THY VE PEGASUS ARTIK İSRAİL’E UÇMAYACAK!
Ekim 2023’te Gazze’de başlayan çatışmaların ardından, bir çok havayolu gibi Türk Hava Yolları ve Pegasus da Tel Aviv seferlerini askıya aldı. İsrail merkezli Globes News’e göre, THY ve Pegasus, Tel Aviv Ben Gurion Havalimanı’ndaki slot haklarından vazgeçti.
Her iki havayolu da Ben Gurion Havalimanı’nda önemli bir varlığa sahipti. Hem THY hem de Pegasus, İsrail’i İstanbul üzerinden dünyaya bağlıyordu. İki şirketin slotlarından vazgeçerek, uçuşların kalıcı olarak durdurulması kararı, havalimanı için büyük bir darbe olarak yorumlandı.
Türk Hava Yolları, havalimanında faaliyet gösteren en büyük yabancı havayollarından biriydi. Havalimanının toplam yolcu trafiğinin yaklaşık yüzde 5’ini tek başına karşılayan THY, Ben Gurion’a en çok uçan dördüncü taşıyıcı durumundaydı. Aynı dönemde Pegasus, Ben Gurion’a en çok uçan 12.havayoluydu.
Globes News, Covid-19 öncesinde, THY’nin en fazla uçuş yaptığı dış hat noktası olan Tel Aviv’in, Türk Hava Yolları için çok önemli olduğuna vurgu yaptı. THY için İstanbul-Tel Aviv uçuşlarının, noktadan noktaya trafik açısından çok kazançlı ve verimli olmasa da Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya’daki çok sayıda noktaya yaptığı seferler için yarattığı uluslararası trafik gelir kaybının, büyük kayıp olduğu yorumuna yer verildi.
2023’te İsrail ile Hamas arasında savaş başlayana kadar Türk Hava Yolları, Tel Aviv- İstanbul arasında, günlük ondan fazla uçuş gerçekleştiriyordu. Yoğun dönemlerde günlük uçuş sayısı 16’ya kadar çıkıyordu. Temmuz ve Ağustos 2023’te, Ben Gurion Havalimanı’ndan seyahat eden yolcuların %5’inden fazlası THY yolcusuydu. Bunların yanı sıra Ben Gurion’dan Antalya’ya da seferler düzenleniyordu.
Kaynaklara göre, her iki havayolu, dünya çapında birçok büyük havalimanında uygulanan ‘kullan ya da kaybet’ slot kuralları gereği, Tel Aviv uçuşları için bir karar vermek zorunda kaldı. Havayolları, belirli bir havalimanına uçma izni anlamına gelen slotlarını elinde tutup, savaş hariç herhangi bir nedenle bu slotları kullanmazsa, uçuş haklarını başka taşıyıcılar tarafından kullanılmak üzere teslim etmek zorunda.
Türk şirketlerinin bu kararı vermeleri için son tarih Mart 2025’ti. Bölgede şu anda hakim olan güvenlik sorunları ve belirsizlik nedeniyle iki havayoluna da kararlarını bildirmekeri için ek süre verilmişti. İki şirketin slotlarından vazgeçma kararı, gelecekte Tel Aviv’e yeniden uçma talepleri oluşursa, işleri zorlaştırabilir.
İngiltere merkezli Virgin Atlantic de Londra-Heathrow-Tel Aviv rotasındaki uçuşlarını kalıcı olarak iptal etme kararı aldığını duyurdu. Uçuşların durdurulması kararı, yaklaşık 18 ay boyunca devam eden müzakereler sonunda alındı.
BOEING 787 DREAMLINER 1 MİLYARINCI YOLCUYU TAŞIDI!
ABD’li imalatçı Boeing, 787 Dreamliner filosunun bir milyardan fazla yolcu taşıdığını duyurdu. Boeing 787, bir uçak için ulaşılması güç olan kilometre taşına, havacılık tarihinde en kısa sürede ulaşan geniş gövdeli uçak oldu.
Daha fazla yakıt verimliliği ve operasyonel menzil ile uzun mesafe seyahatlerde çığır açmak üzere 2011 yılında hizmete giren 787, 14 yıldan kısa sürede, yaklaşık 5 milyon uçuşta, 1 milyar yolcu taşımayı başardı. Bu uçuşlarda 787 uçaklar, 30 milyondan fazla saat havada kaldı. Boeing, 787 için bu dönüm noktasını, uçağın performans, güvenilirlik ve yolcu talebiyle desteklenen küresel başarısı olarak yorumladı.
