İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı CEO’su Ersel Göral, Boarding Info #Evdekal Söyleşileri’nin konuğu oldu ve birbirinden özel açıklamalara imza attı. Coronavirus krizi nedeniyle kapılarını kapatan havalimanında, bu sürenin pistin bakımı için değerlendirildiğini aktaran Göral, yılan hikayesine dönen 2’nci pist ve metro inşaatının ne zaman tamamlanacağını da aktardı. Yapılacak yeni terminalin Pegasus’a ayrılacağını ilk kez açıkladı.
İşte özel röportajdan bazı satır başları:
Coronavirus, havalimanları üzerinde ne kadar büyük bir etki yaratacak? Kriz sonrası nasıl bir enkaz ortaya çıkacak?
ACI tarafından hazırlanan Covid-19 Ekonomik Etki Raporlarına göre 2020 yılında 10 milyar yolcu beklentisinin, Covid etkisiyle yüzde 40 azalarak 6 milyarı bulması bekleniyor. Yolcu sayısındaki bu düşüş havalimanı işletmecilerinin gelirlerine de yansıyacak. Aynı rapora göre havalimanlarının bu yılki cirosunun da 170 Milyar Dolar olması beklenirken, tahminen 100 Milyar Dolar civarında gerçekleşmesi bekleniyor.
Bu durum, Türk sivil havacılık sektörüne de benzer ölçülerde yansıyacak. Türkiye’de sivil havacılık sektörü yıllık 30 Milyar Dolar değer yaratıyor. Bu da GSYİH’nın yüzde 4 gibi önemli bir yüzdesi anlamına geliyor. Kriz nedeniyle 8-9 Milyar Dolarlık bir kayıp olacak ki bu elbette marjinal bir rakam.
Sabiha Gökçen’de uçuşların ne zaman başlaması bekleniyor?
Üzerinde çalıştığımız senaryo ile virüsün yayılma hızı ve etkisinin Nisan sonu veya en geç Mayıs başı azalmasıyla beraber; Mayıs’ın ikinci yarısında, özellikle Ramazan Bayramı ile iç hat trafiğinin canlanacağını düşünüyoruz. Dış hat trafiğinin başlama tarihini Temmuz ortası olarak öngörüyoruz.
Kötü senaryoda ise bu tarihlerin 2 ay ötelenmesi söz konusu olabilir.
Sabiha Gökçen’de yaşanan gelir kaybı ve devlet desteği talebi
İç hat uçuşlarının tamamen durdurulması ile, bizim gelirlerimiz de tamamen sıfıra inmiş durumda. Şu an hiç bir fatura kesmiyoruz; hiç bir gelirimiz yok. Biz bu krizi olabildiğince fırsat haline getirmeye çalışıp eksiklerimizi kapatıyoruz. Sabiha Gökçen’in kaybı iyimser senaryoda 100-120 Milyon Euro; krizin daha uzun sürmesi ve yolcunun yeniden dönüşünün 3-4 ay ötelendiği kötü senaryoda ise kaybımız 150-180 Milyon Euro’ya çıkabilir.
Devlet desteği olmadan ayakta kalmamız imkansız. Sorunu aşmak yeniden finansman yöntemleriyle imkansız görünüyor. Biz de devletten ve ilgili otoritelerden herkes gibi destek bekliyoruz. Bizim bu sene SSB’ye terminal işletmesi için ödeyeceğimiz kira bedeli 115 Milyon Euro. Üstelik bizim sözleşmemizde, diğerlerinden farklı olarak, herhangi bir yolcu garantisi yok. Biz de bu yüzden kiranın ötelenmesi veya taksitlendirilmesi konusunda bir talepte bulunduk. Onlar da buna sıcak bakıyorlar.
Kriz döneminde personelin iş kaybı yaşaması durumu nedir?
Hiç kimsenin bu süreçte işsiz kalmayacağını net olarak açıkladık. Tüm çalışmalarımızı bu doğrultuda yürütüyoruz.
Sabiha Gökçen’de 2’nci pist ne zaman bitirilecek? Bu zamana kadar neden bitirilemedi?
