ancak Airbus, Aralık ayında Qantas ve Air France-KLM ile bazı anlaşmalar yaptı. Bu anlaşma kapsamındaki rakamlar ve olası sipariş iptalleri de hesaba katıldığında, nihai rakamların Ocak ayı sonunda açıklanacağı duyuruldu.

2021’de de Boeing’in 737 MAX, Airbus’ın A320 ailesi uçakları, imalatçıların en çok satan modelleri olmaya devam etti.

Özetle 2021’de Boeing en çok uçak satan şirket yarışını kazanmış olsa da, Airbus üst üste üçüncü kez dünyanın en büyük uçak üreticisi ünvanını kazanmayı başardı. Havacılık sektörünü bu iki şirket arasındaki büyük rekabetin domine ettiği gerçeği değişmedi.

AVRUPA HAVA SAHASINDA HAYALET UÇUŞLAR ARTIYOR!

Covid-19’un hızla yayılan omikron varyantı, dünya genelinde birçok havayolunu binlerce uçuşunu iptal etmeye zorladı. Ancak bazı uçuşlar, stratejik ve ekonomik sebeplerle iptal edilemiyor. Bu yüzden son günlerde Avrupa hava sahası, havayollarının, dünyanın en önemli havalimanlarındaki değerli slotlarını yani uçuş haklarını kaybetmek istemedikleri için neredeyse boş şekilde uçurduğu uçaklarla dolu. Bu tip uçuşlar, hayalet uçuş olarak adlandırılıyor.

Alman Lufthansa grubu, slot korumak için kış boyunca 18.000 hayalet uçuş daha yapması gerektiğini açıkladı. Noel tatili yolcu sayısında önemli bir artış getirse de kış sezonunun geri kalanında hava yolu ile seyahat talebinin dünya genelinde omikron nedeniyle düşük olması bekleniyor.

Büyük havalimanlarındaki popüler rotalar için slot yani uçuş hakları son derece değerli. Bu yüzden havayolları bu haklarını korumak için yüksek oranda uçuş garanti etmek zorunda. Bu yüzden şu anda ekonomik olarak zarar etseler de bu hayalet uçuşları yapmak zorundalar.

Normalde, havayolları bu slotlardaki haklarını kaybetmemek için uçuşların en az yüzde 80’ini gerçekleştirmek zorundaydı. Ancak Avrupa Birliği, çevresel hassasiyetler ve ekonomik gerekçeleri haklı bularak, havayollarının mevcut slotlarını koruyabilmesi için uçuşların yüzde 50’sinin yapılmasının yeterli olacağına yönelik bir karar aldı.

ABD Federal Havacılık İdaresi FAA de aynı nedenlerden dolayı 26 Mart’a kadar benzer minimum slot kullanım kurallarını uygulamaya aldı. Slot kısıtlaması, New York J.F.Kennedy ve LaGuardia ile Washington Reagan dahil olmak üzere yalnızca birkaç ABD havaalanında geçerli.

ABD HAVALİMANLARINDA 5G İÇİN TAMPON BÖLGE UYGULAMASI

ABD’de 5G tartışması sürüyor. ABD Federal Havacılık İdaresi FAA, GSM operatörlerinin 19 Ocak’ta yeni 5G C-bant hizmetini aktif hale getirdiğinde, çeşitli tampon bölgelere sahip olacak 50 havalimanının listesini açıkladı.

Önerilen tampon bölgelerin, uçuşların aksama riskini azaltmaya yardımcı olacağını belirten FAA, bu konuda şirketlerden geri bildirim de istedi. Trafik hacmi, görüşün düşük olduğu günlerin sayısı ve coğrafi konum gibi etkenler, tampon bölge seçimlerinde dikkate alındı.

5G operatörleri, radyo altimetre gibi, düşük görüş şartlarının olduğu inişlerde kullanılan hassas uçuş enstrümanları ile 5G sinyallerinin birbirini etkileme ihtimalini en aza indirmek için altı ay boyunca bu havaalanlarının yakınında vericilerini kapatmayı ve çeşitli ayarlamalar yapmayı kabul etti.

