HAVAYOLLARI PİLOT KITLIĞI YAŞIYOR!
ABD’de pilot sıkıntısı her geçen gün büyüyor. Yetenekli ve tecrübeli uçucu mürettebat çekmek için havayolları tarafından sunulan yüksek maaşlar ve ikramiyelere rağmen, uçakla seyahat etmek isteyen yolcu talebi de sürekli arttığı için, ihtiyacı karşılamak konusunda sorunlar devam ediyor. Pilot sıkıntısı havayollarının pandemi öncesi uçuş programlarına dönme planlarını ciddi şekilde etkilediği için, ABD’li havayolları, bazı rotalarda yolcularını otobüsle taşımaya hazırlanıyor.
Bloomberg tarafından hazırlanan bir rapora göre, United ve American Airlines, Colorado’da otobüs şirketi Landline ile imzaladığı sözleşme kapsamında, yolcular ve bagajlarını kısa mesafeli iç hatlarda otobüsle taşıyacak. Örneğin United, yolcuları Denver’dan Breckenridge ve Fort Collins de dahil olmak üzere daha küçük şehirlere otobüsle götürüyor.
American Airlines’ın da 3 Haziran’dan itibaren otobüs seferlerine başlaması bekleniyor. Yolcular, New Jersey ve Pennsylvania arasında, American Airlines’ın kurumsal görünümüyle boyanmış otobüslerle taşınacak. Otobüs servisi uçuş güzergahlarının yerini almayacak. American, sabit hatlarla işletilen hizmetlerin havayolunun mevcut uçuş programlarına ek olduğunu duyurdu.
Bir başka büyük ABD’li havayolu Delta, dört yıllık bir üniversite diploması şartı da dahil olmak üzere pilot sıkıntısının üstesinden gelmek için eğitim gereksinimlerini düşürdüğünü açıkladı.
United kısa süre önce, besleyici şirketi SkyWest Airlines’ın bu rotalara hizmet edecek yeterli pilota sahip olmadığı için yaz programından 29 varış noktasına yapacağı uçuşları çıkardığını duyurdu.
Amerika’nın en yeni bölgesel havayolu Breeze Airways, E-3 vize programı kapsamında Avustralya’dan pilot alarak pilot açığını çözmeye çalışıyor. Normal havalimanı servis hizmetlerinin aksine, Sabit Hat otobüs bağlantıları, müşterilere bölgesel havayollarının yaptığı gibi sorunsuz bir deneyim sunmayı amaçlıyor.
AIRBUS A321XLR’IN PİYASAYA ÇIKIŞI ERTELENEBİLİR!
Avrupalı imalatçı Airbus, 2022’nin ilk çeyreğine ait finansal sonuçlarını açıkladı. Şirket yılın ilk çeyreğinde 1,3 milyar Euro gelir elde etti. Bu, 2021’in ilk çeyreğine göre 700 milyon Dolarlık bir artışı işaret ediyor. Artan talep nedeniyle A320 ailesi uçaklarının üretiminin artırılmaya başlandığı da duyuruldu. A320 uçaklarının aylık üretim sayısının kademeli şekilde artırılarak; 2025’te 75 adete çıkarılması hedefleniyor.
Ocak 2021’de ayda yalnızca 40 adet A320 üreten Airbus, son dönemde üretimi ayda 50’ye çıkardı. 2023 yazına kadar aylık 65 adet olan dar gövde uçak üretimini daha da artırmak ve belirlenen hedefi karşılamak için, ABD’de yeni bir son montaj hattı kurulacak. Bu gelişme, aynı zamanda şirketi ABD’deki müşterilerine daha yakın konumlandıracak.
2021’in ilk çeyreğinde 125 uçak teslim eden Airbus, bu yılın ilk çeyreğinde teslimat sayısını 142’ye çıkardı. Bu yıl yapılan teslimatların 11’i A220, 109’u A320 ailesi, 6’sı A330 ve 16’sı A350 oldu. Geçtiğimiz yıl müşterilerine 611 uçak teslim eden Airbus’ın bu yılki hedefi 720 uçak teslim ederek, 5.5 milyar Euro’yu kasasına koyabilmek.
