Uçakların hizmet dışı kalmaları (emeklilik) ve hurdaya ayrılmalarını görmek daima üzücüdür. Peki bu durumda, uçaklar nereye gidiyor? Gelin hep birlikte, dünyanın farklı yerlerinde bulunan en büyük uçak mezarlıklarını ziyaret edelim…
Uçak Mezarlığı Nedir?
2020 yılında, pandemi nedeniyle havacılığın neredeyse durma noktasına gelmesiyle birlikte, uçak mezarlıkları kavramını çok daha sık duymaya başladık. Birçok havayolu, emeklilik veya uzun süreli park etmek (storage) için uçaklarını bu mezarlıklara gönderiyor. Bu gelişme aslında bize uçak mezarlıklarının, uçaklar için nihai bir istirahatgâh olmasının yanı sıra farklı amaçlarla da kullanılabildiğini gösteriyor. Bu alanlara mezarlık denmesine rağmen, uçakların tamamen unutulduğu yerler olmadığı net olarak ortada. Uçak mezarlıklarına bırakılan uçaklar, artık gerçekten istenmediklerinde veya gökyüzüne geri dönmeyeceklerine dair kararlar alındığında, genellikle parçalara ayrılır ve hurdaya çıkarılırlar.
Birçok uçak, mezarlıklarda paslanmaya ve çürümeye terk edilmiş olsa da mezarlıklar, uçakları yeniden aktif hizmete dönünceye veya yeni sahibine satılıncaya kadar geçici olarak misafir ediyor. Bu uçaklar bakımdan geçirildikten sonra, yeniden göreve hazır hale getiriliyor. Ayrıca, birçok uçak aktif hizmete geri döndürülmek yerine; başka uçaklara yedek parça tedariği sağlamak için mezarlıklarda bekletilebiliyor.
Çöldeki Uçak Mezarlıkları
Çoğu çöl veya yarı çöl ortamlarında bulunmak üzere, dünyanın her yerinde uçak mezarlıkları var. Yağmur ve nemden ne kadar uzaklaşılırsa, uçakların uzun süreli park edilmesi için en iyi koşullara o kadar yaklaşılmış oluyor. Zira nem ve yağış, uçakların gövde ve diğer parçalarında hasarı ve korozyonu artırıyor.
Ayrıca çöl, uçaklar için asfaltlanması gerekmeyen kuru ve sert bir zemin imkanı sağlıyor. Dahası, uçakları park etmek ve uçak mezarlıklarını büyütmek için düşük maliyetli çok geniş alan imkanı sunabiliyor.
Dünyanın En Büyük Askeri Mezarlığı (Davis-Monthan Hava Kuvvetleri Üssü)
Arizona, Tucson yakınlarındaki Davis-Monthan Hava Kuvvetleri Üssü, ABD ordusunun 309. Havacılık ve Uzay Bakım ve Yenileme Grubu’na (AMARG) ev sahipliği yapıyor. Bu üs, ABD hükümeti ve askeri uçaklar için büyük bir mezarlık durumunda ve etkileyici bir koleksiyona sahip.
Aralarında “B29 Superfortress” ve “B52 Stratofortress” tipi uçakların da yer aldığı birçok kullanım dışı kalan (emekli) askeri uçak, hurdaya çıkarılmadan önce uzun yıllar burada park halinde bekletildi. Bazı raporlar, Davis-Monthan’da depolanan 4.000 kadar uçak olduğunu iddia ediyor. Alanı gezip, sergilenen ironik uçaklara yakından bakmak için mezarlık içinde otobüs turları düzenleniyor.
Pinal Uçak Parkı, Tucson, Arizona, ABD
Kaliforniya ve Arizona çöllerinde ticari uçaklar için kullanılan birkaç mezarlık alanı var. Yaklaşık 400 uçak kapasiteli olan Arizona’daki Pinal uçak parkı, bunların en büyüğü durumunda. Davis-Monthan’a yakın bir konumda olan Pinal da eski bir hava üssüydü.
Hangi havayollarının uçaklarını nerede sakladıkları (veya emekliye ayırdıkları) her zaman açık olmasa da; daha önceki raporlara göre, Pinal, Delta, Air Canada ve JetBlue dahil olmak üzere birçok havayolu tarafından kullanılıyor.
Roswell Uluslararası Hava Merkezi, Yeni Meksika, ABD
Diğer birçok mezarlık gibi, burası da 2. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında bir hava kuvvetleri üssüydü. Bugün bölgesel bir havaalanı olarak faaliyet göstermesinin yanı sıra, birçok Storage ve geri dönüşüm şirketine ev sahipliği yapıyor. Los Angeles Times’a göre, Roswell 800’e kadar uçağı barındırabilir.
“Airplaneboneyards” web sitesinin raporlarına göre, Roswell Hava Merkezi, Amerikan Havayolları, Air Canada, Hawaiian ve UPS dahil olmak üzere birçok havayolu tarafından kullanılıyor. Uluslararası havayolları arasında ise Scoot ve Kenya Havayolları bulunmaktadır.
Victorville, Kaliforniya, ABD
Güney Kaliforniya’daki Victorville, Güney Kaliforniya Lojistik Havalimanı’na ev sahipliği yapıyor. Los Angeles Times’ın haberine göre, “ComAv”, 240 dönümlük bir alanda yaklaşık 500 uçağı barındırabilen bir uçak mezarlığı işletiyor.
ABD’nin en büyük havayollarından biri olan Southwest Havayolları, Boeing 737 Max uçaklarının çoğunu burada park etti.
Asya-Pasifik Uçak Mezarlığı, Alice Springs, Avustralya
ABD dışındaki en büyük tesislerden biri ve Asya-Pasifik’teki tek mezarlık olan Asya-Pasifik Uçak Deposu 2014 yılında açıldı. 110 dönümlük bir alanı kaplayan bu mezarlık, en büyüğü Boeing 747 ve Airbus A380 operasyonları için de uygun olan Alice Springs havaalanı ile pistleri paylaşıyor.
Avustralya ve Asyalı havayollarının, genellikle kısa süreli park yapmalarından ötürü, uçakları ABD’deki mezarlıklara uçurmak zorunda kalmamalarını sağladığı için oldukça tercih edilen bir mezarlık durumunda.
Teruel Havalimanı, İspanya
ABD veya Meksika’nın geniş çöllerine sahip olmasa da, Avrupa kıtasında da kuru ve kurak iklimlerin hakim olduğu bölgeler var. İspanya’daki Teruel de bu alanda en büyük tesisi sunuyor.
Buradaki mezarlık, ABD’deki devasa alanlar kadar büyük değil. Reuters’ın haberine göre, Mayıs ortasında bu mezarlıkta park edilen neredeyse 100 uçağa (sekiz A380 dahil) rağmen 2020’de mezarlığın kullanımı arttı. Buna Lufthansa’nın A340-600 filosunun tamamı da dahil. Bu mezarlığı kullanan diğer Avrupalı havayolları arasında British Airways ve Air France da bulunuyor.
Tekin Yılmaz
