Sektörün iki dev uçak üreticisi Airbus ve Boeing, pandemiden önce sipariş edilen uçakların teslimat programlarını geciktiren farklı üretim problemleriyle boğuşurken; bir yandan da küresel anlamda hava yolu ile seyahat talebinin canlanmasının da etkisiyle, havayolu şirketlerinden, teslimatları 2030’un ötesine uzanan milyarlarca Dolar değerinde yeni uçak siparişleri almaya devam ediyor.
Kısa süre önce, Air India, Ryanair ve Suudi Arabistan’ın yeni ulusal havayolu RIA gibi farklı havayolları, iki üreticiye toplamda 700’ün üzerinde uçak siparişi verdi.
Türk Hava Yolları da Haziran ayında İstanbul’da düzenlenecek IATA yıllık toplantısı ve Paris Air Show’da detayları açıklanmak üzere, 600 uçak siparişi vermeyi planladığını duyurdu. Böylece son aylardaki mega sipariş furyasına THY’nin de katılacağı anlaşıldı.
Bu hamle, Air India’nın bir kaç ay önce, Airbus ve Boeing’e verdiği 470 adetlik sipariş pakedini de geride bırakacak. THY’nin vereceği siparişlerin, 400’ünün dar gövde ve 200’ünün de geniş gövde uçaklardan oluşması bekleniyor.
THY’nin Siparişleri Ne Zaman Kesinleşecek?
THY yönetimi, sipariş edilmesi planlanan uçak tipi veya üretici konusunda detay bilgi paylaşmazken; paketin içinde hem Boeing hem de Airbus’ın yer alması bekleniyor. IATA toplantısında Boeing ile yapılan anlaşmanın resmiyet kazanması; Paris Air Show’da ise Airbus ile sözleşme imzalanacağı iddia ediliyor.
Türk Hava Yolları’nın geçtiğimiz haftalarda duyurduğu 10 yıllık stratejik plana göre, 2033’e kadar, yıllık yolcu sayısı iki katına çıkarak 170 milyona ulaşacak. Havayolu kendisini, Avrupa, Asya ve Afrika arasında bir “mega-bağlayıcı” olarak konumlandırıyor. Türk Hava Yolları son 20 yılda ortalama yüzde 12 büyüdü. Önümüzdeki 10 yıl içinde %7,6 büyümeoranı yakalanması ve şirketin 100’üncü kuruluş yılı olan 2033’te filodaki uçak sayısının 813’e çıkarılması hedefleniyor.
Türk Hava Yolları filosu şu anda hem geniş gövdeli hem de dar gövdeli çok sayıda Boeing ve Airbus uçağından oluşan karışık bir yapıya sahip. Filoda yeni nesil uçaklardan hem A320neo ailesi hem de 737 MAX uçakları bulunduran THY, geniş gövdede ise A350-900 ve 787-9’u uçuruyor. Nispeten daha eski A330’lar ve Boeing 777’ler de görev yapmaya devam ediyor.
Açıklanacak sipariş paketinin içinde hem Dreamliner hem A350; dar gövde olarak A320neo ailesi ile 737 MAX uçaklarının hepsinden yer alması sürpriz olmayacak.
THY’nin Avustralya Uçuşları Ne Zaman Başlıyor?
Öte yandan THY uzun zamandır başlatmayı planladığı Avustralya uçuşlarına yıl sonuna kadar start vermeyi düşünüyor. Melbourne veya Sidney arasında yapılan değerlendirmelerde, havalimanında 24 saat uçuşların devam etmesi ve şehirdeki büyük Türk diasporası nedeniyle Melbourne seçeneği öne çıkmış durumda.
Ancak THY filosundaki mevcut hiçbir uçak, İstanbul-Melbourne arasında non-stop sefer yapamıyor. Bu yüzden ilk aşamada Avustralya uçuşları, Singapur’da duraklayarak gerçekleştirilecek.
Bu uçuşları non-stop hale getirecek uçak seçenekleri A350’nin menzili uzatılmış versiyonu veya Boeing’in henüz piyasaya süremediği 777X. Türk Hava Yolları, prensip gereği hiçbir uçak modelinin lansman müşterisi olmak istemiyor. Piyasaya çıkıp kendini ispat etmemiş uçak satın alarak riske girmek istemeyen havayolu için 777X masadaki seçeneklerden biri değil.
THY bu yüzden Avustralya rotasındaki uçuşlar için, Qantas’ın da dünyanın en uzun menzilli uçuşlarını yapacağı Sunrise Projesi için sipariş verdiği ultra uzun menzilli A350-1000’i düşünüyor.
Uçak Siparişleri Seçim Sonuçlarından Etkilenebilir!
Havacılık endüstrisi ile ilgili yayın yapan bazı uluslararası kaynaklar, THY’nin dev sipariş duyurusunun, Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden hemen önce yapılmasının manidar olduğu görüşünde. Bu sipariş paketinin gerçeğe dönüşmesinin, seçim sonucuyla ortaya çıkacak siyasi iklimden etkilenebileceği düşünülüyor.
Şirketin yönetim kurulu başkanı Ahmet Bolat’ın kişisel Linkedin hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, oyunu mevcut cumhurbaşkanına vereceğini açıklaması ve şirketin büyüme planlarına devam edebilmesinin tek yolunun bu olduğunu belirtmesi, iddiaları destekliyor.
Eğer 600 uçak sipariş edilirse, havacılık tarihinde bir havayolu tarafından tek seferde verilen en büyük sipariş olarak kayıtlara geçecek.
Yoğun Siparişler Havacılığın Gelecek Planları Açısından Tehdit mi?
Çeşitli potansiyel belirsizliklere rağmen, Türk Hava Yolları’nın sipariş haberi, pandemi ile birlikte oluşan küresel tedarik zinciri problemlerinin aşılmasını beklemeden, pazar payını artırmak için rekabet etme niyetinin güçlü olduğuna işaret ediyor. 2018’de hizmete başlayan İstanbul Havalimanı da THY’nin bu filo genişletme projesine uyum sağlayabilecek yetenekte.
Ryanair gibi havayolları, önümüzdeki on yıl içinde üretilebilecek sınırlı sayıdaki dar gövdeli uçakları şimdiden rezerve edebilmek için olması gerekenden daha yüksek fiyatlar ödediklerini kabul ettikçe, diğer havayolları için de siparişleri garanti altına alabilme yarışı başlamış durumda. Ancak uzmanlar, oluşacak seyahat talebini karşılamak üzere rekabet eden havayollarının, bu yoğun sipariş trafiğinin yol açabileceği olumsuz durumlara hazırlıklı olmaları gerektiği konusunda uyarılarda bulunuyor.
Dev uçak siparişlerinin arka arkaya patlaması, potansiyel enflasyonist riskler ve emisyonları azaltmak için artan baskı konularında da endişeleri artırıyor. Eleştirmenler, uçakları önceden sipariş etmenin, 2030’ların sonlarına doğru piyasaya çıkması beklenen yeni nesil ve sıfır emisyon taahhütleriyle uyumlu tek koridorlu uçakların geliştirilmesi çalışmalarını da sekteye uğratabileceğinden endişeli.