Öte yandan uzun zamandır piyasadaki en uzun menzilli dar gövde uçak modeli A321XLR üzerinde çalışan Airbus, bu konuda tatsız bir sürprizle karşılaştı. Bu yılın ikinci çeyreğinde ilk uçuşunu yapması beklenen uçağın; sertifikasyon gereksinimlerini karşılayarak hizmete girmesinin yaklaşık 1 yıl sarkarak, 2024’e öteleneceği iddia ediliyor.
Uçağın menzilini uzatmak için kullanılan ilave yakıt deposunun, potansiyel gövde üzeri iniş senaryosunda yangın riskini artırma endişeleri nedeniyle, EASA bu konuda tasarım iyileştirmeleri ve uçağın gövde altı kaplamalarında, ağır metallerle güçlendirme yapılmasını talep etti. Bu iyileştirmelerin uçağın ağırlığını artırarak menzilini azaltması ihtimali gündeme geldi.
Airbus CEO’su Faury, şu anda üzerinde çalıştıkların tasarım değişiklikleri ile ilgili bilgi paylaşılmayacağını açıkladı.
Airbus A321XLR, gövdesinde, yolcu kabininin altında, doğrudan gövde üzerinde ilave yakıt deposu taşımasına olanak tanıyan, artırılmış maksimum kalkış ağırlığı (MTOW) kapasitesi sayesinde, piyasadaki en uzun menzilli tek koridorlu uçak olmaya hazırlanıyor. İlave yakıt deposu, uçağın 12.900 litre ek yakıt taşımasını sağlayarak toplam yakıt kapasitesini 40.000 litreye kadar taşıyabilecek. Bu da uçağın menzilini 8700 km’ye kadar uzatabiliyor. Airbus, A321XLR uçağını, dar gövdeli uçak pazarında oyunun kurallarını değiştirecek bir aktör olarak lanse ediyor. Havayollarının yolcularını geniş gövdeli uçaklarla merkezlere götürerek dolaylı olarak uçmaya zorlamak yerine, dar gövde uçaklarla uzun mesafeli rotalarda karlı bir şekilde uçurabilmesini mümkün kılıyor.
BOEING’İN YENİ ABD BAŞKANLIK UÇAĞI PİŞMANLIĞI!
Yılın ilk çeyreğine ait finansal tabloyu açıklayan Boeing CEO’su David Calhoun, ABD Başkanlık uçağı Air Force One için, 2018’de ABD hükümetiyle yapılan anlaşmanın, şirket adına pişmanlık verici olduğunu söyledi.
2018’de ABD Hava Kuvvetleri, ABD başkanlarını ve personelini otuz yıldan uzun süredir taşıyan 747-200’lerin yerine VC-25B olarak adlandırılan iki adet Boeing 747-8 satın almak için harekete geçti. 2024 ve 2025’te teslim edilmek üzere, 3,9 milyar Dolar tutarında bir sözleşme imzalandı.
O dönemki Boeing CEO’su Dennis Muilenburg, Başkan Donald Trump’a, Air Force One uçaklarını değiştirme maliyetinin 4 milyar Dolar’ı geçmeyeceğine söz verdi. Anlaşma kapsamında, herhangi bir maliyet aşımından kaynaklanacak zararı federal hükümetin değil Boeing’in karşılaması konusunda uzlaşıldı.
Ancak yılın ilk çeyrek sonuçlarına bakıldığında, Boeing, büyük ölçüde “yüksek tedarik maliyetleri” ve “program gecikmelerinden” kaynaklanan 1,2 milyar Dolar zarar açıkladı. Bunun 660 milyon Dolar’ının Air Force One programı için bütçe aşımından kaynaklandığı duyuruldu. Geçen yıl Nisan ayında Boeing, COVID-19’un yarattığı tedarik zinciri sorunları nedeniyle AF-1 programında 318 milyon Dolarlık ek maliyet oluştuğunu açıklamıştı.
Boeing CEO’su Dave Calhoun, yatırımcılara yaptığı açıklamada, şirketin ilki 2024 yılına kadar teslim edilmesi planlanan ancak uzama ihtimali oldukça yüksek olan uçaklar için toplam 1,1 milyar Dolar zarar edilmesinin beklendiğini söyledi. Calhoun, Trump tarafından önerilen ve maliyet değişikliklerinden Boeing’i sorumlu kılan 3,9 milyar Dolar’lık sabit fiyatlı sözleşmenin imzalamasının, Boeing için benzersiz bir dizi riski beraberinde getirdiğini ama yine de harika uçaklar teslim edeceklerini açıkladı.
