Türk Hava Yolları ve Lufthansa’nın ortak kuruluşu SunExpress, Vortex Control Technologies (VCT) ile yaptığı anlaşma ile Boeing 737-800 uçaklarında karbon ayak izini azaltacak VCT’nin Finlet teknolojisinin Avrupa’daki ilk müşterisi olduğunu duyurdu.
Tüm uçaklar seyir esnasında, hava ile girdikleri etkileşim nedeniyle, kanat uçlarında, kanat ile gövdenin birleştiği noktalarda ve gövdenin arka kısmında, türbülanslı, sarmal bir hava akışı olan girdaplar üretiyor. Özellikle C-130, C-17 ve Boeing 737 gibi gövdelerinin arka kısmı yukarıya doğru süpürülen uçak tiplerinde, oluşan geri sürükleme kuvvetinin önemli bir kısmının temel nedeni girdaplar.
Uçuş performansını ve yolcu konforunu olumsuz etkileyen bu girdaplar, havayolları için de hem ekonomik hem de çevresel etkiler açısından negatif bir tablo ortaya çıkarıyor.
Kanat uçlarında oluşan girdaplara karşı, winglet ya da sharklet adı verilen özel yapısal parçalarla savaş açan tasarımcılar; gövdenin arka kısmında oluşan girdaplar için de yepyeni bir formül geliştirdi.
Gövdenin arka kısmına stratejik şekilde yerleştirilen finlet isimli parçalar, uçak üzerindeki hava akışını değiştiren ve sürtünmeyi azaltan küçük yapısal parçalar olarak tanımlanabilir.
Uçağın arka gövdesine yerleştirilen finletler, gövde üzerindeki basınç dağılımını iyileştiriyor ve akım ayrılmasını azaltıyor. Havanın, uçak üzerindeki akışını yeniden şekillendirebilme özelliğine sahip olan bu küçük parçaların uçağa takılması, yakıt tüketimini ve karbon emisyonlarını azaltırken; uçağın menzilini ve tırmanma performansını artırıyor.
SunExpress Avrupa’da Öncü Oldu
Türk Hava Yolları ve Lufthansa’nın ortak girişimi olan Antalya merkezli havayolu SunExpress, filosundaki Boeing 737-800 uçakları için, Vortex Control Technologies (VCT) şirketinin geliştirdiği finlet isimli parçaların Avrupa’daki lansman müşterisi olarak, Karbon ayak izini azaltmak konusunda oldukça önemli bir adım attı. VCT Finlet, bu konuda aldığı patentleri ile dikkat çekiyor.
Başlangıçta Nisan ve Mayıs ayları içerisinde, SunExpress filosunda bulunan 5 adet 737-800 uçağına finletler takıldı. Yapılan uygulamanın sonuçları, yakıt tasarrufu ve verimlilik açısından 1 yıllık uçuş verileri üzerinden değerlendirilecek. Buradan çıkan sonuçlara göre, SunExpress filosunda bulunan diğer 737-800 uçaklarına da finlet modifikasyonunun uygulanıp/uygulanmaması yönünde bir karar verilecek.
SunExpress filosunda bulunan 737 MAX-8 uçakları için ise piyasada finlet veya benzer herhangi bir ürün yok. Çünkü ABD’li imalatçı Boeing, daha konsept tasarım aşamasındayken, 737 MAX uçaklarının arka gövdesinde, aerodinamik tasarım iyileştirmeleri yaptı. Bu yüzden uçaklara sonradan finlet gibi ekstra yapısal parçalar takılması ihityacı bulunmuyor.
SunExpress, filosundaki 25 adet 737-800’e finlet modifikasyonu uygulanması durumunda, 5 yıl içerisinde, yakıt tasarrufundan ciddi kazanımlar elde etmeyi bekliyor.
Finletlerin, her uçuşta ortalama %1,4 yakıt tasarrufu sağladığı iddia ediliyor. Finlet sayesinde SunExpress, yılda yarım milyon galona kadar yakıt ve yaklaşık 6 milyon kg karbon emisyonu sağlayacak.
Bu bilgiler ışığında, SunExpress, filodaki 25 uçağına finlet modifikasyonu uygularsa, 1 adet 737-800’ün, yıl boyunca gerçekleştireceği tüm uçuşlarının yakıt masrafları 3’te bir oranında azalmış olacak.
