Hem Türkiye’de hem de dünyada son günlerde en çok konuşulan konulardan biri orman yangınları. İzmir’in Karabağlar ilçesinde başlayan; hızla büyüyerek Menderes ve Seferihisar ilçelerine de sıçrayan orman yangınları, tüm ülkede ‘Türk Hava Kurumu yangın söndürme uçakları neden yangınlara müdahale etmedi’ tartışmalarının gölgesinde konuşulabildi. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Türk Hava Kurumu uçaklarını emniyetli bulmadığını söyleyerek tam bir kurumlar arası kaosa neden olurken; atışmalar ve tartışmalar eşliğinde 500 hektar ormanlık alanımız maalesef kül oldu ve ciğerlerimiz yandı.
İlgili Haber | Türkiye’ye Orman Yangınları İçin Hangi Ülkeler Uçak Gönderdi?
Eş zamanlı olarak dünyanın akciğerleri olarak kabul edilen Amazon yağmur ormanlarında başlayan ve bir türlü kontrol altına alınamayan yağmur ormanı yangınları da sadece Brezilya’yı değil, Bolivya ve Paraguay’ı da etkiliyor. Güney Amerika’da her dakikada bir futbol sahası büyüklüğünde ormanlık alan kayboluyor ve yangınlar sadece bu kıtayı değil tüm gezegeni etkileyecek nitelikte olumsuz sonuçlara neden oluyor. Yangınlar neden çıkıyor? Arkasında hangi güçler var? Bu yangınlardan kimler kazanç sağlıyor gibi konuları değil dünyanın yangınla mücadele eden en büyük hava aracını anlatacağım size.
GLOBAL SUPERTANKER
Santa Cruz de la Sierra yakınlarındaki Viru Viru Uluslararası Havaalanı, Bolivya’nın en önemli havaalanı durumunda. Geçen haftanın sonundan itibaren, bu havaalanının 3,5 kilometrelik pistinden kırmızı beyaz boyamalı bir jumbo jet günde tam dört kez kalkıyor.
Dünyanın en büyük yangın söndürme uçağı olan “Global Supertanker (N744ST)“ Bolivya Cumhurbaşkanı Evo Morales hükümetinin yardım çağrısına kayıtsız kalmadı ve 800 bin Dolarlık bir ön ödemenin ardından Chiquitania Bölgesi’ndeki Amazon ormanlarında devam eden yangınla mücadele etmek üzere Bolivya’ya geldi.
İlgili Haber | Türkiye’nin Kaç Yangın Söndürme Uçağı Var?
Boeing 747-400 uçağından yangın söndürme uçağına dönüştürülen Jumbo jetin ana üssü California’nın Sacramento şehri. Dev uçağın operasyonları, Global SuperTanker Services şirketi tarafından yönetiliyor.
Amerikadaki milli park kavramının oluşmasını sağlayan ve milli parkların babası olarak kabul edilen, Sierra Club’un kurucusu, doğa yazarı, çevre filozofu İskoç asıllı Amerikalı John Muir’den esinlenilerek, dünyanın en büyük yangın söndürme uçağına John Muir’in Ruhu adı verilmiş. Uçağın kuyruğunda kırmızı zemin üzerine beyaz renkle yazılmış olan “944” ise Jumbo jetin şirket içi tescil numarasını belirtiyor.
YOLCU VE KARGO DA TAŞIDI!
Kasım 1991’de Boeing’in Seattle’deki fabrikasından çıktıktan sonra Japan Airlines filosunda yaklaşık 20 yıl yolcu taşıyan emektar Jumbo jet, daha sonra şubat 2012’de kargo uçağına dönüştürülerek Evergreen International filosunda yük taşımaya devam etti. 2016 yılının ocak ayında ise bir başka dönüşümden daha geçirilerek uçağa benzersiz özellikler kazandırıldı ve dünyanın yangınla mücadele eden en büyük hava aracı haline getirildi. 2000’li yılların başından itibaren Boeing 727, DC-10 ve 747-100 modeli çeşitli eski yolcu jetleri yangın söndürme uçağına dönüştürülseler de verimli şekilde kullanılamadılar. Çünkü uçakların gövdelerinin eski olması suyun tahliyesi esnasında yapısal hasar oluşturuyordu. Ancak 747-400’de tüm sorunlar giderilerek, dünyanın en büyük, en hızlı ve en uzun menzilli yangın söndürme uçağı ortaya çıkarıldı.
İlgili Haber | Dünyanın En Büyük Uçağı Ne İşe Yarıyor?
John Muir’in Ruhu, kabindeki 8 basınçlandırılmış tankında 20 bin galon veya bir başka tabirle 90 bin litre su veya yangın söndürme özelliğine sahip geciktirici, jel, köpük gibi kimyasalları taşıyabiliyor. Uçağın tanklarındaki sıvılar, gövdedeki dört ayrı açıklık ve pompalama sistemi sayesinde, aynı anda büyük bir kuvvetle boşaltılabildiği gibi; yapay yağmur oluşturmak için daha yavaş bir şekilde yani serpintili olarak da tahliye edilebiliyor. Benzeri uçaklara göre en az iki kat fazla sıvı kapasitesine sahip olan uçağın tankları uçak yerdeyken 30 dakika gibi bir sürede tamamen doldurulabiliyor.
İlgili Haber | Yangın Söndürme Uçaklarının Attığı Kırmızı Sıvı Ne?
Jumbo jet, tanklarındaki su veya sıvıyı, saatte yaklaşık 240 km hızla seyrederken50 metre genişliğinde ve 5 km uzunluğunda geniş bir alana boşaltmaya olanak tanıyor. Yönetmelikler, herhangi bir havalimanının 2400 metre uzunluğundaki asfalt pistinde kalkış ve iniş yapabilen uçakta, mürettebat olmayan beş kişinin üst güvertede taşınmasına izin veriyor. Bu alan, komuta ve kontrol, haritalama, olay izleme ve video iletişim operasyonları için kullanılabiliyor.
NEDEN BOEING 747-400?
Uzun menzilli bir ticari uçağı yolcu uçağının, yangın söndürme amaçlı kullanılmasının avantajı, yalnızca daha büyük iç hacmi olması değil, aynı zamanda daha uzakta olan bölgelere kısa süre içinde ulaşabilmeye izin vermesi. Dünyanın en büyük uçan yangın söndürme aracı olan John Muir’in Ruhu, optimum yükseklik ve hava koşullarında uzun mesafeli bir uçuşta saatte 960 km hıza ulaşabiliyor. Bu sayede Batı Amerika’da meydana gelen herhangi bir yangına üç saatten kısa sürede ulaşabiliyor. Global Supertanker, 4.5 saat içinde Amerika Birleşik Devletleri’nin herhangi bir yerine ulaşabilirken dünyanın herhangi bir yerine ulaşması 20 saatten fazla sürmüyor. Ayrıca, mürettebatın rahat bir uçuş geçirebilmesi için uçakta 14 first class koltuk ve iki ranza da düşünülmüş. Uçağın en önemli özelliklerinden diğeri ise, izin verilen maksimum kalkış ağırlığı ile kalkış yapıldıktan sonra, operasyonun iptal edilmesi durumunda uçağın, yakıt ve su tanklarını boşaltmadan derhal inebilecek şekilde tasarlanmış olması…
Amazon orman yangınları, Süper Tanker’in Güney Amerika’daki ilk görevi değil. 2017’de dev uçak, Şili tarafından benzer bir orman yangınına müdahale amaçlı kullanıldı. Jumbo jet ayrıca yakın geçmişte Meksika ve İsrail’de başka uluslararası misyonları da üstlendi.
