İlki 1989 yılında, 200 katılımcı firma ve sergilenen 25 uçakla hem ticari hem de askeri havacılığa bölgesel yatırımların destekleriyle gerçekleştirilen bir havacılık organizasyonu olan Dubai Air Show, zaman içinde büyüdü ve dünyanın en önemli havacılık organizasyonlarından biri haline geldi. 17 Kasım 2019’da kapılarını 16’ncı kez ziyaretçilerine açan fuar, katılım anlamında bugüne kadarki en büyük organizasyon olarak kayıtlara geçti. Bu yıl fuara 1.300 katılımcı şirket katılırken, 165 uçak sergileniyor. Ancak verimlilik anlamında, beklentilerin çok altında kaldığını söyleyebiliriz.
Büyük umutlarla startı verilen fuarın ilk gününde sadece 2 uçak siparişi haberi gelmesi sektörde adeta soğuk duş etkisi yarattı. İlk gün, Biman Bangladeş Havayolları, Amerikalı imalatçı Boeing’e liste fiyatı 585 Milyon Dolar olan iki adet Boeing 787-9 Dreamliner siparişi verdi.
Son iki fuarın ilk gün rakamlarına bakıldığında durum net olarak ortaya çıkıyor. 2017 ve 2013’deki Dubai Airshow organizasyonlarının açılış günlerinde sırasıyla 15.1 Milyar Dolar ve 192 Milyar Dolar’lık siparişler açıklanmıştı. 2017’deki son Dubai Air Show’un ilk gününde, Boeing, Emirates’ten 15.1 Milyar Dolar değerinde, 40 adetlik 778-10 sipariş paketini kapmayı başarmıştı. 2013’teki organizasyonun ilk günü ise 192 Milyar Dolar’lık sipariş miktarıyla tüm zamanlar rekorunu kırdı.
Orta Doğu’nun amiral gemisi olan bu dev havacılık fuarı, rekor kıran anlaşmalarla ün salmışken, bu yıl ortaya çıkan tablo, küresel havacılık endüstrisinin karşı karşıya olduğu zorlukların net bir göstergesi.
Şirketler, ilk gün performansının bu kadar kötü olmasının ardından gözünü son güne çevirdi. 2017’de fuarın son günü, şirketler müşterilerinden 113,8 Milyar Dolar’lık sipariş alırken; bu rakam 2015’teki organizasyonun son gününde alınan 37,2 Milyar Dolar’lık siparişe göre yüzde 300’den fazla artış anlamına geliyordu. 2019 için umutlar son güne çevrilmiş olsa da bunun fazla iyimser bir yaklaşım olduğunu söylemek pek yanlış olmayacak. Zira havayollarının, filolarını ve büyüme stratejilerini yeniden gözden geçirme kararı alıyor olması; sektörde iyiye işaret değildi ve bunu fuarda net olarak gördüğümüzü söyleyebiliriz. Fuarın sona ereceği 21 Kasım için sipariş patlaması beklemek polyannacılık gibi görünüyor.
HAVACILIKTA KÖTÜYE GİDİŞİN NEDENLERİ
Zengin Körfez ülkeleri ve devletlere ait havayolları için, düşük talep ve artan arz ortamında petrol fiyatları baskılanmaya devam ettiği için büyük sipariş rakamlarının açıklandığı dönemler geri gelmemek üzere gitti gibi görünüyor. Ekonomistler, ABD-Çin ticaret savaşı ve Brexit’in yatırımcılar için yarattığı belirsizlik gibi temel sebeplerin, ticarette ve büyümede yavaşlama getirdiğini düşünüyor.
Sektördeki durağanlığın en önemli sebeplerinden biri de Boeing’in 5 ay içinde üst üste yaşadığı ve 346 kişinin hayatına mal olan 737 MAX kazasının yarattığı kriz ortamı. Uçağın ne zaman gökyüzüyle buluşacağı belirsiz ve havayolları aksiyon almak için oradan gelecek haberleri bekliyor. Sürecin uzaması sektöre olumsuz bir hava katıyor.
Dubai Air Show’da şuana kadar açıklanan siparişler:
- Biman Bangladeş 2 adet 787-9
- Emirates 50 adet A350
- Air Arabia 120 adet A320neo
- SunExpress 10 adet 737 MAX
- Gana Cumhuriyeti 3 adet 787-9
- FlyArystan 30 adet 737 MAX
- GECAS 12 adet A330neo
- Flynas 10 adet A321XLR
- Air Senegal 8 adet A220
- Palma 20 adet De Havilland Canada Dash 8-400
- Gana Cumhuriyeti 6 adet De Havilland Canada Dash 8-400
- CIAF Leasing 3 adet Embraer E190
- Air Peace 3 adet Embraer E195-E2
- Elin Grup 3 adet De Havilland Canada Dash 8-400
Muhammed YILMAZ / Dubai