Kasım 2020’de pist tamamlanıp hizmete başlayacak. Şu an havalimanı kapalı olduğu için; gece saatlerinde kısıtlı zamanlarda yapmaya çalıştığımız aktif pistin bakımını da şu an gerçekleştiriyoruz. Kasım 2020’de aktif 2 pist ile hizmet vermeye başlayacağız.
Yeni terminal ve uydu terminali yatırımını 1 sene ötelemek zorunda kaldık. 2023’te 2 pist ve 2 terminal ile hizmet verip, yıllık yolcu sayımızı 65 milyona çıkaracağız.
Havalimanında 2’nci pistin bitirilememesinde asıl neden zeminin ve pistin yapılacağı arazinin sorunlu olması. 2013’te pistin ihalesi yapıldığında 550 Milyon Dolar civarında teklif verdik. Normalde düz bir arazide bir pistin maliyeti 80-100 milyon Dolar ancak biz 2013’te 550 milyon Dolar verdik. Üstelik şu anda bitirildiğinde maliyeti bu rakamın çok daha üstünde olacak.
Bunun temel nedenleri, arazinin bozukluğu, zeminin zayıflığı, çok fazla güçlendirme yapmanız gerekiyor. Çok fazla kazı ve dolgu işi var. 3’üncü neden ise kot farkı. Arazide 50 metreye yakın kot farkı olan alanlar var. Bunların hepsi yapım aşamasında işi teknik olarak zorlaştırıyor.
Bu pist bir kaç yıl erken bitirilebilirdi. Taşeronlar arasında sorunlar yaşandı. İşveren ile taşeronlar arasında problemler oldu. Ancak şu an sonuna geldik. Kasım ayında aksilik olmazsa pist hizmete başlayacak.
Yeni terminal binasının projesi hazır mı? Ne gibi özelliklere sahip olacak?
Konsept tasarımlar hazır. SSB, 7 ay önce tasarım yarışması yaptı. 5 firma yarıştı. Tabanlıoğlu Mimarlık tasarımıyla birinci oldu. Bu bina inşa edilecek. İki terminalin bağlantısı servis yollarıyla olacak. Servis yollarında otonom cihazlar yani sürücüsüz otobüsler kullanmayı planlıyoruz. Bu sayede hem iki terminal arası bağlantı sağlayacağız hem de metro ile gelen yolcuların 2’nci terminale ulaşması sağlanacak. Yeni terminalin ayrı bir giriş kapısı ve nizamiyesi olacak.
Yeni terminal binası yaklaşık 200 bin metrekare. Uydu binasıyla beraber 240 bin metrekare oluyor. Çok şık bir dizayn. State of art diye tabir edeceğimiz bir sanat eseri gibi olacak. Hem görsel hem de fonksiyonellik olarak uluslararası düzeyde olacak. Çatının özel bir formu olacak. Bazı yerlerde 22 metre yüksekten dalga efektiyle gidiş ve geliş katlarına inen ilginç bir tasarımı olacak. Dalga efekti 2 ayrı form halinde binanın içine giriyor. Yeni terminal binası ve otopark için kullandığımız enerjinin yüzde 40’ı yenilenebilir olacak.
Yeni terminal Pegasus’a mı tahsis edilecek?
Pegasus, elbette yeni binaya geçmek istiyor. Biz de bu talebe sıcak bakıyoruz. Eğer bu şekilde bir karar alınırsa, her iki terminalde de hem iç hem de dış hat uçuşları gerçekleşmiş olacak. Pegasus ile beraber Pegasus’un interline anlaşmaları olduğu havayolları da transit, transfer hizmetlerinin kolaylığı açısından yeni terminale almamız muhtemel. Pegasus terminali demek için erken; görüntüde, fonksiyonu ve kullanım anlamında Pegasus terminali demek mümkün.
THY’nin Sabiha Gökçen’den çekilmesi hakkında ne düşünüyorsunuz?
THY’nin çekilmesi bizi çok olumsuz etkilemez. THY artık bizden kırmızı ile değil mavi kuyrukla operasyon yapacak. Şu anki mevcut destinasyon sayısının azaltılması, frekans düşürülmesi asla söz konusu değil. Hatta tam tersi Anadolu Jet’in dış hat operasyonunu da güçlendirmek ve çeşitlendirmek istiyorlar. Bu bizim için de bir fayda.
