Rusya’da Gizemli Uçak Kazası: Yevgeny Prigozhin Öldü mü?

Moskova yakınlarında düşen bir özel jet, dünya gündemine de bomba gibi düştü. Yolcu listesinde Wagner Grubu lideri Yevgeny Prigozhin’in adının yer aldığı uçağın düşüşü, arkasında pek çok soru işareti bıraktı.

23 Ağustos 2023 Çarşamba günü, RA02795 tescilli 16 yaşındaki Embraer Legacy 600 tipi özel jet, Moskova’dan ayrıldıktan kısa bir süre sonra düştü. Moskova Sheremetyevo Havalimanı’ndan (SVO) kalkış yapan uçağın, St. Petersburg Pulkovo Havalimanı’na (LED)  inmesi planlanıyordu. Ancak uçak, Moskova’nın hemen kuzeyinde, Tver Bölgesi’ndeki Kuzhenkino Köyü yakınlarında düştü.

Uçakta 10 kişinin bulunduğu ve tüm yolcuların hayatını kaybettiği bilgisi dolaşıyor. Rus yetkililere göre, Rus paralı askerleri Wagner Grubu‘nun lideri Yevgeny Prigozhin ve en önemli komutanlarından Dmitry Utkin‘in adı da uçaktaki yolcu listesinde bulunuyor. Ancak Prigozhin’in durumuna ilişkin kesin bir durum paylaşılmadı. Başlangıçta tüm işaretlerin, uçağın bir Rus füzesi tarafından vurulduğunu gösterdiği iddia edildi.

Yevgeny Prigozhin Kimdir?

Hatırlatmak gerekirse, 62 yaşındaki Prigozhin, Haziran 2023’te Rusya’nın Ukrayna işgalini bir iç savaşa dönüştürebilecek isyanı başlatan Wagner Grubu’nın lideriydi. Bu isyan, Putin tarafından Prigozhin’in Belarus’a taşınmasını öngören bir anlaşmaya imza atmasıyla sona erdi. Bu imza ile kendisine yönelik suçlamalar düşürülen Prigozhin, o zamandan beri Rusya’da özgürce seyahat ediyor.

Yevgeny Prigozhin’in kamuoyunun karşısına son çıkışı, 21 Ağustos 2023’te Afrika’da açıklanmayan bir bölgede paylaşılan bir video ile gerçekleşti. Videonun çekildiği ortam ve koşullar belirsizliğini koruyor.

Wagner Grubu, dünya çapında çeşitli çatışmalara ve istikrarı bozucu faaliyetlere karışmasıyla ün kazandı. Grubun, Ukrayna, Suriye ve Mali’deki çatışmalara katıldığına ve çoğu zaman Rus hükümetinin inkar ettiği gizli bir faaliyet yürüttüğüne inanılıyor.

Rusya Federal Hava Taşımacılığı Ajansı (Rosaviatsija) kazanın ardından yaptığı açıklamada, kazasya ilişkin soruşturma başlatıldığını belirtti. Yolcu listesinde Yevgeny Prigozhin’in adının yer aldığı da doğrulandı. Uçağın, iş jeti operasyonlarında uzmanlaşmış bir hava taşıyıcısı olan MNT-Aero tarafından işletildiği açıklandı.

Kazaya İlişkin Cevaptan Çok Soru Var!

Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde, uçağın spiral şeklinde aşağı doğru yol aldığı ve ardında duman izi bıraktığı görülüyor. Olaya tanık olan bir kadının “iki patlama duyduğunu” ve ardından “uçak düşmeye başladı” dediği de videolarda duyuluyor.