787-8, 787-9 ve 787-10 varyantlarını içeren 787 ailesi uçakları bugüne kadar 89 müşteriye, 1175 adet teslim edildi. 85’ten fazla ülkede faaliyet gösteren 787 uçakları, dünya çapında 520’den fazla havalimanını birbirine bağlıyor. Operatörler, Dreamliner uçaklarını uzun mesafeli ve orta mesafeli rotalarda kullanmayı tercih ediyor.
Dreamliner ailesi uçakları, daha önce ticari olarak uygulanabilir olmayan rotalar da dahil olmak üzere 425’ten fazla yeni direkt şehir çifti arasında uçuş yapmayı mümkün kıldı. Boeing’e göre, 787 ile dünya çapında günde ortalama 2.100 uçuşu yapılıyor. Her gün tahmini 480.000 yolcu 787 ile seyahat ediyor. Bu da ayda yaklaşık 14,5 milyon yolcuya denk geliyor. Her 787, günde ortalama 12 saatten fazla uçuyor.
Gelişmiş malzemeler ve modern üretim süreçlerine odaklanılarak inşa edilen ilk jet uçağı olan 787’nin, gövdesinin neredeyse yarısı karbon fiber takviyeli plastik ve kompozit malzemelerden oluşması, geleneksel alüminyum gövdelere kıyasla yaklaşık %20’lik bir ağırlık azaltımı sağlıyor. Bu yapısal verimlilik, yeni motorlar ve gelişmiş sistemlerle birleştiğinde 787’nin %25 daha fazla yakıt tasarruflu olmasını mümkün kılıyor.
787 ile uçulan en uzun rota, yaklaşık 14.500 km menzile sahip olan Qantas’ın Londra-Perth uçuşu. 787’nin en kısa uçuşu ise aralarında 120 km bulunan Aruba ve Curaçao arasında TUI tarafından yapılan uçuş. 787 Dreamliner yüksek frekanslı Asya rotalarında önemli bir oyuncu durumunda. 787’nin en sık uçtuğu rotalar, Tokyo – Osaka, Hanoi – Ho Chi Minh City, Tokyo – Fukuoka, Pekin – Shenzhen ve Bangkok – Singapur.
2024’te Dreamliner uçakları, 8-16 saat aralığındaki tüm uzun mesafeli uçuşların %25’inden fazlasını oluşturuyordu. Air Canada, All Nippon Airways, British Airways, Korean Air, Qantas ve United gibi havayolu, 787’nin üç varyantını da filosunda bulunduruyor.
ch-aviation verilerine göre, American Airlines 35 uçakla en büyük 787-8 filosuna sahip. Onu 32 uçakla Japon ANA takip ediyor. United Airlines, 43’ü aktif hizmette ve 144’ü siparişte olmak üzere 787-9 kategorisinin lideri. 787-10 için, Singapore Airlines, aktif hizmette 24 uçak ve teslimatı beklenen beş uçakla en büyük filonun sahibi durumunda.
AIRBUS KENDİ UÇAKLARINI KENDİ ÜRETECEK!
Avrupalı uçak üreticisi Airbus, ticari uçaklarının üretim hatlarının mülkiyetini satın almak üzere, Spirit AeroSystems ile kesin anlaşma imzaladığını duyurdu. Yolcu uçakları için parça ve komponent imalatı gerçekleştiren ve bir süredir finansal problemlerle boğuşan Spirit AeroSystems’ın 5 ana fabrikasında bulunan üretim hatları, 439 milyon Dolar’lık anlaşma ile el değiştirecek.
Airbus, yapılan anlaşmanın, tedarik zincirlerinde istikrar sağlamayı, önümüzdeki birkaç yıl içinde uçak üretim sayılarını artırmayı, daha sürdürülebilir bir operasyonel ve finansal gelecek sağlamayı amaçladığını açıkladı.
Anlaşma kapsamında, A350 uçaklarının gövde üretimlerinin yapıldığı Kuzey Carolina’daki Kinston ve Fransa’daki St. Nazaire tesisleri; A220 ve A321 komponentlerinin üretildiği Fas Casablanca’daki tesis; A220’nin pylon üretiminin gerçekleştirildiği Kansas’taki Wichita tesisleri ile A220’nin kanatlarının üretildiği Kuzey İrlanda’nın başkenti Belfast’taki Spirit AeroSystems’a ait tesisler Airbus’a geçecek.
