Birleşmiş Milletler uzmanları, İngiltere’den Ruanda’ya yapılan mülteci nakil işlemlerini konusunda “yasadışı sınırdışı prosedürleri” detayı üzerinden havayolu şirketlerini ve havacılık otoritelerini uyardı.
22 Nisan 2024’te, Birleşik Krallık’ta kabul edilen tartışmalı bir yasa tasarısı ile ülkeye küçük şişme botlarla gelen ve mülteci başvurusunda bulunan kişilerin Ruanda’ya sınır dışı edilmelerine onay çıktı.
Kasım 2023’te, Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi, mülteci başvurusunda bulunanları Ruanda’ya göndermenin güvenli olmadığına hükmetmişti. Ancak kabul edilen yeni yasa tasarısı, yüksek mahkeme kararının hükümet tarafından bypass edilmesine olanak tanıyor.
Birleşik Milletler uzmanları, yeni yasal düzenlemenin, İnsan Hakları Yasası’nın ana bölümleri ile ilgili yargı kararları ile çeliştiğine dikkat çekiyor. Bu durum, mültecileri taşıyacak havayolu şirketleri için de çeşitli sorunlar doğurabilir.
22 Nisan 2024 tarihinde, Siobhán Mullally (Kişilerin Ticareti Özel Raportörü), Gehad Madi (Göçmenlerin İnsan Hakları Özel Raportörü) ve Allice Jill Edwards (İşkenceye Karşı Özel Raportör), havayolu şirketlerinin ve havacılık otoritelerinin “Ruanda’ya yapılan sınırdışı operasyonlara yardımcı olmaları durumunda, uluslararası hukuk kuralları ile korunan insan hakları ve daha önce alınan mahkeme kararlarını ihlal etme suçuna karışabileceklerini” belirtti. İngiliz hükmetinin, uluslararası kabul gören insan haklarını ihlal eden kararları doğrultusunda hareket eden havayolu şirketleri ve havacılık otoritelerinin de sorumlu tutulacağı bilgisi paylaşıldı.
Geçtiğimiz aylarda, İngiltere hükümetinin Ruanda’ya mültecileri taşıyacak havayolu ve havalimanı bulamadığı haberleri gündeme gelmişti. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Ruanda’ya charter uçuşların 10 – 12 hafta içinde başlayacağını ve bu operasyonlar için ticari yolcu uçaklarının rezerve edildiğini belirtti.
Uzmanlar, havacılık otoriteleri, uluslararası organizasyonlar ve iş dünyasının, Birleşmiş Milletler İş ve İnsan Hakları İlkeleri’ne saygı göstermek zorunda olduğunu vurguluyor.
Uzmanlara göre, BM İlkeleri’nin 13. maddesi “şirketlere insan hakları ihlallerine katkıda bulunmasını yasaklıyor” ve 23. Maddesi de “şirketlerin tüm geçerli yasalara uymasını, uluslararası olarak tanınmış insan haklarına saygı göstermesini ve tüm faaliyet gösterdikleri alanlarda, ciddi insan hakları ihlallerine katkı riskini bir uyum konusu olarak ele almalarını” gerektiriyor.
BM uzmanları, endişelerini ve sorumluluklarını hatırlatmak için Birleşik Krallık hükümeti ile birlikte ulusal, Avrupa ve uluslararası havacılık düzenleyicileri ile temasa geçti. Bunlar arasında Birleşik Krallık Sivil Havacılık Otoritesi (CAA), Avrupa Birliği Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA) Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) ve Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) bulunuyor.