10 kişinin hayatını kaybetmesi yeterince üzüntü verici. Ancak kazanın arkasından çok sayıda soru ve şüphe gündeme geldi:

  • Prigozhin, Rusya’yı güvenli bir şekilde dolaşıp, Putin’in sözüne inanabileceğini mi sandı, yoksa her iki durumda da kaybedeceğini fark edip, kendisini bekleyen hazin son gelene kadar hayatını yaşamaya mı devam etti?
  • Prigozhin, gerçekten bu uçakta var mıydı? Yoksa sadece yolcu listesinde mi adı geçiyordu? Son haftalarda kendisini pek fazla gören olmadı. Bu yüzden yaşanan kaza bir şeyleri legalleştirmek için sahneye konulan bir senaryo mu?
  • Flightradar24 verileri ilgi çekici bir ayrıntıyı ortaya çıkardı: RA-02748 tescilini taşıyan ve Wagner Grubu’na ait olduğu bildirilen aynı modeldeki başka bir uçak, o sıralarda ters rotada uçuyordu. Saint Petersburg’dan kalkan bu uçak, kazadan sadece birkaç dakika sonra, Moskova Ostafyevo Uluslararası Havalimanı’na (OSF) sorunsuz bir iniş yaptı.

FlightRadar24 Verileri Uçuşla İlgili Ne Diyor?

Uçak takip sitesi ve uygulaması FlightRadar24’e göre, düşen Embraer Legacy 600 tipi uçak, ADS-B sistemi ile donatılmış olmasına rağmen, muhtemelen bölgedeki GNSS paraziti/sinyal kesiciler nedeniyle MLAT tarafından takip edildi. ADS-B sistemideki “D” dependent (bağımlı) anlamına geliyor. Yani uçağının konumunun raporlanabilmesi, bir GNSS kaynağından (GPS, GLONASS, vb.) alınan konum raporuna bağlı. Bu olmadan uçak, veri göndermeye devam eder; ancak kesin konumunu göndermez. Uçaktan konum güncellemesi olmadığında Flightradar24, bölgedeki birden fazla alıcı tarafından alınan sinyalleri temel alarak, uçağın konumunu hesaplamak için Multilateration (MLAT) özelliğini kullanıyor.

Flightradar24 ağındaki alıcılar, uçaktan ilk olarak saat 14:46 (UTC) itibariyle veri aldı. Uçak 28.000 feet seyir yüksekliğine tırmanırken, 14:59 ile 15:11 (UTC) arasına kadar pozisyonlar hesaplanabildi. Uçak 15:20:14’ye kadar veri aktarmaya devam etti.

Uçak konum bilgisi göndermiyor olsa da yükseklik, hız, dikey hız ve otopilot ayarları gibi diğer veriler takip edilebildi. Saat 15:10’da 28.000 feet irtifaya ulaştıktan sonra, 15:19’a kadar sabit hızda düz uçuşa devam etti. Tam bu noktada dikey hız önemli ölçüde azalmaya başladı ve uçak, maksimum seyir irtifası olan 30.100 feet yüksekliğe tırmanmadan önce kısa bir süre alçaldı. 27.500 feet’e geri dönüp, tekrar tırmanarak, 29.300 feet’e ulaşan uçak bir kez daha dengeyi bulup düz uçuşunu sürdürdü.

Uçak, 19.725 feet yükseklikte saat 15:20:14 itibariyle alınan nihai verilerin ardından düşüşe geçti.

Aşağıdaki tablo, uçuş süresi boyunca uçağın rapor edilen dikey hızını ft/dakika cinsinden gösterirken; diğer grafik ise uçağın bulunduğu irtifa verilerinin son 32 saniyedeki durumunu gösteriyor.

ABD İstihbaratı: Uçak Kasıtlı Olarak Düşürüldü!

ABD istihbaratının ön değerlendirmesine göre, Wagner Grubu lideri Yevgeny Prigozhin ile grubun diğer önde gelen üyelerinin öldürüldüğü iddia edilen uçak kazasında, Embraer Legacy 600 uçağı, muhtemelen kasıtlı bir patlama sonucu düştü.

