China Eastern Havayolları’na ait B-1791 kuyruk tescilli (S/N 41474) Boeing 737-800, 21 Mart 2022’de yerel saatle 13:10’da U5735 sefer sayılı Kunming (KMG) – Guangzhou (CAN) seferi için kalkış yaptı. Saat 15:05’de inmesi planlanan uçak, kalkıştan 1 saat 37 dakika sonra, Wuzhou’da dağlık bir alana düştü. Uçağın düştüğü bölgede bir orman yangını çıktı. Ancak yangın kısa sürede kontrol altına alındı.
Kalkıştan 11 dakika sonra seyir irtifası olan 29.100 feet’e tırmanan uçağa ait Flightradar24’ten elde edilen veriler, uçağın aniden keskin bir manevra ile dalışa geçtiğini ortaya koyuyor. Uçağın yaklaşık üç dakika içinde yere çakıldığı görünüyor. Dalışa geçtikten sonra, iki dakikadan daha kısa sürede, 29.100 ft’ten 9.000 ft’in altına inen uçak, 7.400 ft’e ulaştığında kısa bir süre için tekrar tırmanmaya başladıktan saniyeler sonra tekrar dalışa devam ediyor.
Uçakta 123 yolcu ve 9 mürettebat olduğu resmi olarak açıklandı.
Uçağın ADS-B Verileri Ne Söylüyor?
Flightradar24, uçaklardan her saniye, iki defa ham ADS-B verilerini topluyor. Bu veriler işlendikten sonra, Flightradar24 web sitesi ve uygulaması üzerinden azaltılmış konum frekansı ile görüntüleniyor. Aşağıdaki grafik, kaza yapan uçaktan alınan ham verilere dayanıyor. Uçağın irtifa, yer hızı ve dikey hız bilgilerini içeriyor.
Aşağıdaki grafik ise uçağın seyir irtifası olan 29.100 ft’ten dalışa geçtiği, uçuşun son 150 saniyelik kısmına ait verileri gösteriyor. ADS-B verilerinin bir parçası olarak rapor edilen dikey hız grafiği, doğrudan uçağın bilgisayarlarından alınan ve uçağın kendi sensörlerine dayalı değişimleri üzerinden toplanan veriler üzerinden oluşturuluyor.
Uçağın son anlarına ait olduğu iddia edilen kamera görüntülerinde de Guangxi Zhuang’da sıradağların olduğu bölgede, yere çarpmadan önce, dik dalışa girdiği görünüyor.
Uçağın düştüğü bölgenin üç tarafı dağlarla çevrili olduğu için, erişimin yalnızca küçük bir yoldan sağlanabiliyor. Bölgede bu hafta şiddetli yağmur bekleniyordu. Ancak kazanın yaşandığı gün ve saatlerde, uçuş emniyetini tehlikeye atabilecek bir durum raporlanmadı. Hava parçalı bulutlu ve görüş son derece iyiydi.
600 asker, itfaiyeci ve polis, üç tarafı dağlarla çevrili yaklaşık 1 kilometrekarelik enkaz alanında çalışmalarını sürdürüyor. Devlet televizyonu, alevler içinde kalan ağaçların arasına saçılan uçak parçalarının görüntülerini yayınladı. Bu parçalar arasında yanık kimlikler ve cüzdan kalıntıları da görüldü.
Uçağın düşüş anı, başka bir kamera tarafından daha kayıt altına alınmış…#mu5735 pic.twitter.com/zMEPKGAGlv
— BoardingInfo (@boardinginfo) March 21, 2022
Çin medyasında, otoyolda seyreden bir araç kamerasından, yaklaşık 35 derecelik bir açıyla ağaçların arasına dalış yapan uçağın göründüğü kısa bir video yayınladı.
Kaza Yapan Uçak 737 MAX Değil!
22 Haziran 2015’te fabrikadan çıkan uçak, son dönemde adını kazalar ile sıkça duyduğumuz ve Netflix tarafından bir belgeseli de yapılan Boeing 737 MAX ailesine ait değil.
Aviation Week Network Fleet Discovery veri tabanına göre, 6.8 yaşındaki Boeing 737-800, 31 Aralık 2021 tarihi itibariyle 8.734 cycle (iniş kalkış) yapmış ve bu uçuşlarda toplam 17.708 saat uçmuştu. Uçak, 2 adet CFM56-7B24 motorundan güç alıyordu.
