Finlandiya’nın ulusal havayolu Finnair, Rusya kaynaklı GPS parazitleri nedeniyle Estonya’nın Tartu şehrine yaptığı uçuşları bir ay süreyle durdurdu.
Günümüzde havayolları, özellikle Rus hava sahasının kapalı olmasıyla ilgili olmak üzere pek çok operasyonel zorlukla karşı karşıya. Son günlerde bu konuyla ilgili ilginç bir gelişme daha yaşandı.
Finnair, 29 Nisan ile 31 Mayıs 2024 tarihleri arasında başkent Helsinki (HEL) ile Estonya’nın Tartu (TAY) şehirleri arasındaki uçuşlarını, Rusya kaynaklı GPS karıştırıcı sinyaller nedeniyle askıya aldı. Tartu, Estonya’nın Rusya sınırına yakın ikinci büyük şehri durumunda. Finnair, bu şehire uçuş yapan tek havayolu konumundaydı. Oneworld ittifakı üyesi olan havayolu, 252 kilometrelik bu rotadaki uçuşlarını, ATR-72 turboprop uçaklarıyla gerçekleştiriyor.
Uçuşların durdurulma sebebi, Tartu Havalimanı’nda kullanılan yaklaşma yöntemlerinin GPS sinyallerine dayanıyor olası. Bölgede oldukça yaygın olan GPS parazitleri, bu yaklaşma yönteminin sorunsuz kullanılabilirliğini etkiliyor ve uçağın emniyetli bir şekilde inmesi konusunda bir risk oluşturuyor.
Yakın geçmişte Tartu’ya giden iki Finnair uçağı, GPS parazitlerinin, yaklaşmayı engellemesi üzerine, Helsinki’ye geri dönmek zorunda kaldı. Finnair, havaalanına GPS sinyali olmadan emniyetli ve sorunsuz bir operasyona olanak tanıyan yaklaşma yöntemi oluşturana kadar bu rotadaki uçuşları askıya aldı.
Finnair’in Operasyon Direktörü Jari Paajanen yaşanan gelişmeyi şu şekilde özetliyor:
“Uçuşları durdurma kararımız nedeniyle yolcularımıza verdiğimiz rahatsızlıktan dolayı özür dileriz. Uçuş emniyeti, her zaman en büyük önceliğimizdir ve uçakların Tartu’ya yaklaşma prosedürü, şu anda bir GPS sinyali gerektirdiği için, herhangi bir GPS müdahalesi veya parazit durumunda oraya uçamayız.”
“Finnair’in uçağındaki sistemler, GPS parazitlerini tespit ediyor. Pilotlarımız sorunun farkında ve uçakta, GPS sisteminin kullanılamaz hale geldiği senaryolar için alternatif navigasyon sistemleri var. Çoğu havaalanında alternatif yaklaşma yöntemleri bulunuyor. Ancak Tartu gibi havalimanlarında yalnızca GPS sinyali gerektiren yöntemler kullanılıyor. Tartu’daki GPS parazitleri, alternatif çözümler bulunana kadar uçuşları askıya almamızı gerektiriyor.”
Giderek yaygınlaşan bir sorun
Finnair, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal için harekete geçtiği Şubat 2022’den bu yana artan GPS parazitleri ile mücadele eden tek şirket değil.
EASA, Fransız Sivil Havacılık Otoritesi ve Finlandiya Traficom’un da aralarında bulunduğu birçok sivil havacılık kuruluşu, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından uçuşları etkileyen GPS sinyal kesintilerinde artış olduğunu raporluyor. EASA, GNSS karıştırması ve/veya parazitlerinin, 24 Şubat 2022’den bu yana arttığı dört alan belirledi:
- Baltık Denizi ve komşu devletler tarafından çevrelenen Kaliningrad Bölgesi
- Doğu Finlandiya
- Karadeniz
- Kıbrıs, Türkiye, Lübnan, Suriye ve İsrail’in yanı sıra Kuzey Irak yakınlarındaki Doğu Akdeniz bölgesi.
Pilotların GPS sinyaline müdahale edildiğinde kullanabilecekleri alternatif sistemleri olduğu için, normalde GPS parazitleri, uçuş rotaları veya emniyetini etkilemez. Ancak havalimanında alternatif yaklaşma yöntemlerinin eksikliği söz konusu olduğunda, bu hayati bir sorun haline gelebiliyor.
13 Mart 2024’te, İngiltere Savunma Bakanı Grant Shapps’ı taşıyan Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne ait Falcon 900LX uçağı, Polonya’ya düzenlediği resmi gezi sırasında, Rusya’nın Kaliningrad yerleşim bölgesi yakınlarında GPS parazitleriyle karşılaştı.
GPS parazitleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz…