Uçağın aniden yere çakılmasında, bir bomba veya karadan havaya atılan bir füzenin etkili olabileceğini öne süren raporlar ortaya çıkmıştı. Ancak Flightradar24 tarafından paylaşılan, uçuşun son 32 saniyelik uçuş irtifası verileri, uçağın bu kısa süre içinde 10.000 ft (yaklaşık 3 kilometre) üzerinde irtifa kaybetmesinin arkasında, havada yaşadığı korkunç bir patlamanın yattığı düşündürüyor.

Benzer şekilde, olayın ilk görüntüleri, uçağın aerodinamik bir alçalma yerine spiral şeklinde hareket ederek dalışa girdiğini gösteriyor. Bu da, yere çarptığında uçak gövdesinin ağır hasar görmesi sonucunu doğuruyor. Videolardan birinde, çevredeki bir kadının, uçak alçalmaya başlamadan önce “iki patlama sesi duyduğunu” söylediği de duyuluyor.

Uçağın kanadı ve iniş takımları, uçağa ait diğer parçalardan 3 kilometre uzakta, Lodyzhenka Nehri yakınında bulundu.

Adı açıklanmayan ABD istihbarat kaynakları, Associated Press‘e yaptıkları açıklamada, kazanın kasıtlı bir patlamadan kaynaklandığını söyledi. Ancak Pentagon’a göre, Rus paramiliter grubun liderini taşıyan uçağın, karadan havaya atılan bir füzeyle vurulduğuna dair herhangi belirti yok.

Pentagon basın sekreteri Tuğgeneral Pat Ryder: “şu ana kadar elimizde, füze ile vurulmaya işaret eden hiçbir ipucu olmadığı için, bu bilginin yanlış olduğunu düşünüyoruz.” şeklinde konuştu. Ryder, uçağa kalkış öncesi bir bombanın yerleştirilmiş olabileceği iddiasını ise inkar etmedi veya doğrulamadı.

Düşen Uçak Geçmişte Türkiye’de Uçmuş!

Moskova yakınlarında düşen, 16 yaşındaki Legacy 600‘ün geçmişine bakıldığında ilginç bir Türkiye detayı ortaya çıkıyor. 2007’de Embraer’in üretim hattından çıktıktan sonra S5-ABL tescili alan uçak, tam 8 sene Slovenyalı Linxair filosunda uçtu. Eylül 2015’de Avusturyalı   International Jet Management tarafından satın alınan uçak, Ekim 2017’ye kadar burada OE-IFF tesciliyle hizmet verdi.

2017 yılında, Türkiye’de MNG Jet şirketi adına TC-VSR tescili ile uçmaya başlayan uçak, Kasım 2018’de, Autolex Transport Ltd. Şti. mülkiyetine geçti ve M-SAAN tescilini aldı. Eylül 2020’de Wagner Grubu tarafından satın alınan uçak, RA-02795 tescilini aldı ve 23 Ağustos 2023’te düşene kadar, Wagner Grubu adına operasyonlarını sürdürdü.

Rus Makamları Prigozhin’in Öldüğünü Doğruladı

Rusya Soruşturma Komitesi, 27 Ağustos 2023’te, kaza mahallinden alınan 10 cesedin tamamının kimlik tespitinin başarıyla tamamlandığını açıkladı. Buna göre, Rus paramiliter örgütü Wagner Grubu’nun kurucusu ve lideri Yevgeny Prigozhin’in genetik analiz sonuçlarının, uçak kazasında öldüğünü resmen doğruladığı duyuruldu.

Komitenin yaptığı açıklamada: “Tver bölgesindeki uçak kazasına ilişkin soruşturma kapsamında, moleküler genetik incelemeler tamamlandı” ifadeleri kullanılırken, “Sonuçlara göre, ölen 10 kişinin hepsinin kimlikleri belirlendi. Bunlar yolcu manifestosunda belirtilen listeye uyuyor” bilgisi paylaşıldı.

adbanner