Uçağın asıl sahibi, kiralama Şirketi CES Leasing’di. 22 Mart 2012’de siparişi verilen Uçak, 5 Haziran 2015’te ilk uçuşunu yaptı. 22 Haziran 2015’te ise teslim edildi.
Uçakta 2 sınıflı bir yolcu kabini bulunuyordu. 3-3 Konfigürasyonunda toplam 150 ekonomi koltuğuna ek olarak; 2-2 düzeninde 12 business class koltuğu uçakta yer alıyordu. Kaza günü itibariyle, uçağın pazar değerinin 25.94 milyon Dolar olduğu tahmin ediliyordu.
Kaza yapılan seferden önce, uçak bugün içinde 2 iç hat seferi daha yapmış. Ancak 18 Mart’ta uçağın 2 planlı uçuşu iptal edilmiş. Bu iptallerin, uçaktaki potansiyel bir problem veya arıza ile ilgili olup olmadığı mutlaka incelenecek.
Kazanın Nedeni Ne Olabilir?
Kazanın nedenine dair şu an için bir şeyler söylemek zor. Her zaman söylediğimiz gibi, uçak kazaları 4 temel sebeple meydana gelir:
▪️Çevresel faktörler
▪️İnsan faktörleri
▪️Yazılım faktörleri
▪️Donanım faktörleri
Bu kazada da bahsettiğim temel 4 etkenden bir ya da bir kaç tanesinin, farklı problemleri doğuracak şekilde arka arkaya gelmesiyle, korkunç olayın yaşanmış olduğu kesin. Ancak kazanın gerçek nedenini öğrenmek için biraz beklememiz gerekiyor.
Çin Sivil Havacılık Otoritesi (CAAC) liderliğinde bir kaza araştırma heyeti kurulacak. ABD Ulusal Taşımacılık Güvenliği Kurulu (NTSB) CAAC tarafından yönetilecek olan soruşturma için ABD’nin akredite temsilcisi olarak kıdemli bir müfettiş atadı. Kurulda NTSB dışında, uçağın üreticisi Boeing, uçak motorlarının üreticisi CFM ve ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) tarafından görevlendirilen temsilciler de yer alacak. Bu durum, yabancı ülkelerde meydana gelen ABD tasarımı bir uçağın karıştığı havacılık olayları için standart bir uygulama. Araştırma ekibinin elde ettiği bulgular ve kara kutu analizlerinin ardından oluşturulacak nihai kaza raporu ile birlikte, kazanın kesin nedeni açığa çıkarılacak.
FAA eski başkanı Dan Elwell, Reuters’e verdiği demeçte, “Seyir irtifasında gerçekleşen uçak kazalarına genellikle meteorolojik koşullar, kasıtlı bir sabotaj veya pilot hatası neden olur” şeklinde konuştu. 737-MAX krizi sırasında FAA’in patronu olarak görev yapan Elwell, modern ticari uçaklarda seyir irtifasında mekanik arızala yaşanmasının nadir rastlanabilecek bir durum olduğunu belirtti.
Boeing 737-800, kısa ve orta mesafeli uçuşlar için dünyanın en popüler, en çok satan uçaklarından biri. Havacılık analitik firması Cirium’a göre, şu anda dünyanın dört bir yanındaki havayollarının filolarında 4.502 adet 737-800 uçağı aktif hizmete devam ediyor. Bu da onu günümüzde en yaygın kullanılan Boeing uçağı yapıyor. ABD’de 795, Çin’de ise 1.177 ile en çok kullanılan uçak modeli yine Boeing 737-800 olarak karşımıza çıkıyor. Boeing 737-800, Airbus A320’nin ardından, dünya çapında en çok kullanılan ikinci uçak durumunda. THY, Pegasus, SunExpress gibi şirketlerimizin filolarında da çok sayıda Boeing 737-800 bulunuyor.
1998’den beri uçan 737-800 uçakları, bugüne kadar 612 kişinin ölümüne neden olan 22 kazaya karıştı. 737-800’ün de dahil olduğu Boeing 737 NG serisi uçakları 116 milyondan fazla uçuş gerçekleştirdi.
Resmi brifingde yer alan kokpit ekibinin uçuş tecrübeleri incelendiğinde, kaptan pilotun düşen uçak modelin 6.709 saat, birinci yardımcı pilotun 31.769 saat, ikinci yardımcı pilotun ise 556 saat uçuş deneyimi olduğu öğrenildi.
