AIRBUS A380 UÇAKLARI GÖKYÜZÜNE DÖNÜYOR!
Yaklaşık iki yıl önce, COVID-19’un patlak vermesi ile dünyanın en büyük uçakları olan Airbus A380 ve Boeing 747 gibi Jumbo jetlerin sonunu getiren bir süreç de başladı. Farklı renklere boyalı onlarca dev uçak, aynı kaderi paylaşarak, dünyanın dört bir yanındaki uçak mezarlıklarının yolunu tuttu. Üstelik neredeyse tamamına yakını, bir daha gökyüzüne geri dönmemek üzere mezarlıklara gönderildi.
Aradan geçen iki yılda sektörde koşullar değişti. Havayolları, bir anda artan yolcu talebi ve piyasaya çıkması beklenen yeni uçak modellerinin bir türlü çıkmaması nedeniyle strateji değiştirmek zorunda kaldı. İkonik Jumbo jetler birer birer yeniden gökyüzüne döndürülüyor. A380’lerin ikinci baharının ne kadar süreceği ise şimdilik belirsiz.
Dünya genelinde petrol fiyatlarının aşırı yükselişi ile yakıt maliyetleri giderek artan havayolları, yine de dört motorlu dev kuşların ihtiyacını hissediyor. Singapur Havayolları, Qantas, Japon ANA ve Güney Koreli Asiana Havayolları’nda A380’ler çoktan uçmaya başladı
Korean Air Lines İcra Kurulu Başkanı Walter Cho, Doha’da IATA toplantısında, “Yolcular, uçağı seviyor. Çok sayıda business class koltuğumuz var, bu nedenle yüksek talep gören rotalarda uçmak için A380 hala çok iyi bir uçak” diyerek konuyu özetliyor. Korean Air, filosundaki 10 adet A380’den bugün için birini hizmete döndürmüş durumda. Ancak yıl sonuna kadar üç adet A380 daha hizmete başlayacak.
Yeni Boeing 777X uçaklarının teslimatlarındaki gecikmeler de artan yolcu talebi Almanların ulusal havayolu Lufthansa’yı da A380’i düşünmeye zorladı. A380’in 2023 yaz döneminde hizmete döndürüleceği açıklandı. Kaç A380’in tekrar havalanacağı ve hangi destinasyonlara uçacağı henüz belirlenmedi. Lufthansa filosunda toplam 14 adet A380 bulunuyor. Bu uçakların 12’si İspanya’nın Teruel şehrindeki Tarmac Aerosave tesislerinde; diğer ikisi ise Fransa’nın Tarbes şehrinde yaklaşık 2 yıldır uzun süreli park (storage) durumunda bekliyor. Ayrıca Almanların A380’leri uçurmak için geçerli lisansa sahip sadece 14 pilotu var. Bu yüzden A350 pilotları A380 tip eğitimi ile desteklenecek.
A380, Airbus tarafından 1.000 adet satış hedefiyle, 21. yüzyılın yolcu uçağı sloganı ile piyasaya sürüldü. Üretimi en kısa süren uçaklar arasında kendine yer bulan A380, sadece 242 adet üretildi. Analistler, dünya genelinde aktif olarak uçan A380 filosunun asla pandemi öncesi seviyelere dönmeyeceğini düşünüyor. Cirium’a göre, pandeminin başlangıcıyla Nisan 2020’de 4’e kadar düşen aktif A380 sayısı, bugün için 106’yı bulmuş durumda.
A380’ler için en büyük sorunlardan biri de çok az ikinci el talep olması. Bu nedenle havayolları genellikle A380 uçaklarını uçurmak veya parçalayıp hurdaya çıkarmak arasında bir seçim yapmakla karşı karşıya kalıyor. Bu uçakları kullanmadığı halde yerde bekletmeye devam etmek, seçenekler arasında en kötü ve en pahalısı olarak görünüyor.
A380’in en büyük müşterisi olan ve üretilen 242 uçağın 123’ünü satın alan Emirates ise Jumbo jetleri en az 2030’ların ortasına kadar kullanmayı planlıyor. Ancak havayolunun onlarca A380’i de 2 yılı aşkın süredir park halinde ve şu an için kullanım dışında. Yani Emirates’in süper jumbo filosu da yaşanan krizden muaf değil. Şirketin patronu Tim Clark, 2019’da üretimi sonlandırma kararı alınmadan önce Airbus’ı A380’e yeniden yatırım yapmaya ikna etmek için uzun süre uğraştı.