Airbus ayrıca, uygun bir alıcı çıkmazsa, A220’nin orta gövdesinin üretildiği Belfast’taki tesis ile A320 ve A350 uçaklarının kanat bileşenlerinin üretildiği İskoçya’daki Prestwick tesislerini de satın alacak. Spirit AeroSystems, Malezya’daki Subang tesisini ise farklı bir şirkete satmayı planlıyor.
Satın alma süreçlerinin, düzenleyici onaylara tabi olarak 3. çeyrekte tamamlanması bekleniyor. Airbus ayrıca, Spirit AeroSystems’a 200 milyon dolarlık faizsiz kredi limiti sağlayacak. Spirit, bu krediyi Airbus uçak üretim programlarını desteklemek için kullanacak.
Hem Airbus hem de Boeing’in en önemli tedarikçilerinden biri olan Spirit AeroSystems’ın son dönemde yaşadığı üretim sorunları, her iki imalatçının da uçak teslimatlarında havayolları ile büyük sorunlar yaşamasına neden oldu.
Spirit AeroSystems’in 2024 yılına ait resmi raporu, toplam gelirinin %27’sini Airbus’tan ve %66’sını Boeing’den elde ettiği gösteriyor. Şirketin diğer müşterileri ise Bombardier, Lockheed Martin, Northrop Grumman ve Rolls-Royce.
Ocak 2024’te Alaska Havayolları’na ait 737 MAX 9’un acil çıkış kapısı yerine kullanılan kapağının havada patlaması olayından sonra Spirit’in adı gündeme geldi. Bu olay üzerine FAA tarafından yapılan detaylı incelemeler sonucunda 737 MAX uçaklarının üretim süreçlerinde ciddi kusurlar bulundu ve FAA tarafından uçağın üretimi bir süre durduruldu. Olay ayrıca Boeing CEO’su David Calhoun’un istifa etmesine neden oldu.
Boeing, 1 Temmuz 2024’te, Spirit AeroSystem şirketini, 4,7 milyar dolarlık hisse karşılığında satın alacağını açıkladı. Şubat 2025’te ise 900 milyon Dolar nakit karşılığında Wichita, Tulsa ve McAlester tesislerini, Kanada merkezli Onex şirketine sattı.
Boeing Finans Direktörü (CFO) Brian West, Boeing ile Spirit AeroSystem birleşmesinin bu yaz tamamlanacağını açıkladı. İki şirketin tamamen entegre olduktan sonra “gelişmiş emniyet, kalite, istikrar” üzerinde çalışacaklarına söz verdi.
ABD’DEN RYANAIR’E C-919 ALMAYIN UYARISI!
Reuters’ta yer alan bir habere göre, ABD Kongre Üyesi Raja Krishnamoorthi, Ryanair CEO’su Michael O’Leary’ye yazdığı mektupta, Çin yapımı COMAC uçaklarının satın alınmaması konusunda uyardı. Demokrat siyasetçi, Ryanair’in COMAC C919 uçaklarını satın alma kararı verirse, ortaya bazı güvenlik endişeleri çıkacağını belirtti.
Krishnamoorthi’nin mektubunda “ABD ve Avrupa havayollarının, gelecekte de Çin üretimi uçakları satın almayı düşünmemeli” ibaresi yer aldı.
Michael O’Leary, Mart ayında verdiği bir röportajda, eğer fiyat uygun olursa Ryanair için COMAC C-919 uçaklarını satın alabileceklerini söylemişti ve bir Airbus uçağından %10 veya %20 daha ucuzsa bu uçak için sipariş veririz sözleriyle, kararlılığını dile getirmişti.
COMAC C919, dar gövdeli uçak pazarında, Airbus A320 ve Boeing 737 ile rekabet etmek üzere tasarlandı. Şu anda uçak yalnızca Çin Sivil Havacılık Otoritesi (CAAC) tarafından sertifiye edilen uçağın, Avrupa Birliği Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA) tarafından sertifiye edilmesinin üç ila altı yıl süreceği tahmin ediliyor. Bu yüzden uçak şu ana kadar sadece Çinli havayolları tarafından rağbet görebildi.
O’Leary, C919’un eninde sonunda EASA tarafından sertifiye edileceğini ve Ryanair’in bu uçakla operasyon yapabilmesinin önünün açacağından emin olduğunu ifade etmişti. O’Leary: “Boeing, Airbus veya Comac… Kimin ürettiği umurumda değil. Fiyat uygun olduğu sürece satın alırız” demişti.
Krishnamoorthi’nin mektubunda belirttiği çekincelerin COMAC ile Çin ordusu arasındaki yakın ilişki sebebiyle olduğu düşünülüyor.