Uçak Kazaları Uçuşun Hangi Aşamasında Yaygın?
Uçuş süresinin en büyük kısmını oluşturmasına rağmen, seyir irtifasında, düz uçuş sırasında kaza yaşanma ihtimali oldukça düşük. Aynı şekilde uçağın seyir irtifasından ayrılıp alçalmaya başladığı anlarda da nadir kaza yaşanıyor.
Boeing’in geçtiğimiz yıl yaptığı bir çalışmada, 2011 ile 2020 yılları arasında küresel ölümlü ticari uçak kazaları incelendi. Bu kazaların %13’ünün seyir irtifasında meydana geldiği ortaya konuldu. Kazaların %3’ü alçalma başladığında gerçekleşti. %28’i son yaklaşmada yaşanan uçak kazalarının %26’sı inişte meydana geldi. İlk yaklaşma aşamasında ise hiç kaza yaşanmadı.
İlgili Haber | Orijinal’den MAX’e: Boeing 737 Ailesi Uçakları Arasındaki Farkları Öğrenmek İçin tıklayın
Çin, havacılık konusunda kuralları oldukça katı uygulayan bir ülke. Ülkedeki havayollarının filo yaş ortalaması da oldukça düşük. Çin’deki son ölümlü uçak kazası 2010’da yaşanmıştı. Henan Airlines’a ait Embraer E-190, Yichun Havaalanı’na yaklaşırken düşmüştü. Uçaktaki 96 kişiden 44’ü yaşamını yitirdi. O günden sonra Çin’de yaşanan ilk ölümlü uçak kazası olan bu olay, ülkede şimdiye kadar yaşanan en büyük uçak kazaları arasında yer alacak gibi görünüyor.
Çinli bir havayoluna ait Boeing 737-800’ün karıştığı son olay Ağustos 2018’de yaşandı. Xiamen Air’e ait 737-800, yağmurlu hava koşullarında Manila Uluslararası Havalimanı’na inişte pistten çıktı ve gövde kaybı yaşadı. Olayda kimse ciddi şekilde yaralanmamıştı.
İlgili Video | Uçağa ait parçalar ve enkaz alanından görüntüler için tıklayın
SkyTeam ittifakının bir üyesi olan China Eastern Havayolları, Çin’in en büyük 3 havayolundan biri durumunda. Havayolu, Avustralya, Güney Kore, Japonya, Güneydoğu Asya, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki destinasyonlara, genç Airbus ve Boeing uçaklarından oluşan bir filo ile operasyon yapıyor.
China Eastern Airlines, kazanın ardından filosundaki 102 adet Boeing 737-800 uçağının tamamını uçuşlardan çekerek yere indirdiğini duyurdu. Devlete ait havayolu grubunun, iki yan kuruluşu da hesaba katıldığında, yere indirdiği Boeing 737-800 sayısı, 225’e ulaşıyor. 737-800 uçakları ile yapılması planlanan uçuşlar, Airbus A320 ailesi uçakları ile icra edilecek. Kunming ve Guangzhou arasındaki uçuşlar geçici süreyle tamamen askıya alındı ve bu rotada biletler satışı durduruldu.
Yaşanan uçak kazasının ardından, China Eastern Havayolları’nın web sitesi siyah-beyaza döndürüldü. Bu hamle, trajik kazanın ardından havayolunun toplu iptaller ile karşılaşmasını önlemek için yeterli olmadı. Bloomberg’e göre havayolunun Pazartesi ve Salı günkü seferlerinin yolcularının %82’si biletlerini iptal etti.
China Eastern hisseleri borsada %6,5’ten fazla değer kaybederken, Hong Kong borsasında ise yaklaşık %6 düştü. Havayolunun ABD’de işlem gören hisseleri ise %6,3 düşüş yaşadı. Öte yandan uçak üreticisi Boeing hisseleri de günü %3,6 düşüşle kapattı.
China Eastern Havayolları, kazadan yaklaşık 8 saat sonra resmi bir bildiri yayımladı. Uçak kazasının nedeninin araştırıldığının belirtildiği bu yazıda, hayatta kalan olup olmadığı, kara kutunun durumu veya kazaya ilişkin ayrıntılara yer verilmedi.