Qatar Airways ise Airbus A350 uçaklarının çoğunu, kozmetik boya kusurları nedeniyle yere indirdiği için, emekliye ayrıldığı A380’leri yeniden uçuşlara döndürme kararı aldı. Ancak şirketin CEO’su Akbar Al Baker, bunun hiç ekonomik olmadığını söylüyor.
Asya Pasifik Havayolları Birliği Genel Müdürü Subhas Menon, “Kapasiteyi artırmak istiyorsanız büyük kuşu geri getirmeniz gerekiyor. Havayollarının bu uçaklara ihtiyacı olacak, yoksa yolcunun beklentilerini karşılayamayacaklar.” görüşünde. Şartlar ne olursa olsun, A380’in yola ilk çıkıldığında belirlenen vizyonunu, uzun vadede yerine getirmesi muhtemel değil. Bunun yerine böylesi yoğun dönemlerde ait olduğu şirketlerin elini güçlendirmek gibi daha mütevazı bir rol üstlenecek gibi görünüyor.
RUSYA’DA PİLOTLARIN YABANCI HAVAYOLLARINA GİTMESİ NASIL ENGELLENİYOR?
Ukrayna’ya düzenlediği saldırılar nedeniyle, batılı ülkelerin yaptırımları kapsamında, Rus havayollarının birçok ülkeye uçması yasak. Bir yandan da tüm dünyada pilot sıkıntısı devam ediyor.
Rus makamları, işsiz kalan Rus pilotların, yabancı havayollarında çalışmasını önlemek için, basit ama oldukça etkili bir taktik kullanıyor. Bir Rus pilotun, yabancı bir havayolundan iş teklifi almasının ardından; pilotun kimlik ve uçuş bilgilerinin doğrulanması için resmi makamlara başvuru yapılıyor.
Ancak Rusya Federal Hava Taşımacılığı Ajansı (Rosaviatsia) gizlilik endişelerini öne sürerek, pilotların kimlikleri, uçuş lisansı ve çalışma geçmişleriyle ilgili ayrıntıları doğrulamayı reddediyor. Böylece pilot, bilgileri doğrulanamadığı için işi alamıyor.
Şubat ve Haziran ayları arasında yabancı havayollarından doğrulama için yaklaşık 600 başvurunun geldiği ve yalnızca 100 başvuru için doğrulama yapıldığı iddia ediliyor. Başvuruların çoğunun Vietnam, Tayland, Kamboçya, Malezya ve Türkiye merkezli havayollarından geldiği söyleniyor.
Son zamanlarda işten çıkarmaların artması ve 65 yaşında pilotların zorunlu olarak emekli edilmesi nedeniyle, Rusya’da çok sayıda işsiz ama yetenekli pilot olduğu düşünülüyor. Rusların bu stratejisinin, ülkenin havacılık endüstrisini dış ülkelere olan bağımlılıktan uzaklaştırmak ve Rusya’yı etkin bir şekilde, kendi kendine yetebilen bir havacılık santraline dönüştürme hedefi doğrultusunda uygulandığı iddia ediliyor.
Pilotların bir çoğu işsiz kaldığı için; işlerini kaybetmeyenler de az uçuş yapabilmeleri sebebiyle maaşları ciddi şekilde düştüğü için durumdan hiç memnun değil. Küresel havacılığı derinden sarsan pandemi süreci ve hemen ardından başlayan yaptırımlar nedeniyle kaç Rus pilotun işini kaybettiğini kimse kesin olarak bilmiyor. Ancak rakamların, Rus Hükümeti için endişelere neden olacak kadar yüksek olduğu iddia ediliyor.
AIRBUS ÇİNLİ HAVAYOLLARINDAN 300 SİPARİŞ ALDI!
İki dev uçak üreticisi Airbus ve Boeing, Çinli havayollarının filolarındaki eski uçakları değiştirme ihtiyacıyla birlikte son yıllarda hızla artan yolcu talebi, Çinli havayollarından büyük siparişler almak için çabalarını sıklaştırmıştı.
Hafta içinde gelen bir haberle, Avrupalı imalatçı Airbus, en büyük rakibi Boeing’e, Çinli havayolları üzerinden, çok büyük bir darbe vurdu. Airbus, aynı gün içinde, liste fiyatı 37 milyar Dolar’ın üzerinde olan, yaklaşık 300 adet dar gövdeli uçak siparişi aldı. Bu siparişler, iki imalatçı arasında devam eden rekabette büyük bir fark yaratırken, Avrupalı uçak üreticisi için bir rekoru da temsil ediyor.
Dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin, hem Airbus hem de Boeing için çok önemli bir pazar ve bu siparişler, ABD ile Çin arasında artan siyasi gerilimlerin olduğu bir zamanda açıklandığı için manidar kabul ediliyor. Çin ticari uçak pazarında Airbus’ın yaptığı bu atılım, Çin ile ABD arasında devam eden ticari savaşın da önemli bir hamlesi olarak yorumlanıyor. Açıklamanın ardından Airbus hisseleri %4 kadar yükselirken, Boeing hisseleri %1.3 düştü.
China Eastern, 100 adet A320neo, Air China, 64 adet A320neo, Shenzhen Airlines, 32 adet A320neo ve China Southern, 96 adet A320neo siparişi verirken ek olarak da 19 adet kiralama anlaşması yoluyla sipariş verdi. Sipariş edilen uçakların teslimatları, havayollarına göre değişmekle birlikte, 2023 ile 2027 arasında yapılacak.
Çin genelinde COVID-19 ile ilgili belirli seyahat kısıtlamaları hala devam ediyor. Ancak pandeminin başladığı günden bu yana Çinli havayollarından gelen ilk büyük uçak sipariş paketi, ülkede havayolu endüstrisi ve seyahat sektöründe gelecekteki potansiyel yükseliş eğilimi olarak yorumlanıyor.
Siparişlerin açıklanmasından sadece birkaç gün önce, Çin’de 737 MAX test uçuşları yeniden başladı ve bu gelişme, Çin’de 737 MAX uçaklarının yakında yeniden hizmete girebileceğini gösteriyordu. Ancak siparişler Airbus’a verildi ve bu durum Boeing için büyük bir soğuk duş oldu.
China Southern’dan gelen siparişler özellikle dikkat çekici. Airbus geçmişte bu havayoluna uçak satmış olsa da havayolu yıllardır Boeing’in en büyük Çinli müşterisi durumundaydı. China Southern, daha önce 737 MAX filosunu hızla genişletme planlarını ana hatlarıyla açıklamış ve bu yıl 39 uçak daha teslim alarak, 2024 yılına kadar toplam 103 teslimata ulaşmayı amaçladığını vurgulamıştı. Ancak China Southern, teslimat programlarındaki belirsizliği gerekçe göstererek 100’den fazla Boeing 737 MAX siparişini iptal kararı verirse, bu ilişki bozulabilir.
Endonezya ve Etiyopya’da meydana gelen iki ölümlü kazanın ardından 737 MAX uçaklarını yere indiren ilk ülke Çin oldu. Çin’in diğer devlete ait havayollarından hiçbiri, uçaklar resmi olarak hizmete girdikten sonra MAX uçaklarını almaya devam edip etmeyeceklerini açıklamadı.
2021’in sonu itibariyle, ülkenin en büyük havayolu şirketi China Southern filosunda 399 adet Boeing 737 ailesi uçak; 334 adet Airbus A320 ailesi uçak bulunuyordu.
MAX’in dünya genelinde uçuşlardan çekilmesiyle Airbus, dar gövdeli uçak pazarında hem yeni siparişler hem de mevcut pazar payı konusunda Boeing’in önüne geçti. Üstelik, Avrupalı uçak üreticisi de artan talebi karşılamak için üretimi artırma konusunda kendi kendisiyle mücadele ediyor. Geçtiğimiz ay, Airbus CEO’su Guillaume Faury, yeni motorlardaki gecikmelerin Airbus’ın teslimatlarını geciktirdiğini açıkladı.
Geçtiğimiz Mart ayında Boeing 737-800 ile bir kaza yaşayan China Eastern’in bu kazanın ardından ilk kez dar gövdeli uçak siparişi vermesi de gözden kaçmayan bir detaydı.
Çin genelinde sağlam bir sivil havacılık endüstrisi, ülke ekonomisi için hayati bir önem taşıyor. 9,6 milyon kilometre kareyi aşan bir kara kütlesine dağılmış 1,4 milyar nüfuslu ülkede, toplulukları birbirine bağlamak, ticareti geliştirmek, insanların ve ürünlerin ülke genelinde hareketini kolaylaştırmak için iyi hava bağlantıları hayati önem taşıyor.
