Boeing 777X’in test uçağına güç verecek olan, yenilenen GE9X motorlarından birinin geçen ay bir nakliye kazasında hasar gördüğü ortaya çıktı!
Bu olayın 777X için yeni bir gecikme yaratması beklenmese de, Boeing’in en yeni modeli için üst üste gelen aksilikler zincirine bir yenisinin daha eklenmiş olması açısından önemli.
777X programı, GE9X motorlarının, dayanıklılık sorunları nedeniyle, hedeflenen takvimin gerisinde gidiyor. Geçtiğimiz Eylül ayında, uçağın aerodinamik yüksek basınç testleri sırasında bir kargo kapısı, yerinden fırlamıştı.
Dev geniş gövdeli jet 777X, 737 MAX’in 2017’de piyasaya sürülmesinden bu yana, sertifikasyondaki zorluklarla yüzleşen ilk Boeing uçağı olmaya aday. Boeing’in en çok satan uçağı olan 737 MAX, iki ölümcül kazadan sonra Mart ayında uçuşlardan men edilmiş ve yere indirilmişti. 103 yıllık tarihinde şirketin en kötü krizlerden birine girmesine neden oldu.
Hasarlı GE9X motoru, daha fazla dayanıklılık için yeniden tasarlanan parçalarla Boeing’e ilk gönderilen motorlar arasındaydı. Motorun hasarlanması ise, geçen ay sert iniş (hard landing) sırasında meydana geldi. Dev motoru, Boeing’in Seattle’daki Everett tesislerinin yanındaki Paine Field’a getiren uçak, sert iniş yaptı ve taşıdığı motor hasar aldı. Boeing kısa süre önce de GE’nin 18 motoru etkileyen kompresör statorundaki aşınma sorunlarının keşfedilmesinin ardından 777X’in ilk uçuşunu 2020’ye ertelemişti.
Boeing sözcüsü Paul Bergman: ‘Güvenlik bizim en büyük önceliğimizdir. Sevkıyat sırasında hasar görmüş bir GE9X motorunun durumunu sağlıklı değerlendirilebilmesi için GE ile yakın çalışıyoruz’ dedi.
”Şu an için motorda herhangi bir büyük hasar görünmüyor. Boeing kısa süre önce ilk test uçaklarının yapacağı ilk test uçuşları için yeniden yapılandırılmış motorları teslim aldı ve 2020 başında ilk uçuşu gerçekleştirebilmek için her şey yolunda” demeyi de ihmal etmedi.
Boeing için büyük boyutlu ürünlerin sevkiyatını yapan bir Rus kargo taşıyıcısı olan Volga-Dnepr Airlines, 4 Kasım’da ABD Ulaştırma Bakanlığı’ndan, motorun ek testlerinin yapılması için Ohia’da Peebles şehrine götürülmesi için acil onay istedi. Boeing ve GE’nin yaptığı görüşmelerin ardından, hasarlı motorun Everett’de tamir edilebileceğini belirledi. GE, tüm soruları Boeing’e havale etti.
İmalatçının tesisinde, diğer onarılmış GE9X motorları da var ve gelecek yıl uçuş testi için kullanılacak ilk çift jet motorunun hangileri olacağına karar veriliyor.
REKORTMEN MOTOR
Boeing 777X’e güç verecek olan General Electric üretimi GE9X motoru, Guinness tarafından dünyanın en güçlü motoru olarak tescillendi. Dünyanın en büyük yolcu uçağı motoru olan GE9X, 2017 yılında test çalışmaları sırasında 134 bin 300 poundluk thrust yani itiş gücüne ulaşmıştı. Bir önceki rekor, 2002 yılında ulaşılan 127,900 pound güce ulaşan GE90-11B motorundaydı.
188.000 poundluk itme, Yuri Gagarin’in Dünya’nın yörüngesine çıkan ilk insan olduğu yolculuğu gerçekleştirdiği Soyuz roketinin 188 bin poundluk itiş gücü düşünüldüğünde GE9X’in ticari havacılık alanında neredeyse bir roket yarattığını söylemek yanlış olmaz.
3,35 metre çapındaki ön fanı, Boeing 737’nin gövde genişliğine eşit olan motor, bugüne kadar ANA, British Airways, Cathay Pacific, Emirates, Etihad, Lufthansa, Singapore Airlines ve Qatar Airlines gibi müşterilerden 700’den fazla sipariş aldı. Resmi olarak geçtiğimiz ay Paris Air Show’da tanıtılan motor, En büyük, en güçlü, en sessiz, en düşük emisyonlu, en çok yakıt tasarruflu gibi etkileyici bir üstünlük listesine sahip.
Muhammed YILMAZ