Finlet parçalarının uçağa takılma işlemi oldukça basit. Parçalar, hat bakım sırasında 16 saatlik süre içerisinde uçağa entegre edilebiliyor. Arka gövdenin sol tarafına 3 adet, sağ tarafa da 1 adet olmak üzere toplam 4 adet finletin Boeing 737-800 uçaklarına bağlantı elemanları ile entegrasyonu ve akabinde sealant ile boya uygulamaları da bu süreye dahil.
Bu modifikasyon kapsamında yalnızca yeni finletler uçaklara takılmıyor. Ayrıca yatay ve dikey stabilize arasında bulunan vortex generator isimli parçalar, sol ve sağ taraftan sökülüyor. Bu nedenle işlemin tamamlanması toplamda yaklaşık 16 saati buluyor.
Uçaklarına Finlet Takan Diğer Havayolları
VCT finlet, Amerika’da Southwest, Delta ve Avelo Havayolları tarafından kullanılıyor. Avrupa ve Türkiye’de ise finlet’leri uçaklarına takan ilk havayolu şirketi SunExpress oldu.
Avrupa’daki diğer havayollarının da finlete ilgi duyduğu biliniyor. ABD’li otorite FAA’deki sertifikasyon sürecini başarıyla tamamlayan finlet’lerin, Avrupa Birliği Havacılık Emniyeti Ajansı EASA’daki sertifikasyon süreci de tamamlanmak üzere. Bu sürecin tamamlanması ile birlikte Avrupa genelinde pek çok farklı havayolunun, uçaklarına finlet parçaları takmaya başlayacağı düşünülüyor.
Bir havayolu şirketinin toplam giderlerinin yaklaşık %40’ını yakıt giderleri oluşturuyor. Bu da yakıt için yapılan ödemeyi, bir havayolu şirketi için en büyük gider kalemi haline getiriyor. Tüm havacılık dünyası uzunca bir zamandır sektörü Karbon’dan arındırmak üzere, çeşitli taahhütlerde bulunup, farklı projeleri hayata geçiriyor.
Küresel havacılık sektörünün ortak amacı, 2050’ye kadar havacılıktaki karbon emisyonunu sıfıra indirebilmek. Bu kapsamda havacılık otoriteleri de aldıkları kararlar ve hayata geçirdikleri regülasyonlarla bu sürece katkı sağlıyor. Örneğin ICAO’nun CORSIA programı kapsamında 2027 yılında ilk defa hava yolu şirketleri karbon emisyonu limitlerini aşmaları durumunda ilave emisyon ücretleri ödemek zorunda kalacak. Hem emisyon limitleri hem yakıt fiyatları hem de sektörün tüm paydaşları tarafından verilen karbonsuzlaşma taahhütleri göz önüne alındığında, finlet gibi yakıt tüketimini azaltıp, verimliliği artıran projelerin önemi giderek daha da fazla artıyor.
Boeing 737, Nisan 1968‘de hizmete girdiğinden bu yana, dünyanın en popüler uçaklardan biri haline geldi. Dünya genelinde aktif olarak uçmaya devam eden yaklaşık 7000 civarındaki Boeing 737 filosunun tamamına VCT Finlet modifikasyonu uygulanması durumunda, yıllık 306 milyon galon yakıt tasarrufu elde ediliyor. Bu da uçak başına yıllık %1.4 yakıt tasarrufu ile 125 bin Dolar’ın havayolunun kasasında kalması anlamına geliyor.
Karbon Emisyonunda yaklaşık 3 milyar kilogramlık bir azalmaya sebep olacak bu modifikasyonun toplam ekonomik getirisi ise yılda 614 milyon Dolar olarak hesaplandı.
SunExpress’te Uçak Bakımı Kağıtsız Yapılıyor
Hedefleri arasında en inovatif hava yolu olmak bulunan SunExpress’in sürdürülebilirlik konusunda, üzerinde çalıştığı başka projeler de bulunuyor.
Geçtiğimiz yıl hayata geçirilen Paperless Maintenance projesi de bunlardan biri. Bu konuda Türkiye’de ilk hava yolu şirketi olan SunExpress, Avrupa’da da birkaç havayolundan biri durumunda. Bu proje kapsamında uçaklara yapılan bakım uygulamaları tabletler vasıtasıyla kağıtsız bir şekilde gerçekleştiriliyor. Projede bir sonraki aşama ise uçaklardaki teknik kayıt defterlerini de tabletler ile değiştirmek olacak. Bu sayede uçaklarda toplam ağırlığın azaltılması önemli miktarda yakıt tasarrufunu beraberinde getirirken; her uçak için yıllık 15 bin kâğıt kullanımının da önüne geçilecek.
