Son 50 yılda tüm dünyanın, yapay zeka kavramına karşı fikri ya boş bir vaat ya da aşırı şişirilmiş bir Hollywood fikri olduğu şeklindeydi. Ancak, 1990’lı yılların sonundan itibaren yaşanan gelişmelerle yapay zeka, insanlık tarihindeki en hızlı büyüyen ve en çok benimsenen teknolojiler arasında yerini aldı.
Günümüzde hemen her alanda bir uygulamasını gördüğümüz yapay zekanın (genellikle Üretken Yapay Zeka olarak anılıyor) yıllardır hayatımızda olduğunu bilmek gerekiyor. Üstelik yapay zeka, makine öğrenimi ve doğal dil işleme gibi arkasındaki temel bilgisayar bilimleri ve endüstriler tarafından on yıllardır kullanılıyor.
Yapay zekanın havacılık operasyonları üzerinde en fazla etki gösterdiği alan, yapay zekanın kendisinden çok, makine öğrenimi kavramı diyebiliriz. Genel olarak müşteri deneyimini iyileştirmek, tahmine dayalı bakım programları oluşturmak, model tanımlama, otomatik programlama, hedefli reklamcılık ve müşteri geri bildirimlerinin analizi gibi pek çok alanda yapay zekanın gücünden faydalanılıyor.
Yapay Zeka (AI) teknolojisi, uçuş operasyonlarını optimize ediyor ve ticari havacılık endüstrisini büyük ölçüde etkiliyor. Dünyanın önde gelen Havayolu şirketleri, kişiselleştirilmiş hizmetler sunmak ve müşteri deneyimini geliştirmek için yapay zeka ve diğer gelişen teknolojileri kullanıyor. Self servis kiosklar, havalimanındaki operasyonları ve güvenlik kontrollerini otomatikleştiriyor.
Bir Bakışta | Yapay Zeka ile Makine Öğrenimi arasındaki fark nedir?
Yapay zeka (AI), doğal dili anlama, akıl yürütme ve problem çözme gibi görevler de dahil olmak üzere, insan benzeri zeka sergileyebilen makineler veya sistemler oluşturmaya yönelik çok daha geniş bir kavramı ifade eder. Makine öğrenimi ise makinelerin verilerden öğrenmesine ve açıkça programlanmadan belirli görevlerdeki performanslarını iyileştirmesine olanak sağlamaya odaklanan yapay zekanın bir alt kümesidir. Makine öğrenimi algoritmaları, otomatik olarak öğrenmek, verilere dayalı tahminler yapmak veya kararlar almak için kalıpları ve istatistiksel teknikleri kullanır.
Havacılıkta Yapay Zeka Kullanan Şirketler Çoğalıyor
Dünyadaki diğer tüm sektörlerin yanı sıra havacılık sektörü de “yapay zeka çözümleri” ile iz bırakmak isteyen yeni oyuncularla dolu. Yapay zekanın sektördeki kullanıcıları incelendiğinde, pazar payının küçük bir kısmını ele geçirmek isteyen startup’lar ve iş hacimlerini büyütmek ve geliştirmek isteyen dev şirketlerden oluşan karma bir yapı olduğu söylenebilir.
Girişim inovasyon izleme platformu Valuer’e göre, 2019’dan bu yana havayolları için yapay zeka araçları geliştirmeye odaklanan 157 yeni girişim kuruldu. Filtreyi 2000’lerin ortalarına kadar genişlettiğimizde bu sayı binleri aşıyor.
Bu girişimlerin büyük çoğunluğunun bir startup olmanın üstüne çıkamayacağından şüphe yok. Ancak yalnızca havacılık endüstrisindeki yeni girişimlerin hacmi bile bu konuda gelmekte olan büyük dev fırtınanın kanıtı denilebilir.
Havayollarında Yapay Zeka Kullanımı
Uzmanlar, havayolları için yıllardır günlük operasyonların arka planında, aktif olarak çalışan makine öğrenimi operasyonları olduğunu savunuyor. Ancak son dönemde hızla değişen, bu araçların erişilebilirliği oldu.
Geçmişte, yapay zeka üzerinden bir makine öğrenimi sistemini uygulamak ve sürdürülebilir kılmak için çok sayıda uzmana ihtiyaç duyuluyordu. Bugün, makine öğreniminden yararlanan çözümleri, artık doğrudan satın alabilmek mümkün. Uçuş rotası optimizasyonu, yakıt tasarrufu, tahmine dayalı analitikler geliştirmek gibi çözümler, sadece birkaç yıl öncesine göre bile artık çok daha erişilebilir durumda.
Üretken Yapay Zeka, havayollarının operasyonel verimliliğini artırma ve uçuş emniyetini sağlama potansiyeline sahip. Uçakların bakım kayıtları ile uçuş rotalarını kapsayan veritabanlarından ve uçuşlardan elde edilen farklı verilerden yararlanarak, üretken yapay zeka aracılığıyla hem uçakların hem de yolcuların konfor ve emniyetini tehlikeye atabilecek problemlerin belirlenmesi mümkün olabilir.
Yapay Zekanın Gelişmesinde Aslan Payını MRO Alacak
MRO (Bakım-Onarım-Revizyon) endüstrisinde tam dijitalleşmeye giden yol, onlarca yıldır yerine getirilmeyen bir vaat haline geldi. Sektör, blok zincir ve makine öğrenimi gibi teknolojiler yoluyla dijital standardizasyon yaratmada büyük ilerlemeler kaydetmiş olsa da MRO segmentinin yapay zeka konusundaki gelişmeleri benimsenmesi çok daha yavaş gerçekleşiyor.
