1800’lü yıllarda, gemi kaptanlarının, çarpışmalardan kaçınmak için kullandığı ışıklandırma sisteminin, havacılıkta da kullanımının iyi bir fikir olduğunu düşünüldü. Bu yüzden uçağın çeşitli noktalarında konumlandırılan birbirinden farklı görevlere ve renklere sahip; farklı şekillerde yanıp sönen ışıklar mevcut.
İşte uçaktaki ışıklar ve görevleri:
NAVİGASYON IŞIKLARI
Özellikle gece yolculuğu yaparken, uçakların kanatlarının ucunda yeşil ve kırmızı ışıkları görmüşsünüzdür. Bu ışıklara “navigasyon ışıkları” deniyor.
Kırmızı ışık her zaman sol kanatta; yeşil ışık ise her zaman sağ kanattadır ve sürekli yanar.
Navigasyon ışıkları gece ve gündüz açılır. Pilotun, park halinde olan uçağa girdiği an, ilk açacağı; uçak seferden dönüp, park edildikten sonra da en son kapattığı ışıktır.
Navigasyon ışıkları, havada diğer uçakların, kulenin ya da yerdeki insanların uçağın gittiği yönü veya kendisine yakınlaşıp uzaklaştığını tayin edebilmesi için çok önemlidir.
ÇARPIŞMA ÖNLEYİCİ IŞIKLAR (STROBE)
Uçakların kanatlarında, navigasyon ışıkları dışında çarpışma önleyici ışıklar olarak bilinen strobe lambaları da bulunuyor. Gece ve gündüz açık olan bu ışıklar, kalkış için pist başındayken açılıp, indikten sonra taksi yoluna girerken kapatılıyor. Beyaz renkli strobe ışıkları, aralıklı yanıp sönen ışıklardır. Her uçak modeline göre yanıp, sönme zaman aralıkları farklıdır. Kanat uçlarındaki navigasyon ışıklarının yanında konumlandırılmış olarak, 1’i sol kanat ucunda, 1’i sağ kanat ucunda ve 1’i de uçağın tam arkasında, kuyruğun alt bölümünde yer alır.
BEACON-BCN
Gece ve Gündüz açılır. Navigasyon ışıklarından sonra ve motorlar çalıştığı esnada yakılır. Uçak motorlarının çalıştığını gösterir. Motorlar kapatılıncaya kadar da açık kalması gerekir.
Gövdenin üstünde ve altında olmak üzere 2 adet fasılalı yanan KIRMIZI ışıklardır. Flip-flop şeklinde sürekli yanıp söner.
TAXI (Kısa Far)
Gece uçuşlarında kullanılırlar. Uçak kalkış için piste ilerlemek üzere taksi yolundayken açılır. Kalkış pistinin başına geldiğinde ise havayollarına göre değişiklik gösteriyor olsa da genelde kapatılır. İnişte uçak pisti terkedip, taksi yoluna girdiği açılır. Uçağın tip ve modeline göre adedi ve yerleri farklıdır. Genelde ön tekerlek süspansiyon takımlarına monte edilmişlerdir.
LANDING (Uzun Far)
Gece uçuşlarında kullanılırlar. Uçak modellerine ve tiplerine göre adedi ve bulundukları yerler farklıdır. Bazı uçaklarda her iki kanadın ön kısmında, bazı uçaklarda gövdenin kanadın önündeki kısmında, bazı uçak modellerinde şse hem kanat hem gövde üzerinde birer adet olmak üzere konumlandırılmışlardır. Pisti güçlü bir şekilde aydınlatmayı sağlarlar.
Kalkış için pist başına gelinip, kalkış izni verilidiği an açılır. Genelde 10.000 ft. irtifa değerinin üzerinde kapatılır; inişte de 10.000 ft. irtifaya gelindiğinde açılır. İnişten sonra pistten ayrılıp, taksi yoluna girerken kapatılır. Landing ışıklarının uçak havada iken açılıp-kapatılma zamanları uçağın ait olduğu havayoluna göre değişiklik gösterir.
TAIL (Kuyruk Işığı)
Her uçakta bulunmayabilir. Bulunanlarda gece uçuşlarında kullanılır.
Elevator ile kuyruk dikmesinin birleştiği yerin her iki tarafında birer adet olmak üzere; kuyruktaki logoyu aydınlatacak sekilde konumlandırılmışlardır.
DE-ICE Işığı
Gece uçuşlarında kullanılır. Genelde kışın karlı havalarda kanat yüzeylerinde ve motor önlerindeki buzlanmaları görmek amacı ile uçak gövdesinin yanlarına birer adet, arka tarafa yönlendirilmiş şekilde konumlandırılmışlardır. Uçak iniş ve kalkışlarından hemen önce açılırlar.
IŞIKLAR NASIL KONTROL EDİLİYOR?
Binlerce watt’lık ışık ve onlarca düğme. Harici ışık kontrolleri iki pilotun da erişmesine kolaylık sağlamak için üst panelde yer alıyor. Taksi ve iki kalkış ışığı sol tarafta bulunuyor. Alt taraftaki üç büyük düğme iniş ışıklarını kontrol ediyor. Dört siyah düğme ise konum, çarpışma önleyici ve kanat ışıklandırmasını kontrol ediyor.
Bir uçağın son yaklaşma süresinin 30 saniyesi bu fotoğraf ile resmedilmiş. Beyaz noktalar “strobe” ışıkları. Kırmızı noktalar ise yanıp sönen kırmızı beacon ışıkları.
Muhammed YILMAZ
