Yurt dışı çıkış harcı, Türkiye Cumhuriyeti pasaportuna sahip olan ve yurtdışına çıkmak isteyen herkesin, her seyahatinden önce ödemesi gereken bir vergi çeşididir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın hazırladığı vergi reform paketinde yer alması beklenen başlıklardan biri de yurt dışı çıkış harcı. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından, söz konusu harcın 3000 TL’ye çıkarılmasına ilişkin öneri, sosyal medyada büyük tepki toplamıştı.
Vergide adalet ve etkinliği artırmayı amaçlayan vergi paketi taslağının çalışmaları tamamlandı. Geçtiğimiz haftalarda gündemi sık sık meşgul eden ve tepkilerin odağı haline gelen yurt dışı çıkış harç puluna yapılacak zam da belli oldu.
Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanı Abdullah Güler, daha önce 150 TL olan yurtdışı çıkış harcının 500 TL’ye yükseltilmesinin vergi paketi içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulacağını açıkladı.
Yurt dışı çıkış harcından kimler muaf tutuluyor?
- Çıkış tarihi itibariyle, yurt dışında oturma izni olanlar
- 7 yaşını doldurmamış olanlar, pasavan ve benzeri belgelerle giriş-çıkış yapanlar
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne kimlik belgesiyle çıkış yapanlar
- Yurt dışına ticari amaçla sefer yapan kara, deniz, hava ve demiryolu toplu taşıma ve yük taşıma araçlarının mürettebatları
İlk Yurt Dışı Çıkış Harcı 1963’te Alınmaya Başlandı!
Türk vatandaşları, yurt dışı çıkış harcı uygulamasıyla, 1963’te tanıştı. 18 Şubat 1963’te çıkarılan 196 sayılı kanun, “Dış Seyahat Harcamaları Vergisi” olarak adlandırıldı. Oldukça karmaşık hükümler içeren bu vergi uygulaması, 1984 yılında yürürlüğe giren Toplu Konut Kanunu’yla kaldırıldı.
17 Mart 1984’te yürürlüğe giren 2985 sayılı kanuna göre, ülke dışına seyahat eden vatandaşlar, 100 ABD Doları karşılığına denk gelen sabit bir ödeme yapmaya başladı. Vatandaşlara oldukça büyük bir yük getiren bu uygulama, on seneyi aşkın süre devam ettikten sonra, 21 Mart 1996 tarihindeki Bakanlar Kurulu kararıyla sona erdi. 1 Nisan 1996 tarihinden itibaren, yurt dışına çıkan Türk vatandaşları, Toplu Konut Fonu harcından muaf hale getirildi.
2001’de Yeniden Başladı!
Yurt dışı çıkış harcı, 1 Ağustos 2001-1 Şubat 2002 tarihleri arasında 50 ABD Doları karşılığı Türk Lirası olarak uygulanmaya başlandı. Merkez Bankası rakamlarına göre, 1 Ağustos 2001’de Dolar kuru, 1 milyon 330 bin seviyelerinde işlem görüyordu. Yani o günlerde yurt dışına giden Türk vatandaşları, harç puluna yaklaşık 65 milyon Lira ödüyordu. (1 Ocak 2005’te Türk Lirası’ndan 6 sıfır atıldığını hatırlatalım).
1 Şubat 2002’de yurt dışı harcı bir miktar zamlandı ve 70 milyon olarak Türk Lirası’na göre sabitlendi.
2007’de 15 TL’ye İndi ve TOKİ’ye Aktarıldı!
Yaklaşık 5 yıl süren bu uygulamanın ardından, 23 Mart 2007 tarihli Resmi Gazete’de bir karar yayımlandı. Buna göre 1 Nisan 2007 tarihinden itibaren, yurt dışı çıkış harcı 15 TL gibi oldukça makul bir seviyeye indirildi. Aynı kanun gereğince, bu harç ile elde edilen gelirin, Toplu Konut İdaresi yani TOKİ’ye aktarılmasına karar verildi.
2019’da 50 TL Oldu!
12 yıldan uzun süre 15 TL olarak uygulanan yurt dışı çıkış harcı, 19 Temmuz 2019’da alınan 7186 sayılı Kanun ile 50 TL olarak yeniden revize edildi. İlgili mevzuat gereğince, bu 50 Lira’nın 15 Lira’sı TOKİ’ye aktarılmaya devam ederken; kalan 35 Lira ise bütçeye gelir olarak kaydedilmeye başlandı. Ayrıca Cumhurbaşkanı’na bu tutarı 150 Lira’ya kadar artırma yetkisi de verildi.
2022’de 150 TL’ye Yükseldi!
Cumhurbaşkanı Erdoğan, kendisine verilen bu yetkiyi kullanmak konusunda hiç vakit kaybetmedi. 18 Mart 2022’de hazırlanan bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle, harç tutarı 50 TL’den 150 TL’ye yükseltildi. Yürürlüğe giren kararın, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yürütüleceği de bildirildi.
vergiyedair.com web sitesinde, Dr. Ozan Bingöl imzalı bir yazıya göre, 2007-2019 yılları arasında yurtdışı çıkış harçlarından toplam 1,2 milyar Lira gelir elde edilirken, bu tutarın 1,1 milyar Lira’lık kısmı ilgili mevzuat gereğince TOKİ’ye aktarıldı.
Yurt Dışı Çıkış Harcı Başka Hangi Ülkelerde Var?
Birçok ülkede buna benzer vergi uygulamaları var. Ancak vergi düzenlemeleri kimi ülkelerde özel kanunlarla belirlenirken; bazı ülkelerde vergi miktarı, uçak bileti fiyatlarına yansıtılıyor. Dolayısıyla ülkelerin çoğu, bu ekstra vergileri yalnızca kendi vatandaşlarına değil, turistler de dahil olmak üzere, ülkeye girip çıkan herkes için zorunlu kılıyor. Yolcu da uçak bileti alırken bu harcı en başta vermiş oluyor.
Türkiye’deki uygulamaya benzer şekilde, yurt dışına çıkış vergisi alan ülkeler, İran ve Filipinler. Bu iki devlet de sadece kendi vatandaşlarından yurt dışına çıkış vergisi alıyor.
2017’de İran, vatandaşlarından aldığı “khorooji” adı verilen yurtdışına çıkış vergisini tek çıkış için 60 Dolar’a yükseltti.
Filipinler’den başka bir ülkeye seyahat etmek isteyen ülke vatandaşları da benzer bir vergi ödüyor. Filipinler Seyahat Vergisi şu an için 1,620 Filipin Peso yani yaklaşık 30 Dolar.
Filipinler, ayrıca ülkeye giren her kişiden 750 Peso yani yaklaşık 15 Dolar daha vergi alıyor. Ülkede, bu ödenen vergi karşılığında Türkiye’dekine benzer şekilde bir pul veriliyor.
1 Ekim 2022 tarihinde, hükümetin hazırladığı torba yasa kapsamında, yurt dışı çıkış harcının 300 TL’ye yükseltilmesi gündeme gelmişti. O dönem de büyük tepki alan bu çalışmanın gündeme geldiği günlerde, harç pulu ile ilgili YouTube kanalımız için aşağıdaki videoyu hazırlamıştık…
