Katar hükümeti, uzun süredir devam eden düzenleme kapsamında, hava trafiğinin çoğunu Bahreyn’in denetlediği uygulamadan çekilmek ve kendi ayrı hava sahasını kurmak konusundaki planını geliştiriyor.
Katar tarafından yapılan öneri, Birleşik Arap Emirlikleri’nden Kuveyt’e kadar, Batı Basra Körfezi’nin büyük bir kısmı boyunca uzanan Bahreyn FIR’ını (Flight information Region – uçuş bilgi bölgesi) Bahreyn ve Katar arasında uzanan yaklaşık 200 km uzunluğundaki yeni bir sınırla ayırmak ve böylece hava sahasını ikiye bölmek şeklinde özetlenebilir.
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü ICAO Konseyi, 21 Haziran’da düzenlenen bir oturumda, prensipte yeni bir Doha FIR kurulması konusunda anlaşmaya vardı. Bahreyn ile Katar’ı teknik düzenlemeleri “işbirliği içinde tartışmaya” davet etti.
Katar Ulaştırma Bakanlığı, Bahreyn ile koordinasyon çabalarının başladığını ve bu görüşmelerden elde edilen bulguların, Ekim-Kasım aylarında yapılması planlanan bir sonraki ICAO Konseyi toplantısında sunulacağını duyurdu.
Bakanlığın açıklamasında, bu teklif ile Katar’ın bölgede “güvenli ve sürdürülebilir hava taşımacılığı operasyonlarının gelişimini desteklemeyi” hedeflediğini ve yapılacak değişimin, sorunsuz hizmet sağlamak için ilgili devletler arasında “iyi ilişkilere” ve “karşılıklı saygıya” dayandığı ifadeleri de yer aldı.
MEVCUT HAVA SAHASININ DURUMU NE?
Şu anda Bahreyn, Doha terminal bölgesi hariç Katar hava sahasındaki tüm hava trafiğini denetliyor. ICAO Konseyi, sorumluluğun Katar’a verilmesi kararı ile birlikte, Bahreyn’in bölgede on yıllardır “güvenli ve verimli” hava seyrüsefer hizmetleri sunduğuna da dikkat çekiyor. Ancak ICAO yine de Katar’ın kendi FIR ve arama-kurtarma bölgesini kurmayı talep etme hakkı olduğunu da kabul ediyor.
Katar hükümeti, Haziran 2017’de Bahreyn, Suudi Arabistan, Mısır ve BAE’nin, Katar’a hava sahası ablukası uygulama kararı almasının ardından, Körfez’deki siyasi gerilim nedeniyle, Ağustos 2018’de kendi hava sahasını oluşturma planını ilk kez ortaya koydu. .
Katar, önerisine gerekçe olarak, mevcut FIR sınırlarının, artık kendi çıkarlarına hizmet etmediğini ve önerinin havaalanlarına giden ve havaalanlarından gelen trafikle ilgili karmaşıklığı azaltacağını, optimize edilmiş yaklaşma ve kalkışları sağlamak için verimi artıracağını; Katar ile Bahreyn hava trafik kontrolü arasında iş yükünü daha eşit bir şekilde dağıtacağı gibi argümanları gösterdi. Ayrıca, bu koordinasyonun Katar dışındaki bir ülke tarafından sağlanmasının, tarihsel olarak zor bir coğrafya olan bölgede, güven problemi yarattığı ifadesi de ye aldı.
Teklif üzerinde fikir birliğine varılamadı ve Ocak 2020’de daha geniş uluslararası değerlendirme yapılmasına karar verildi. Katar’a hava sahası ablukası uygulayan dört ülkenin tamamı ve Yemen, bu plana itiraz etti.
KİM NEDEN İTİRAZ EDİYOR?
Bahreyn, Katar’ın teklif için teknik veya operasyonel gerekçe sunmadığını belirtirken, karmaşık, yüksek yoğunluklu bir trafik alanında, ekstra bir hava seyrüsefer hizmetinin sunulmasının “gereksiz” bir koordinasyon yükü oluşturacağını; maliyetleri artıracağını, güvenliği potansiyel olarak azaltacağını savundu.
Mısır, mevcut düzenlemenin onlarca yıldır sağlam olduğunu kanıtladığını ve Katar’ın önerisinin kesintisiz trafik akışı için verilen tavsiyelerle “çeliştiğini” söyledi.
Suudi temsilciler, hava sahası yapısının parçalanmasının trafik üzerinde “büyük bir negatif etkisi” olacağını ve “ciddi” kapasite azalması yaratacağını; bir karmaşaya neden olacağını iddia etti.
Birleşik Arap Emirlikleri, teklifin herhangi bir operasyonel fayda sağlamayacağını ve tam tersine bölgedeki olgun operasyonel süreci “tehlikeye atacağını” öne sürdü.
Ancak Katar, bu yıl Şubat ayında bir ICAO toplantısında, özel bir Doha FIR önerisinin güvenliği artıracağını ve havayolu endüstrisine ekonomik faydalar sağlayacağını bir kez daha belirtti. Katar, teklif üzerinde bir uzlaşmaya varmak için tüm olası seçenekleri araştırdı ve bazı tarafların süreci daha da uzatmak için geciktirme taktikleri kullandığı görüşünü paylaştı. Görüşülen 55 ülke delegesinin sadece beşinin, öneriye itiraz ettiğini duyurdu.
Katar’a hava sahası ablukası uygulayan dört ülkenin tümü, Ocak ayı başlarında Suudi Arabistan’ın Al-Ula kentinde düzenlenen Körfez İşbirliği Konseyi zirvesinin ardından Katar’a yönelik kısıtlamalarını kaldırdı.
Bir Bakışta | Hava Sahası Nedir? Neden Önemlidir?
Hava sahası, herhangi bir kara parçası veya su kütlesi üzerindeki, boyutları, çeşitli kanun, kural ve antlaşmalarla belirlenmiş atmosfer kütlesi için kullanılan bir tabir. Kapsadığı alan açısından düşünüldüğünde, günümüzde kullanılan en büyük hava sahası birimi FIR olarak adlandırılan uçuş bilgi bölgesi. Her ülkenin hava sahası, ülkenin büyüklüğüne, konumuna ve hava trafiğinin durumuna göre bir veya daha fazla uçuş bilgi bölgesine bölünüyor. Yaklaşık 1 milyon kilometrekarelik Türkiye hava sahası, Ankara FIR ve İstanbul FIR; Birleşik Krallık hava sahası ise Scottish FIR ve London FIR olmak üzere iki uçuş bilgi bölgesine bölünmüş durumda.
1944’te imzalanan Chicago Konvansiyonu uyarınca, her devlet kendi ülkesi/bölgesi üzerindeki hava sahasında mutlak egemenlik hakkına sahip. Anlaşmaya taraf olan tüm devletler, kendi hava sahalarının diğer devletlerin uçakları tarafından kullanımına (tarifeli uluslararası uçuşlar hariç) “önceden izin alınmaksızın” müsaade etmek zorunda.