Reuters’a göre, O’Leary, Krishnamoorthi’nin mektubuna 1 Mayıs’ta yanıt verdi. O’Leary’nin mektubunda, ABD’nin yeni gümrük tarifelerinin, Ryanair’in Boeing siparişlerinin maliyetini artırması durumunda, COMAC ve diğer üreticilerden uçak satın almayı düşüneceğini iletti. ABD hükümeti, gümrük vergileri konusundaki kötü niyetli planını sürdürürse ve bu vergiler Boeing uçaklarının Avrupa’ya ihraç edilme maliyetini önemli ölçüde etkilerse, o zaman mevcut Boeing siparişlerimizi kesinlikle yeniden gözden geçiririz cümleleri ise ciddi bir kararlılık vurgusu olarak yorumlandı.
İrlandalı havayolu Ryanair, 29 adet Boeing 737 MAX 8 200 ve 150 adet MAX 10’un teslimatını bekliyor.
ELEKTRİK KESİNTİSİ UÇUŞLARI FELÇ ETTİ!
28 Nisan’da İspanya ve Portekiz’deki elektrik şebekelerinde yaşanan arıza, İber Yarımadası’ndaki havalimanlarında büyük bir kaosa dönüştü. Lizbon, Madrid ve Barselona havalimanları da dahil olmak üzere, her iki ülkede de uçuşlar tamamen durma noktasına geldi. Yaşanan arıza sadece havacılık sektörünü etkilemedi, toplu taşıma ve ulaşım altyapısı ile internet erişimi de büyük oranda zarar gördü.Kesintinin nedenine ilişkin resmi bir açıklama yapılmadı. Balear Adaları, Kanarya Adaları ile Madeira, bu kesintilerden etkilenmedi.
Lizbon Havalimanı’nda, terminallerde aşırı kalabalığı önlemek için uçuşlar tamamen durdurulurken; Barselona-El Prat Havalimanı varışlı uçuşlar %50 oranında azaltıldı. 2024 yılında 66,2 milyon yolcuya hizmet vererek İspanya’nın en yoğun havalimanı olan Madrid Barajas varışlı uçuşlar ise %60’a kadar düşürüldü.
Elektrik kesintisinden etkilenen havaalanlarından bazıları, tesis bünyesindeki jeneratörleri kullanarak elektrik tedarikini kısmen gerçekleştirebilmis olsa da yaşanan gecikme ve uçuş iptaller, domino etkisiyle dünya çapında önemli aksamalara neden oldu.
Ertesi gün sabah saatlerinde Madrid-Barajas Havalimanı’ndaki operasyonlar büyük ölçüde normale dönerken, Barselona-El Prat ve Lizbon Havalimanı’nda iptal ve gecikmeler bir süre daha devam etti.
ELON MUSK HAVA TRAFİK KONTROLÖRLERİNE YALVARDI!
İspanya ve Portekiz’deki elektrik kesintilerinin yaşandığı gün, Philadelphia’daki bir hava trafik kontrol merkezindeki telekomünikasyon ve radar ekipman sorunları nedeniyle, Newark Liberty Havalimanı’nda, yüzlerce uçuş ertelendi veya iptal edildi. Personel sorunlarının da yaşanan krize katkıda bulunduğu açıklandı.
Olayın yaşandığı gün bazı uçaklar pistte kaldı veya havada uzun süre tur atmaya zorlandı; bazıları da alternatif meydanlara yönlendirildi. Personel eksikliği, Amerikan havacılığında giderek artan bir endişe haline geldi. 2024’ün başında, FAA, Amerika Birleşik Devletleri’nde 3.000 hava trafik kontrolörü açığı olduğunu duyurmuştu.
27 Şubat’ta Ulaştırma Bakanı Sean Duffy, ülkenin “en iyi ve en zeki” olanların FAA’nın Mike Monroney Havacılık Merkezi’ndeki akademisine hızla kabul edilmesi gerektiğini söyledi. İşe alım kampanyasını destekleyen Elon Musk, emekli hava trafik kontrolörlerine işlerine geri dönmeleri için çağrıda bulundu.
Birkaç hafta önce, Avrupa’nın en yoğun uluslararası havalimanı durumundaki Londra-Heathrow da, yerel bir trafo merkezinde çıkan yangından kaynaklanan büyük bir elektrik kesintisi yaşanmıştı. Heathrow Havalimanı yaklaşık 24 saat boyunca tamamen uçuşlara kapatıldı. Uçakların mahsur kaldığı, mürettebat ve yolcuların mağdur olduğu olay sonrası operasyonların normale dönmesi birkaç günü buldu.
