Muhammed Yılmaz, 737 MAX uçaklarının dünya genelinde uçuşlardan men edilmesi ile ortaya çıkan büyük faturanın detaylarını araştırdı. Boeing, uçakları gökyüzüyle buluşturamadığı her gün 55,6 Milyon Dolar kaybediyor!
Etiyopya Havayolları’na ait Boeing 737 MAX uçağının 10 Mart günü Addis Ababa’dan kalkışından kısa süre sonra düşmesi sonucu havacılık dünyasında çok önemli gelişmeler birbiri ardına yaşanmış ve nihayetinde Boeing’in en yeni uçak modeli 737 MAX uçakları dünya genelinde uçuşlardan men edilmişti.
Kara kutu kayıtlarını inceleyen France’s Bureau d’Enquêtes et d’Analyses pour la Sécurité de l’Aviation Civile (BEA) tarafından yapılan ilk açıklamada, Etiyopya Havayolları uçağının uçuş veri kaydedicisi (FDR) ve kokpit ses kaydedicisi (CVR) verileri incelendiğinde, 29 Ekim’de yaşanan Lion Air kazasıyla “net benzerlikler” görüldüğü doğrulandı. Soruşturma kapsamında daha geniş bir çalışma yapılacağı bildirilirken, kazayla ilgili Nisan ayının ortasına kadar bir ön raporun yayınlanması bekleniyor.
İlgili Haber | 737 MAX uçaklarının uçuşlardan men edilme süreciyle ilgili tüm bilgiler
Boeing CEO’su Dennis Muilenburg’in de net olarak açıkladığı üzere kazalar ile ilgili üzerinde durulan en önemli konu, uçuş kontrol sisteminin bir parçası olan Manevra Karakteristikleri Artırma Sistemi (MCAS). Amerikalı imalatçı bu sistem için yeni bir yazılım güncellemesi üzerinde çalışıyor. Muilenburg, 737 MAX uçaklarının pilot eğitimlerinde de bazı değişiklikler yapılacağını bildirdi.
Yaşamını yitiren 350’ye yakın insan ve ortaya çıkan panik havasının yarattığı olumsuz etkilerin dışında; kesin olan bir şey var ki, uçağın operatörleri olan havayolları, oluşan bu durumdan hiç de memnun değil! Çoğu havayolu uçaklarını operasyondan çekip yere indirdikleri dönemde ortaya çıkan maddi kaybın tazminat ve masraflarının peşini bırakmayacaklarını alenen açıklamış durumda.
Boeing 737 MAX uçaklarının, -8 ve -9 olmak üzere iki ayrı çeşidi dahil olmak üzere toplam 371 MAX uçağı, Etiyopya kazası öncesi aktif olarak hizmet veriyordu. Southwest, Air Canada, American Airlines, China Southern, Norwegian, Air China, TUI Group, United Airlines, flydubai, SpiceJet ve WestJet, uçağın en büyük operatörleri durumunda.
Bir Bakışta | 737 MAX Operasyonları
- American Airlines‘in filosundaki yaklaşık 1000 uçağın 24 tanesi 737 MAX. Havayolunun günlük olarak yaptığı 6700 uçuşun 85 tanesi 737 MAX uçaklarıyla yapılıyordu.
- Bir başka Amerikalı dev United‘ın filosunda 14 tane 737 MAX 9 bulunuyor.
- 34 tane uçak ile filosunda en fazla 737 MAX bulunduran havayolu olan Southwest‘in MAX uçaklarıyla yaptığı operasyonlar; gün içinde yapılan toplam operasyonların yüzde 4‘üne karşılık geliyor.
Şimdi ise Şimdi tüm operatörler, kendilerine göre durumun yarattığı zarara aza indirmek için aksiyonlar almış durumda. Uçuş programını değiştiren ve bazı uçuşlarını iptal edenler de var; MAX uçaklarıyla operasyon yapamadıkları dönem için kısa süreli uçak kiralama anlaşmalarının altına imza atanlar da var.
MALİYETİ NE KADAR?
371 tane uçağın, havayolları tarafından operasyonlardan çekilmesinin elbette bir mali boyutu var. Bu faturayı da sigorta şirketleri ve Boeing’in karşılaması bekleniyor. İşte o faturanın detayları:
Uçak satın alma anlaşmaları yasal olarak karmaşıktır. Yaşanan olayların ardından, Boeing’in tüm müşterilerine karşı olmasa da bazılarına karşı çok büyük sorumluluk ve mali yükümlülüğü doğacak. Bağımsız havacılık danışmanlığı şirketi IBA tarafından yapılan bir araştırma, 737 MAX uçaklarının yere indirilmesinin doğrudan maliyetinin, uçak başına günde 150.000 ABD Doları civarında olacağını gösteriyor.
Boeing için bu, günde 55,6 milyon Dolar kayıp demek. Yani uçakların yere indirilmesi kararının alındığı andan bu yana Boeing’in 350 milyon Dolar’dan dah büyük bir kayıp yaşadığını söyleyebiliriz.
IBA tarafından yapılan hesaplama, uçağın uçup uçmadığına bakılmaksızın, havayollarının uçağı kiralama veya finansman maliyetlerine, personel maliyetlerine, park ücretlerine, uçuş program değişiklikleri ve iptallerinden doğan tazminat ödemelerine, yolcuların başka havayollarına yönlendirilmek zorunda kalınmasına ve diğer masraflara dayanıyor. Ayrıca uçakların yerde kaldığı süre boyunca bakım maliyetleri oluşuyor. Yani Boeing uçakla ilgili sorunları giderdikten sonra havayolları, bu uçakları gökyüzüyle buluşturmadan önce bazı ekstra bakım giderlerinin faturalarıyla karşılaşacak.
İlgili Haber | 737 MAX Uçmadıkça Havayolları Ne Kadar Zarar Ediyor?
Ayrıca, havayollarının yaşadığı gelir kaybının maliyeti, çok daha karmaşık bir hesaplama ile karşımıza çıkıyor. Kuzey Yarımküre’deki havayolları için yaklaşan bahar ve yaz sezonu öncesi uçuş trafiği doluluk oranları ve dolayısıyla nakit gelirin artmasının beklendiği bu dönemde havayollarının uçakları yerde olduğu için yapamadığı her operasyon, gelir hanesi için kırmızı alarm anlamına geliyor.
Boeing için odak noktası, MAX’ın bir an önce ait olduğu yere yani gökyüzüne dönmesi ve güvenli bir şekilde uçmasını sağlayan bir çözüm üretmek. Boeing tesislerinde bugün halen uçağın üretimi devam ediyor. İmalatçı uçak için 5000’in üzerinde sipariş almıştı. Boeing’in borç faturası her geçen gün kabarsa da, MAX uçaklarının geleceğinin karara bağlanmaya çalışıldığı bugünlerde, birçok havayolunun daha önce verdiği siparişlerini iptal etmeyi düşündüğünü açıkça ifade etmesi, bu işten Boeing’in uğrayacağı zararı çok daha artırabilir gibi görünüyor.
Amerikalı imalatçının şuandaki iş yükü oldukça ağır. Hem havayollarının maddi zararını karşılamak; hem siparişlerini iptal etmemelerini sağlamak; hem yolcuların/havayollarının uçağın güvensiz olduğu algısını yıkmaya çalışmak hem de uçaktaki sorunları bir an önce gidermek zorundalar. Enerjisini çok iyi ve verimli kullanmazsa Boeing’i pek iyi günlerin beklemediği kesin.