Bu yüzden ulaştırma idaresi yetkilileri, geçtiğimiz günlerde Çin’den tarifeli uluslararası yolcu uçuşlarının artacağını doğruladı. Duyuru, ülkenin havacılık endüstrisi için birkaç önemli hüküm içeren kapsamlı bir ekonomik teşvik planı ile birlikte geldi.
Uluslararası sınırların kademeli olarak yeniden açılması, havayollarının iç bağlantı hizmetlerini sürdürmeleri için nakit teşvikler ile özellikle küçük ve orta ölçekli Çinli havayollarının gelirleri ve işletme giderlerinin dengelenmesi amaçlanıyor.
NASA YENİ DAR GÖVDE UÇAK İÇİN DÜĞMEYE BASTI!
NASA, 2030’larda hizmete girmesi hedeflenen düşük emisyonlu, yeni bir dar gövdeli uçak yaratmaya yardımcı olmak için aktif ortaklar aradığını duyurdu.
Uçağın gövde konfigürasyonu ve ilgili tüm teknolojilerini içermesi planlanan “büyük ölçekli bir prototip” tasarlamak, inşa etmek ve test etmek için bir veya birden fazla projeye fon sağlanacağı açıklandı.
NASA yöneticisi Bill Nelson, “Kuruluşundan bu yana NASA’nın, yenilikçi havacılık teknolojileri geliştirmek ve uygulamak için endüstri ile birlikte çalıştığını ve bunu dünyayla paylaştığını” söylüyor. NASA, bu iddialı yeni projesiyle, küresel havacılık endüstrisini daha temiz, daha sessiz ve daha sürdürülebilir hale getirecek, çığır açan gelişmeler çağını başlatmak için ABD endüstrisiyle yeniden bir araya gelme kararı aldı. NASA, yeni projenin ABD’nin 2050 yılına kadar net sıfır karbon emisyonu hedefine ulaşmasına ve insanlığa fayda sağlamasına yardımcı olmasını umuyor. 2020’lerin sonuna kadar proje testlerinin tamamlanması hedefleniyor.
NASA, önümüzdeki yıllarda küresel hava hareketliliğinin istikrarlı bir hızla büyümeye devam edeceği ve tek koridorlu uçakların bu yolcu trafiğinin büyük yükünü kaldıracağı görüşünde.
Mevcut programa göre, ilk endüstri ortağının 2023’ün başlarına kadar seçilmesi bekleniyor. NASA, bir uçak tedarik etmeyeceğini doğruladı. Bunun yerine belirlenecek olan partner, büyük ölçekli bir prototipi tasarlayacak, test edecek ve uçuracak. Bu sırada NASA’ya yer ve uçuş ile ilgili geri bildirim verileri sağlayacak.
TOP GUN MAVERICK TÜM ZAMANLARIN EN İYİLERİ ARASINDA!
Tom Cruise’un en büyük klasiklerinden biri olmasına kesin gözüyle bakılan Yeni Top Gun filmi, şimdiden 1 milyar Dolar’dan fazla gelir elde etti ve bu da filmin, COVID-19 sonrasında en çok gelir getiren ikinci sinema filmi haline getirdi.
Box Office Mojo’ya göre Maverick şimdiden tüm zamanların en çok para kazandıran 50 filmi arasında yer alıyor. İzleyici kitlesini elinde tutmaya devam etmesi durumunda, filmin bu listede ilk 30’a girmesi bekleniyor.
Film bir aydan fazla bir süredir vizyonda olmasına rağmen, yoğun bir şekilde izlenmeye devam ediyor. Standart bir Hollyood yapımının kat ve kat üzerinde bir seyir başarısıyla adeta ustalık eserine dönüşerek, havacılık tutkunlarını kalbinden vurmayı başardı.
Orijinalinden 36 yıl sonra vizyona giren film, uzun süre sonra çekilen en iyi stüdyo aksiyon filmi gibi nitelendirmelerin yanı sıra, hikaye anlatım diliyle de eleştirmenlerden büyük övgü aldı.
Orijinal Top Gun 1986’da ilk kez gösterime girdi ve devam niteliğindeki versiyonu, şanına yakışır bir geri dönüş filmiyle hayranlarının karşısına çıktı.
Filmin 2020’de vizyona girmesi bekleniyordu. Ancak havacılık endüstrisindeki hemen her şey gibi, filmin gösterime girmesi de pandemi nedeniyle yaklaşık iki yıl ertelendi.