Boeing 747-8 uçakları, acil bir durumda ABD Başkanı’nın ülkeyi yönetebileceği bir ofis olacak şekilde tasarlandı. Uçağın kendine ait bir savunma sistemi, gelişmiş iletişim sistemleri, dinlenme alanları ve askeri amaçlı kullanılan aviyonik sistemleri bulunacak.
2018’de Boeing resmi hesabından atılan bir tweet ile Amerikan Başkanları için uçan bir Beyaz Saray olan yeni nesil Air Force One’ı inşa etmekten gurur duyulduğu belirtilmiş; yapılan sözleşmenin ABD vatandaşları için 1,4 milyar Dolar’ dan fazla tasarruf sağlayacağı açıklanmıştı.
Yeni Air Force One uçaklarının iç donanımını yapmak üzere Boeing ile anlaşma yapaln GDC Technics isimli şirketin sözleşmesi, Boeing tarafından, programın bir yıldan fazla gerisinde kalındığı gerekçesiyle iptal edilmişti. Ancak GDC Technics, bu duruma itiraz edip, Nisan ayında Boeing’e 20 milyon Dolar’ın üzerinde bir karşı dava açmıştı.
Boeing ayrıca, hava kuvvetlerinin Northrop T-38 Talon uçağının yerini almak üzere 2018’de imzalanan T-7A Red Hawk programı sözleşmesi için de 367 milyon Dolar zarara uğradığını açıkladı. Boeing bu zararın, COVID-19 salgını nedeniyle tedarik zinciri kısıtlamalarından etkilenen tedarikçileri nedeniyle yaşandığını açıkladı.
QANTAS SUNRISE PROJESİ İÇİN UÇAK SİPARİŞİNİ VERDİ!
Avustralyalı Qantas, kıtanın doğu yakasını ABD ve Avrupa’ya doğrudan uçuşlarla bağlayacak Sunrise Projesi için yeniden harekete geçti. 2023’ün sonlarından itibaren yurtiçi uçuşlarda kullanılan uçak filosunun yenilenmesi de dahil olmak üzere, önümüzdeki 10 yıl içinde havayolunun uluslararası ve yerel ağlarında yeni bir dönem başlatacak büyük bir filo yapılandırması için düğmeye basıldı.
Qantas’ın yaşlanan yerli filosunun yenilenmesini amaçlayan Winton Projesi kapsamında, eski nesil 95 adet Boeing 737 ve 717’nin yerini almak üzere 20 adet Airbus A321XLR ve 20 adet A220-300 için kesin sipariş verildi. A220’lerin teslimatları 2023’ün sonlarında, A321XLR’lerin teslimatları ise 2024’ün sonlarında başlayacak. Bu anlaşma ile Qantas, en az 2034’e kadar teslimat için aynı tipte 94 uçağın daha satın alma haklarını elinde tutuyor.
Qantas’ın A321XLR uçakları, koltuklar arasındaki diz mesafesinde azalma olmaksızın yüzde 15’lik bir artışla, 20 Business ve 180 Ekonomi yolcuyu ağırlayacak şekilde yapılandırılacak. Bu uçaklar ile Boeing 737’den yaklaşık 3.000 km daha uzağa uçabilmek mümkün olacak. Bu da daha geniş bir iç hat ağı ile Güney Doğu Asya, Pasifik adaları gibi daha kısa mesafeli uluslararası rotalarda uçuşlara başlamanın yolunu açacak.
Sipariş edilen A220-300 uçakları ise 10 Business ve 127 Ekonomi yolcuyu ağırlayacak şekilde yapılandırılacak. Bu da koltuklar arasındaki mesafede azalma olmadan yüzde 25’lik bir artış anlamına geliyor. Bu uçakların 6.000 kilometrenin üzerindeki menzili ile Avustralya’daki herhangi bir şehir arasında uçabilmek mümkün olacak.
