ABD’li JetBlue Havayolları pilotlarının, Hayden-Yampa Valley Bölgesel Havalimanı’ndan kalkış sırasında, kendilerine doğru yaklaşmakta olan özel uçakla çarpışmamak için kalkış sırasında kuyruk vurduğu ortaya çıktı. NTSB raporu, yaşanan olayı, JetBlue mürettebatının “beklenti önyargısına” ve karşıdan gelen uçaktaki “standart dışı ifade kullanımına” bağladı. Denver’a güvenli bir şekilde inmeyi başaran uçağın, kuyruk kısmı ciddi hasar gördü.
22 Ocak 2022’de, ABD’nin Colorado Eyaleti’nde bulunan Hayden-Yampa Valley Havalimanı’nda (HDN) meydana gelen bir olayda, JetBlue Havayolları’na ait bir A320 uçağında ciddi hasar meydana geldi. Fort Lauderdale Havalimanı’na (FLL) gitmek üzere 1748 sefer sayılı uçuş için havalanan Airbus A320-200 (N760JB) kalkış sırasında kuyruk vurdu.
Yaşanan olayın, JetBlue pilotunun, ters yönden iniş yapan başka bir uçakla çarpışmayı önlemek için, mümkün olan en kısa sürede havalanabilmek için, kasıtlı olarak yaptığı manevradan kaynaklandığı ortaya çıktı.
CCTV shows moment JetBlue A320 pitched up before rotation speed and struck its tail to avoid head on landing traffic at Hayden-Yampa Valley Airport on 22 January 2022. pic.twitter.com/aHIeToY28l
— Breaking Aviation News & Videos (@aviationbrk) December 14, 2023
ABD Ulusal Ulaşım Emniyeti Kurulu (NTSB) tarafından yürütülen soruşturma sonucunda, neredeyse iki yıl sonra olay, kaza olarak sınıflandırıldı. Kazanın nihai raporu da açıklandı. Ortaya çıkan raporda, JetBlue pilotlarının “beklenti önyargısı” ve karşıdan gelen uçağın “standart dışı ifade kullanımı” olaya katkıda bulunan faktörler olarak öne çıkarıldı.
Tam olarak ne yaşandı?
JetBlue’nun A320’si, havalimanının 10 nolu pistinin sonunda taksi yolunda duruyor; son kontrolleri yapıyor ve kalkış izni bekliyordu. Bu esnada, Hayden-Yampa Valley Havalimanı’nın 10 nolu pistine King Air’e ait Beechcraft B300 (N350J) yaklaşıyordu. Ancak King Air mürettebatı, iniş planını 28 nolu piste inecek şekilde değiştirdi.
JetBlue pilotları 11:55’te kalkış izin aldı. Ancak iki dakikalık bir izin süresi vardı. En önemlisi, King Air uçağının 10 numaralı piste (JetBlue uçağının kalkacağı yön) inmeyi planladığına hâlâ inanıyorlardı. Uçağın dört mil uzakta olduğunu duyan JetBlue mürettebatı, King Air’in önlerinden değil arkalarından ineceğini fark ederek hızlı şekilde kalkmaya karar verdi.
NTSB raporunda şu ifadeler yer aldı:
“Mürettebatın, King Air’in 10 pistine ineceğine dair beklentisi, gelen bilgilere ilişkin algılarını ön yargılı hale getirdi. Öyle ki çelişkili kanıtlar (King Air’in 28 pistine ineceğini gösteren telsiz çağrıları) göz ardı edildi veya o anki beklenti ve kabulleri nedeniyle, düşünceleriyle tutarlı olacak şekilde zihinsel bir manipülasyon yaşadılar.”
Raporda, JetBlue uçuş ekibinin, kulesi olmayan havalimanlarından uçma konusundaki sınırlı deneyimi ve kalkış izninin zamana duyarlı doğasının, bu önyargıyı daha da artırmış olabileceği belirtildi. Kalkış için takat verdikten sonra JetBlue mürettebatı, King Air’in 10 pistine değil, 28 pistine doğru yaklaşmakta olduğunu fark etti. Olası bir çarpışmadan kaçınmak için pilot, uçağı normalden daha erken kaldırdı ve daha hızlı havalanmaya çalışırken kuyruğunu piste çarpmasına neden oldu.
King Air mürettebatı “iki sekiz”e inme niyetlerini birçok kez iletmiş olsalar da daha net olabilirlerdi. Daha da önemlisi, her çağrıda “pist” kelimesi çıkarılmıştı; pilotlar arasında yaygın bir uygulama olsa da, NTSB “pist” önekinin dikkat kesilmek için bir ipucu sağlayacağını belirtiyor.
Kokpit ekibi, kuyruk vurduklarından tam olarak emin değildi ve kalkış sırasında net olarak kuyruk vurduklarını söyleyen kabin görevlilerinden bilgi alındı. Yaklaşık 20.000 ft irtifaya çıkıldığında pilotlar, havayolunun bakım ekibiyle görüştü ve hasar oluştuysa mümkün olan en kısa sürede inmeleri tavsiye edildi.
Uçak daha sonra 31 bin feet (FL310) irtifada düz uçuşa geçti ve Denver Uluslararası Havalimanı’na (DEN) yönlendirildi. Herhangi bir yaralanma olmadan güvenli bir iniş yapıldı. Kokpitteki uçağa ait enstrümanlardan herhangi bir uyarı gelmemesine rağmen, uçağın kuyruğunda oluşabilecek önemli hasar, uçuş emniyeti açısından çok büyük bir tehdit oluşturabilir.
Öte yandan, ABD çevresindeki hava trafik kontrol kulesi tesislerinin %75’inden fazlasının yetersiz personele sahip olduğu bildiriliyor.
