İrtifa, uçakların A noktasından B noktasına giderken bulunduğu yüksekliği ifade eder. Yolcu uçakları, genellikle 30-35 bin feet yani yaklaşık 10 km civarında seyreder. (1 feet=30,48 cm)
Uçulan yükseklik ne kadar yüksekse uçak için o kadar iyidir. Çünkü yerden yükseldikçe hava incelir. Uçak üzerindeki sürtünme kuvveti azalır. Uçak daha kolay ve daha hızlı uçar. Bu da havayolu şirketi için daha az yakıt tüketimi yani daha az para harcamak demektir.
Havacılıkta 35-42 bin feet arası irtifa değerleri “sweet spot” yani etkili nokta olarak adlandırılır. Daha yüksek irtifalarda havada oksijen seyreldiği için uçak motorlarının çalışması zora girer.
35-42 bin feet aralığındaki optimum uçuş yüksekliği ise uçağın ağırlığına göre değişir. Daha hafif olan uçak, daha yüksekte uçar.
Yere en yakın atmosferik tabaka troposferdir ve 36 bin feete kadar ölçülür. Yağışlar, rüzgarlar ve meteorolojik olaylar bu katmanda gerçekleşir. Uçaklar ise stratosfer tabakasında uçmaya eğilimlidirler ve bu da daha az türbülans anlamına gelir.
Uçakların yüksekte uçmasının sebeplerinden biri de yoğun hava trafiğinden kaçınmaktır. Kuşlar başta olmak üzere helikopterler ve daha pek çok hava aracı, 10 bin feetin altında seyreder. Basınçlı bir kabine sahip olmayan hava araçları o irtifanın üzerine çıkamaz. Eğer çıkarsa içindeki yolcu ve mürettebatın oksijen maskesi kullanması gerekir.
Uçağın bulunduğu yüksekliğin artması, pilotun acil bir durumda manevra yapması için daha fazla zamanı olduğu anlamına gelir. Uçakta tüm motorlar durursa havada her 1 km irtifa kaybı esnasında yere göre yaklaşık 20 km yol alınabilir. Yani yüksek irtifa, süzülerek inebileceği uygun meydan bulma şansını artırır.
Uçmak için azami bir irtifa yok ancak bilinen rekor uçuş yüksekliği 123 bin 520 feet ile Alexandr Fedotov’un 1997’de Sovyet yapımı MiG-25M ile uçuşunda ölçüldü. Ayrıca bir helyum balonundan 89 bin 590 feette serbest bırakılan bir kağıt uçak başka bir rekorun sahibi.
Dünyanın en yüksek noktası olan Everest Tepesi’nin yüksekliği 29.030 feettir❗️
Muhammed YILMAZ