Her iki uçak tipi de Pratt & Whitney Geared Turbo Fan motorlarından (PW1100G-JM ve PW1500G) güç alacak. Her iki uçağın gürültü seviyeleri, emekliye ayrılacak uçaklara göre yüzde 50’ye kadar daha düşük olacak. Koltuk bazında A220-300, yolcu başına B717’ye göre yüzde 28; A321XLR ise B737’ye kıyasla yolcu başına yüzde 17 daha az yakıt tüketecek.
Qantas ayrıca, Doğu Avustralya’dan New York ve Londra dahil olmak üzere denizaşırı noktalara kesintisiz uçuşlar gerçekleştirmek için 12 adet Airbus A350-1000 geniş gövdeli uçak sipariş etti. Bu kapsamda 2025 yılı sonuna kadar Sidney’den New York ve Londra uçuşları başlayacak. Sunrise Projesi için 12 adet Airbus A350-1000 teslimatı 2025 yılında başlayacak ve 2028 yılına kadar tamamlanacak.
A350-1000 uçakları, First, Business, Premium Economy ve Economy olmak üzere dört sınıfta toplam 238 yolcuyu ağırlayacak şekilde yapılandırılacak ve kabinin yüzde 40’ından fazlası premium koltuklara ayrılmış olacak. Kabin ayrıca uzun uçuşlarda daha fazla konfor için yapılandırılacak ve merkezde bir dinlenme bölgesi yer alacak. Uçaklar, önceki nesil uçaklara göre yüzde 25 daha fazla yakıt verimliliğine sahip Rolls-Royce Trent XWB-97 turbofan motorlardan güç alacak.
İSTANBUL HAVALİMANI’NA UÇAN HAVAYOLLARI ARTIYOR!
Tam kapasite ile hizmet sunmaya başladığı günden bu yana yaklaşık 130 milyon yolcu ağırlayan İstanbul Havalimanı’nda, Ramazan Bayramı boyunca 4 bin 729 uçuş icra edilirken, 667 bin 244 yolcu havalimanını kullandı.
Bayram tatilinde 1331 iç hat, 3398’i dış hat uçuşunun gerçekleştiği havalimanında ayrıca 30 Nisan tarihinde gerçekleştirilen 1301 uçuş ve ağırlanan 195 bin 640 yolcu ile son iki yılın en yüksek günlük uçuş rakamına ulaşılmıştı.
Hafta içinde bayram yoğunluğu dışında İstanbul Havalimanı için başka sevindirici gelişmeler de yaşandı. Daha önce İstanbul uçuşlarını durduran çok sayıda yabancı havayolu, İstanbul’a yeniden uçmaya başlayacağını açıkladı.
Güney Kore’nin ulusal havayolu Korean Air, pandemi sürecinde durdurulan İstanbul uçuşlarına yeniden başlıyor. Başkent Seul’den İstanbul Havalimanı’na uçuşların Temmuz’da yeniden başlayacağı ve sefer detaylarının kısa süre içinde belli olacağı öğrenildi.
Suudi Arabistan’ın ulusal havayolu Saudia da iki yıl aranın ardından İstanbul uçuşlarına yeniden başladı. Saudia’nın ilk tarifeli seferi Riyad ve Cidde’den İstanbul Havalimanı’na 7 Mayıs’ta yapıldı. Şirket, 11 Mayıs’ta da Medine’den İstanbul seferlerine başlayacak. Cidde ve Medine seferleri haftanın her günü karşılıklı olarak yapılacak. Riyad uçuşlarının ise salı, perşembe ve cumartesi olmak üzere haftanın 3 günü olacak. Seferler, Airbus A330 tipi geniş gövdeli uçaklarla gerçekleştirilecek.
Batılı ülkelerin yaptırımlardan dolayı yurt dışı uçuşlarını sınırlandıran Rusların ulusal havayolu Aeroflot da Moskova’dan direkt İstanbul ve Antalya’ya tarifeli uçuşlara yaklaşık 2 ay aradan sonra yeniden başladı. Şirket ilk etapta, İstanbul Havalimanı’na günde iki, Antalya Havalimanı’na ise bir kez karşılıklı sefer düzenleyecek. Sefer sayılarının yakın zaman içinde İstanbul için 3’e, Antalya’ya ise 2’ye çıkması bekleniyor. Seferler Airbus A330 uçaklarıyla yapılacak.
