Flap Nedir?
Flaplar bir nevi hava freni olup, uçak kanatlarının gövdeye yakın firar kenarlarına menteşelerle veya ray yataklarla yerleştirilmişlerdir. Bunlar kanatçıklara benzeseler de hareket yönleri daima aşağı doğrudur. Sağ ve sol flaplar beraber aynı değerde hareket edebilirler.
Flapların Görevleri:
- Kalkış mesafesini kısaltır,
- Havada uçuş süratini azaltır,
- İniş süratini azaltır,
- İniş mesafesini kısaltır.
Slat Nedir?
Slatlar kanatların ön tarafında bulunur. Hücum açısını ayarlamakta kullanılır. Bu açı arttıkça, sürtünme ve taşıma kuvveti artar. Böylece uçak daha düşük hızlarda stall olmadan uçabilir. İniş, kalkış ve stall durumunda kullanılır. Cruise durumunda sürtünmeyi azaltmak için kullanılmaz.
Temel olarak slatların iki görevi vardır.
- Kanadın taşıma kuvvetini arttırmaya yarar.
Bunu kanadın kamburluğunu artırarak sağlar.
Düşük hızlarda uçabilmeyi sağlar.
Kanadın devamı şeklinde uzatıldığında üstünden geçen hava miktarını artırır.
- Perdövitesi (Stall) geciktirerek taşımayı kaybetmeden daha fazla hücum açısı yapmayı sağlar.
Düz uçuşta yüksek hücum açılarında slat ile kanat arasında yeterli hava akışı devam ettiğinden stall olayını önler.
Kanatların altında gördüğünüz bölümler nedir? Hiç merak ettiniz mi?
Bunlara ‘Flap Track Fairings’ deniyor.
Bu parçaların 2 amacı vardır.
- Öncelikle, kanat genişletme (flap açmak) ve geri çekme (flap toplamak) mekanizmasını içerir ve korurlar.
Her parça iki bölümden oluşmaktadır. Bir kısmı kapaklar ile aşağı doğru hareket ederken diğeri sabit kalır.
Flaplar hidrolik olarak çalıştırılır ve karmaşık bir yapıları vardır.
2. İkinci amacı, transonik hızlarda seyir ederken sürtünmeyi (drag) azaltmak ve sonuç olarak yakıt tüketimini azaltmaktır.
Sürtünmeyi azaltmaya nasıl yardımcı olduğunu anlamak için Alan kuralını anlamamız gerekir.
Kural, eğer bir uçağın gövdesi boyunca yumuşak bir enine kesit alanı değişmesi durumunda, sonik hızlara bağlı olarak meydana gelen sürtünmenin azalacağını belirtir.
Bu kural kanatlar içinde geçerlidir. Dalga sürtünmesi olarak adlandırılan sürtünme, kanatlardaki düzensiz kesitsel alan değişiminin neden olduğu şok dalgalarının varlığından kaynaklanır.
Kanatlar arka kenara doğru sivrildiği için, kanadın kesit alanında gözle görülür bir değişiklik olur.
‘The Track Fairings’, alan değişiminin etkilerini hafifleterek, kaybedilen alanı telafi etmek amacıyla uygulanmaktadır. Yine, bu, Alan kuralına göre sürüklenmeyi azaltmaya yardımcı olarak uçağı daha verimli hale getirir.
Burada, transonik uçuşta bir rüzgar tüneli testinden alınan bir fotoğraf var. Akış, yağ parçacıkları kullanılarak görselleştirilir. Soldaki resimde belirgin beyaz çizgi şokun pozisyonuydu. Sağdaki resim, kaplamaların bu şok dalgasını nasıl azalttığını ve akışı belirli bir dereceye kadar pürüzsüz hale getirdiğini gösterir.
Bu nedenle, ‘flap track fairing’ ayrıca şok önleme gövdeleri olarak da bilinir.
Onur CAMBAZ