THY’nin Sabiha Gökçen’den çekilmesi, size Low cost havalimanı imajı verir mi?
Buna katılmıyorum. Ana müşterimiz Pegasus, düşük maliyetli havayolu olabilir ama bize operasyon yapan full servis hizmet veren, Business class ve hatta First class kabin bulunduran havayolları var. Emirates, Qatar Airways, Kuwait Airways gibi. Hatta bu sene Ekim ayında Endonezyalı Lion Airlines de Cakarta’dan Sabiha Gökçen’e uçuşları başlatıyor. Uçakta Business class da bulunacak. Biz Low dost havalimanı olsan CIP Lounge ile lüks restoranlarımız olmazdı.
Sabiha Gökçen’e metro inşaatı ne zaman tamamlanacak?
Metro inşaatında hedef 2020’nin sonunda bitirmekti. Kriz durumu mutlaka bir gecikmeye sebep olacaktır. Metro bizim için çok kritik. Atatürk Havalimanı’nın kapanmasıyla, Sabiha Gökçen şehir havalimanı kimliğine büründü. Devam eden metronun birinci fazı tamamlandığında havalimanını, Tavşantepe üzerinden Pendik, Kartal ve Kadıköy hattına bağlayacak. İkinci fazda ise Kurtköy üzerinden Çekmeköy, Sultanbeyli ve Üsküdar hattına bağlayacak.
Metro tamamlandığında, havalimanı ile Kadıköy arası 45 dakika; Taksim 50 dakikaya düşecek.
Metro istasyonu mevcut terminalin önüne yapılıyor. Airport Hotel’in önünde; kotun yaklaşık 25 metre altında. Metro ile havalimanına gelen yolcular yer altı tünelleri ile terminalin içine ulaşabilecek. Çok pratik olacak.
Pegasus kazasının yaşanmasında pistin rolü var mı?
Pist yüzeyi ya da bakımının eksik olması; pist sonundaki güvenlik alanının standart dışı olması söz konusu değil. Annex 14’ün dışına çıkmış bir şartta bizim operasyon gerçekleştirmemiz mümkün değil. Elbette 2’nci pist tamamlanmış olsaydı; kaza olmazdı demeyelim ama her şey çok daha kolay olurdu.
Malaysia Airports, Türkiye’de başka havalimanı arıyor mu? Sabiha Gökçen için ortak aranıyor mu?
Genişlemek, portföyü açmak ve daha da büyütmek amacı her zaman var. Hatta ISG’yi bu bölgede (Avrupa, Rusya, Ukrayna, Türki Cumhuriyetler, Kuzey Afrika ve Orta Doğu) üs olarak kullanma kararı da aldı. Biz de şu an bu bölgelerdeki tüm potansiyel alım, işletme ve inşaat imkanlarını takip ediyoruz.
2 yıl önce Sabiha Gökçen’e ortak arayışı vardı. Bir takım potansiyel alıcılarla ciddi görüşmeler yapıldı. İstenen rakamlara ulaşılamadığı için başarısızlıkla sonuçlandı. Satış düşüncesi, çoğunluk hissi Malaysia Airports’ta kalacak şekilde düşünülüyor. Yani maksimum yüzde 49’a kadar satış mümkün olabilir. Malaysia Airports çoğunluk hissesini, Nisan 2034’e kadar mutlaka elinde tutacak. Doğru fiyat ve doğru platformda alıcı bulunursa, stratejik bir partner olmak kaydıyla, satış her an olabilir.
Yeni terminalde Spotter kulesi olacak mı?
Ayrı bir kule olarak değil ama çatıda özel bir seyir terası düşünülüyor.
SHGM’nin Sabiha Gökçen’e yeni slot ve uçuş izni vermeme kararını nasıl yorumluyorsunuz?
Ocak’ta açıklanan SHGM kararı, 2’nci pist yapılana kadar ibaresiyle alınmıştı. Artık kararın çok da değeri kalmadı. Çünkü bu yıl trafiğimiz virüs nedeniyle ciddi oranda düşecek. Zaten Kasım’da ikinci pistin tamamlanmasıyla hava tarafında kapasite sorunumuz kalmayacak. Terminal inşaatını da hızlıca tamamlayacağız. Zaten bir kapasite sorunumuz da yok.
