Qantas, Sidney Havalimanı’ndaki slotları istifleyerek, diğer havayollarının yoğun saatlerde operasyon yapmasını engellemek ve havalimanlarında gelir kaybına yol açmakla suçlanıyor. Eski CEO Alan Joyce, iptalleri hava koşulları ve hava trafik kontrol sorunlarına bağlıyor olsa da Qantas’ın Canberra-Sidney rotasındaki iptal oranı, diğer rotalara kıyasla çok daha yüksek.
Avustralya’nın ulusal havayolu Qantas, özellikle pandemi döneminden bu yana, büyük bir prestij kaybı yaşıyor. Yönetim anlayışı, çok ciddi şekilde eleştirilen havayolunun, son dönemde ortaya çıkan bazı usulsüz uygulamaları, eleştirilerin dozunu da giderek artırıyor. Geçtiğimiz haftalarda, havayolunun iptal ettiği seferler için bilet satmaya devam etmesi ve uçuşun iptal edildiğini yolcularına çok geç bildirdiği ortaya çıkmıştı.
Avustralya Rekabet ve Tüketici Komisyonu (ACCC) yapılan bu usulsüz uygulama için, Qantas’a “yüz milyonlarca” Dolar para cezası verilmesini talep ettiği yasal bir süreç başlattı. Bunun üzerine Kasım ayında, 15 yıldır oturduğu CEO koltuğunu devretmesi beklenen Alan Joyce, bu kararı iki ay geri çekip, derhal emekliye ayrılma kararı verdi. Şirketin ilk kadın CEO’su Vanessa Hudson, koltuğa iki ay erken oturdu.
Her ne kadar zor durumda kalan eski CEO Alan Joyce, şirketi terk edip, emeklilik hayatına başlamış olsa da henüz Qantas için kasvetli dönemin sonu gelmedi. Joyce dönemi ile ilgili usulsüz uygulamalar, birer birer ortaya çıkmaya devam ediyor.
Qatar Airways’in Avustralya’ya daha fazla uçuş yapma teklifinin Federal hükümet tarafından reddetmesinin ardından ortaya çıkan siyasi gerilim tüm hızıyla devam ederken, yepyeni bir sorun daha ortaya çıktı. Qantas’ın, hem yerel hem de uluslararası havayollarını, ülkenin en büyük giriş kapısından uzak tutmak için, Sidney Havalimanı’ndaki slotları istiflediği iddiası gündeme bomba gibi düştü.
Qantas CEO’su Alan Joyce, görev başındaki son günlerinde, iptal ettikleri uçuşların çoğunun, kötü hava koşullarından ve hava trafik kontrolörlerinin yetersizliğinden kaynaklandığını iddia ederek, dikkatleri bu konunun üzerinden uzaklaştırmaya çalıştı. Bu kadar deneyimli bir havayolu CEO’sunun, rakamlar bu kadar açık şekilde ortadayken neden bu yola başvurduğu büyük bir soru işareti.
Qantas Slotları Nasıl İstifledi?
Sidney Havalimanı’ndaki slotlar, planlanan uçuşların %80’inin gerçekleştirilmesi koşuluyla, ilgili havayoluna kalıcı olarak tahsis ediliyor. Bu durum, slotu elinde bulunduran havayolunun, tarifeli uçuşlarını %20’ye yakının iptal etse de o slotu elinde tutabileceği anlamına geliyor. Ortaya çıkan tablo, Bonza gibi pazara yeni giren şirketlerin, yoğun saatlerde hizmet vermesini engelliyor.
Sidney Havalimanı CEO’su Geoff Culbert, uzun süredir Qantas’ın yaptığı hamlelere karşı çıkıyordu. Yakın zamanda Canberra Havalimanı Genel Müdürü Stephen Byron da değişim çağrısında bulunan figürler arasındaki yerini aldı. Garip bir durum olsa da Sidney Havalimanı, slot tahsisini kontrol etmiyor. Bu konu federal hükümete rapor veren başka bir kuruluş tarafından takip ediliyor. Dolayısıyla mevcut sistemi değiştirmek için, siyasi bir karar alınması gerekiyor.
Temmuz ayında resmi hükümet rakamları, Avustralya’daki tüm iç hat uçuşlarının %4’ünün iptal edildiğini, Qantas’ın iptal oranının %3,8 ve Virgin Australia’nın iptal oranının da %5,6 olduğunu gösteriyor. Ancak önemli bir detay olarak, Canberra-Sidney rotasındaki iptallerin, genel ortalamanın iki katından fazla (%8,3) olarak gerçekleştiği görülüyor. Qantas, aylık uçuşlarının %10,8’ini, Virgin Australia ise %3,6’sını iptal etti. Nisan ve Temmuz ayları arasında Canberra-Sidney rotasındaki uçuşların ortalama %11,8’i iptal edilirken, Qantas bu rotadaki uçuşlarının %11,8’ini ve Virgin Australia %3,7’sini iptal etti.
‘Ulusal Bir Rezalet’
Stephen Byron, yaptığı açıklamada, bu rotada aynı uçuş iptal sorunlarının 2017 ve 2018 yıllarında da yaşandığını belirterek, Qantas’ın süreklilik arz eden kötü performansını “ulusal bir rezalet” olarak nitelendirdi.
“Beş yılı aşkın bir sürenin ardından, Sidney Havalimanı’nda hiçbir şekilde kullanma niyeti olmadan slot ayırtan Qantas’ın rekabete aykırı davranışlarını görmeye devam ediyoruz. Qantas’ın diğerlerine kıyasla Sidney-Canberra uçuşlarını iptal etme yönündeki bilinçli ve planlı kararı, Sidney’e ve Canberra’ya uçmak isteyenler için kesinlikle adil değil.”
Canberra, Avustralya’nın ulusal başkenti ve Federal Hükümet’in evi olduğundan, Qantas’ın iptallerinden etkilenen yolcuların çoğunun politikacılar, kamu görevlileri veya ulusal medya üyeleri olması muhtemel. Bu anormalliğin aylardır devam etmesi de tuhaf. Dolayısıyla Qantas ya bunu düzeltemiyor ya da slotları kullanma kapasitesine ulaşana kadar tutmak, gerçekten stratejik bir hamle. Her iki durumda da politikacıların, havayolunun bu adaletsiz uygulamasına son vermesi gerekiyor.
Byron’ın konunun çözüme ulaştırılması için kendi fikrini de paylaşmayı ihmal etmiyor:
“Bir ay boyunca havayolu tarafından yapılan iptallerin %5’i aştığı durumlarda, Avustralya Hükümeti’nin, havayolu ile ilgili gerçek bir düzeltme planıyla birlikte, doğru bir açıklama içeren, uygun ve resmi bir ‘neden gösterme’ süreci başlatması gerekiyor. İptal oranlarının %10’u aştığı durumlarda ise Hükümet tarafından, slotların havayolunun elinden alınmasının yanı sıra para cezaları uygulamak için de harekete geçmesi gerekiyor.”
Yeni CEO Vanessa Hudson’un, Canberra ile Sidney arasındaki her uçuşun zamanında gerçekleştirildiğinden emin olmak gibi dikkat etmesi gereken bir gündemi var. Şimdilik, ‘Yapılacaklar Listesi’nin en üstünde yer alması gereken konuların başında belki de bu geliyor. Hudson’un, şirketin medyada olumlu haberlerle yer alması için, birçok cephede hızlı hareket etmesi gerekecek gibi görünüyor.