RUS HAVACILIĞI KRİZDEN ÇIKMANIN YOLLARINI ARIYOR
Batı’nın Rusya’ya yönelik ağır yaptırımları nedeniyle zor günler geçiren Rus havayolları, Sukhoi SSJ100 gibi yerli uçakları kullanarak Ruslar için popüler destinasyonlara uluslararası uçuşları kolaylaştırmak için yeni merkezler kurmaya çalışıyor. Uluslararası uçuşlarda kısa mesafeli SSJ100’leri kullanmak için herhangi bir kısıtlama yok. Bu uçaklarla Sochi’den Asya ve Kuzey Afrika’daki varış noktalarına ulaşabilmek mümkün. Uçağın daha uzun menzilli varyantı olan SSJ100-95LR’ler Hindistan’da Mumbai ve Goa’ya uçulabilirken, daha kısa menzilli varyant olan SSJ100-95B ile Sochi Havalimanı’ndan İstanbul, Ankara, Kahire, Kudüs, Muskat ve Almatı’ya ulaşabiliyor.
Moskova’nın 1400 km güneyinde bulunan Soçi Uluslararası Havalimanı, Avrupa hava sahasını bypass etmek ve Rus turistleri Rus yapımı SSJ100 uçaklarıyla Türkiye, Mısır, İsrail, Dubai gibi popüler destinasyonlara uçurmak için en uygun merkez olarak Rus operatörlerin dikkatini çekiyor.
Ukrayna ile devam eden savaş nedeniyle Güney Rusya’da kapatılan diğer havalimanlarından farklı olarak Sochi Uluslararası Havalimanı, kısıtlama olmaksızın hizmet vermeye devam ediyor. Rus Hava Yolları, yolcularını önce kendi tesciline geçirdiği Airbus veya Boeing uçakları ile Soçi’ye, ardından Sukhoi Superjet uçaklarrı ile son varış noktalarına transfer edecek.
Rus havayollarının filosunda şu anda 148 adet SSJ100 uçağı bulunuyor. Bunların çoğu, Rusların ulusal havayolu Aeroflot ve yan kuruluşu Rossiya’ya ait. Rus havayolları şimdi Rus hükümetiyle ortak bir çaba içine girerek Soçi üzerinden 246 yeni uçuş noktasına uçuşlara başlamayı planlıyor.
Öte yandan Rus havayolu UTair, bölgesel rotalarda kullanmak üzere, inaktif durumdaki 20 adet Yak-40 ve YAK-42 uçağı satın alıp yeniden uçabilir hale getirmeyi planlıyor. Bu doğrultuda, Rus uçak kiralama şirketlerinden biri ile iki uçak için anlaşma imzalandı.
Uçakların, UTair’in sipariş ettiği Sukhoi Superjet uçakları teslim edilene kadar havayolunun büyüyen bölgesel ağındaki boşluğu doldurması amaçlanıyor. Havayolu, geliştirilmiş yakıt depoları sayesinde uzun mesafeli uçuşlar için daha uygun hale getirilen Yak-42D varyantı ile ilgileniyor. UTair, 1992’den 2012’ye kadar Yak-40 ve 2013’ten 2016’ya kadar Yak 42 ile operasyon yaptı.
Sovyet dönemi Yak Ailesi jet uçakları Yakovlev tarafından inşa edildi. İlk uçuşunu 1966 yılında gerçekleştiren Yak-40, sırasıyla Ukrayna merkezli bölgesel taşıyıcı Motor Sich Airlines, Oblast, Rusya merkezli Vologda Aviation Enterprise ve Aeroflot ile hizmete girdi. Uçağın üretimi 1981’de sona erdi.
Yak-42 ilk uçuşunu 1975 yılında yaptı. Izhavia, Jet Express Airlines, Kosmos Airlines, KrasAvia ve RusJet filosunda aktif hizmet verdi. Uçağın üretimi 2003 yılında sona erdi.
UTair’in mevcut filosu 48 Boeing ve 15 ATR turboprop uçaktan oluşuyor. Havayolunun ayrıca 30 adet 737 MAX 8 siparişi bulunuyor. Ancak batılı ülkeler tarafından Rus havacılık sektörüne uygulanan yaptırımlar, Rus havayollarını operasyonlarını sürdürmek için farklı bir çözüm bulmaya zorluyor.