Markets and Market tarafından hazırlanan ve Digital MRO Market by Technology’de yayınlanan bir rapora göre: “yapay zeka ve büyük veri analitiği segmentinin, 2023’te Kuzey Amerika MRO pazarında en büyük paya sahip olacağı tahmin ediliyor” MRO pazarındaki tüm aktörlerin henüz yapay zeka trenine binmediğine dikkat çekiliyor.
MRO sektöründeki büyük işletmeler dijital teknolojilere yoğun bir şekilde yatırım yapıyor olsa da MRO pazarının yapay zekayı benimsemek konusunda çok daha büyük bir potansiyeli olduğunu söylemek mümkün.
Yapay Zeka, Stok Tutacak
Yapay zekanın havacılık sektöründeki en net kullanım alanlarından biri de satın alma ve envanter yönetimi.
Bir havayolu veya operatörün aksiyonlarını yönlendiren en temel sorulardan birinin “Uçaklara ne zaman bakım yapılması gerekiyor?” olduğunu söyleyebiliriz. Bu soru ise “Yedek parçalara tam olarak ne zaman ihtiyaç duyacağımı tahmin etme yeteneğim nasıl daha iyi hale gelebilir ki, bu durum bakım zamanı geldiğinde o yedek parçanın elimde olduğundan emin olabilirim?” sorusunu beraberinde getiriyor.
Makine öğrenimi ve yapay zeka, son yıllarda bakım-onarımların olasılık ve rastlantısal doğasını ortadan kaldırmaya yardımcı olan tahmin modelleri geliştirmede büyük ilerleme kaydetti. Böylece operatörler için, malzeme stoklama riski değerlendirmesi yapılabilmesine olanak sunmaya başladı.
Tedarik tarafında hizmet veren birkaç şirket, yapay zeka modellerini, satın alma çözümleri üzerine geliştirdi veya entegre etti. Bazı şirketler, müşterilerin tekliflerini ve taleplerini anlayabilen, öğrenebilen ve yanıtlayabilen yapay zeka destekli özel uygulamaları hayata geçirdi.
Tedarik ve envanter yönetimi konusunda elde edilen bilgileri, satın alma süreçlerini otomatikleştirmek, hızlandırmak, daha doğru ve verimli hale getirmek için, yapay zeka aracılığıyla çeşitli filtrelendirebilmek de artık mümkün.
Yapay Zeka Havacılığın Geleceğini Değiştirecek
Yapay zekanın yükselişi, her gün dünyayı farklı şekillerde değiştiriyor. ChatGPT gibi programlarla birlikte artık tamamen tanıştığımız üretken yapay zekanın, havacılık endüstrisindeki uygulamalarının giderek artacağını söylemek yanlış olmaz. Öngörülebilir gelecekte, havacılık endüstrisi üzerinde en önemli etkiye, makine öğrenimi gibi yapay zekanın alt kümeleri sahip olmaya devam edecek.
Yapay zeka teknolojileri geliştiren bilgisayar bilimcileri bile bu teknolojinin bizi nereye götüreceğinin henüz tam olarak farkında değil. Ancak geleceğin hayal edebileceğimizden çok daha farklı olacağına hiç şüphe yok.
Havacılıkta Başarılı Yapay Zeka Uygulamaları
1. Yolcu Kimliği
ABD Ulaştırma Güvenliği İdaresi, büyük havaalanlarında (New York John F Kennedy, Phoenix ve Los Angeles) potansiyel tehditleri tespit etmek için, yapay zekayı kullanıyor. Atlanta Hartsfield-Jackson Havalimanı da ülkenin ilk biyometrik terminalini açmayı planlıyor. Yapay zeka özellikli araçlar, yolcu tanımlama sürecini hızlandıracak. Güvenlik tarayıcıları, Makine Öğrenimi araçları ve Biyometrik Tanımlama, terminalde, yer ve yolcu hizmetleri seviyesindeki işlemleri daha da kolaylaştıracak.
2. Bagaj Taraması
Japonya’nın Osaka Havalimanı, birden fazla taşıma bandı için bagajları taramak üzere bir yapay zeka platformu olan Syntech ONE 200’ü kurmayı planlıyor. Otomatik bagaj taraması, güvenlik görevlilerinin yasa dışı öğeleri hızlı ve etkili bir şekilde tespit etmesine yardımcı olacak. Syntech One 200’ün X-ray güvenlik sistemiyle uyumluluğu, potansiyel riskleri belirleme olasılığını artırıyor.
3. Müşteri Desteği
Sektör uzmanları, önümüzdeki beş yıl içinde havayolu hizmet sağlayıcılarının %52’sinden fazlasının müşteri deneyimini iyileştirmek için yapay zeka destekli araçlar kullanacağına inanıyor. Müşteri desteği, Yapay Zekanın gücünden yararlanmak için büyük bir kapsam sunuyor.
Optimum kaynak kullanımı ile birlikte azaltılmış işletme ve işçilik maliyetleri getireceği en büyük avantajlardan biri. Havayolu şirketleri, Wi-Fi özellikli cihazlarda gelecekteki yolculuklar hakkında doğru bilgiler sunarak müşteri sorunlarının daha hızlı çözülmesi için AI uygulamalarını kullanabilir.
4. Tahmine Dayalı Bakım
Avrupalı uçak üreticisi Airbus, uçak bakım sürecinin güvenilirliğini artırmak için yapay zeka uygulamaları kullanıyor. Bulut tabanlı bir uygulama olan Skywise, verimli şekilde veri depolamaya yardımcı oluyor. Filodaki uçaklarla ilgili çok büyük miktarda veri gerçek zamanlı olarak toplanıp kaydediliyor ve bulut sunucusunda depolanıyor. Predictive Analytics ve AI, hava yolu şirketlerinin uçak bakımı için etkili kararlar vermesi için süreç boyunca sistematik bir yaklaşım geliştiriyor.