FAA ve ABD’li havayollarının üye olduğu Airlines for America kuruluşu, 5G hizmetinin kullanıma açılmasının ertelenmesini talep ediyordu. GSM operatörleri AT&T ve Verizon’un geçtiğimiz sene 80 milyar Dolar bedelle aldığı ihalenin sonucunda 5G hizmetinin ABD’de 5 Aralık’ta kullanıma sunulması hedefleniyordu.

Ancak havacılık sektöründen gelen tepkilerle hizmet başlangıcı 5 Ocak’a ertelenmişti. Havalimanına yakın bölgelerde 5G frekanslarının, uçakların yerden yüksekliğini ölçen Altimetrelere müdahale edebileceği endişesi, tepkileri iyice artırdı ve GSM operatörleri 15 gün daha ertelemeyi kabul etti. Ancak 19 Ocak’ta 5G hizmeti, yeni getirilen kural ve kısıtlamalar ile kesin olarak başlayacak. FAA, bu sürede, havayollarına, uçakların ABD 5G C-bant ortamında doğru ve güvenilir olduğunu kanıtlanmış altimetreye sahip olmasını da zorunlu hale getirdi.

FAA, 5G’nin güvenli bir şekilde dağıtıldığından emin olmak ve tüm havalimanlarında uçuş kesintisi riskini sınırlamak için havacılık şirketleri ve Telekominikasyon operatörleri ile çalışmaya devam edeceğini de açıkladı.

LUFTHANSA İTALYA’DA ATAĞA GEÇİYOR!

İtalyan medyası, Lufthansa’nın Ekim 2021’de faaliyete geçen İtalya’nın yeni ulusal havayoluna yatırım yapmak istediğini yazdı. Lufthansa Grubu’nun ITA Airways’in %15-40 hissesini alması için görüşmeler yapıldığı iddia edildi. ITA Airways yönetiminin, Lufthansa Grubu ile işbirliğine ilgi duyduğu, İtalyan bayrak taşıyıcısının prensipte buna açık olduğu belirtiliyor.

Eğer bu yatırım gerçekleşirse, bünyesinde Lufthansa, SWISS, Avusturya Havayolları, Brüksel Havayolları gibi şirketleri barındıran Lufthansa Grubu bünyesine katılacak ITA Airways, bakım hizmeti, network ve filo büyümesinde Lufthansa Grubu’nun imkanlarından yararlanabilecek.

İtalya, Lufthansa’nın ABD’den sonra en büyük ikinci uluslararası pazarı olması nedeniyle çok önemli. İtalya’da Lufthansa’nın yatırım yaptığı ilk havayolu ITA değil. Küçük, bölgesel İtalyan taşıyıcısı Air Dolomiti, halihazırda Lufthansa’nın tamamına sahip olduğu bir yan kuruluş durumunda. Bu şirket, Lufthansa’ya Almanya’daki büyük merkezlerden İtalya’ya bağlantılı uçuşların çok ötesinde bir şey veremiyor.

Tarihsel olarak Lufthansa’nın İtalya’daki en büyük mücadelesi Alitalia ve Air France-KLM’in dahil olduğu SkyTeam ile rekabet etmek oldu. Alitalia SkyTeam ittifakına aitti ve ITA Airways de SkyTeam ittifakına katıldı. ITA Airways’in Air France-KLM ve Delta gibi ittifak ortakları ile işbirliği yapmasıyla Lufthansa, özellikle uzun menzilli uçuşlar için biraz geriye düştü. Dolayısıyla Lufthansa, ITA Airways’e yatırım yaparak İtalya’da azılı rakiplerinden daha fazla pazar payı elde etmeye çalışacak. Bakalım bu girişim hamlesi nasıl sonuçlanacak…

adbanner