Avrupalı uçak üreticisi Airbus’ın, Delta, Air France ve Virgin Atlantic iş birliğiyle yürüttüğü bir çalışma kapsamında yapılan deneylerin “başarılı” olarak tanımlanmasının ardından, kazlardan ilham alan transatlantik uçuşların önü açıldı.
Airbus, 11 Aralık 2025 tarihinde yaptığı açıklamada, 2019 yılında başlatılan fello’fly projesi kapsamında yürütülen yeni bir deneme aşamasının tamamlandığını duyurdu. Proje, göç eden kazların uçuş düzenlerinden ilham alarak havacılıkta verimliliği artırmayı hedefliyor.
Eylül–Ekim 2025 döneminde, Kuzey Atlantik üzerinde gerçekleştirilen denemelerde, yakıt tüketimini azaltmak amacıyla, iki uçak eşleşerek formasyon halinde uçtu. Bu kapsamda toplam sekiz transatlantik uçuş test edildi.
Airbus sözcüsü, kullanılan uçuş tekniğini şu sözlerle açıkladı:
“Bu uçuş tekniğinde, öndeki uçak bir taşıma etkisi oluşturur ve bu etki, arkadan gelen uçağın yakıt verimliliğini artırır. ‘Wake energy retrieval’ olarak adlandırılan bu yöntemin, operasyonel hale gelmesi durumunda, uzun menzilli uçuşlarda yüzde 5’e varan yakıt tasarrufu potansiyeli oluşabilir.”
Denemeler, SESAR Joint Undertaking kapsamında yürütülen GEESE projesi çerçevesinde gerçekleştirildi. Airbus ve proje ortakları, bu operasyonel konseptin uygulanabilir ve emniyetli olduğunu, ayrıca iki uçağın belirli bir zaman ve noktada hassas şekilde buluşturulmasının mümkün olduğunu göstermeyi amaçladı.
Buluşmanın tamamlanmasının ardından denemelerde, tam dikey ayırımın korunabildiği ve operasyonların hava trafik kurallarına tamamen uyumlu şekilde sürdürülebildiği ortaya konuldu.
Airbus sözcüsü, konuya ilişkin olarak şunları ekledi:
“Wake energy retrieval uçuşları henüz ticari seferlerde test edilmedi. Ancak buluşma sürecinin başarıyla tamamlanması, gelecekte elde edilebilecek verimlilik kazanımları açısından son derece kritik bir ilk adımdır.”
Her bir deneme uçuşu, iki havayolunun yer operasyon kontrol merkezleri, dört hava trafik kontrol merkezi ve iki uçuş ekibi arasında yakın koordinasyon gerektirdi.
Projeye ayrıca AirNav Ireland, DSNA, EUROCONTROL Network Manager, French bee ve NATS de katkı sağladı.
Airbus, EUROCONTROL Innovation Hub arayüzünün, konseptin gerçek operasyonel koşullarda emniyetli ve uygulanabilir olduğunu kanıtlamada kilit rol oynadığını vurguladı.
Son tamamlanan denemeler, yüksek hassasiyet gerektiren manevraların yönetimi için tasarlanan dört aşamalı bir sürecin başarıyla doğrulanmasını sağladı:
- Süreç, Airbus Pairing Assistance Tool (PAT) sisteminin, yeni uçak rotalarını ve ortak buluşma talimatlarını gerçek zamanlı olarak hesaplamasıyla başlıyor.
- Ardından havayolu dispeçeri, uçuş ekibi ve Hava Trafik Kontrolü (ATC), yeni rotaları operasyonel açıdan uygunluk açısından değerlendiriyor. EUROCONTROL Innovation Hub arayüzü, tüm paydaşların karar sürecinin her aşamasını anlık olarak görmesini sağlıyor.
- Üçüncü aşamada, denemeye katılan uçuşlardan biri, diğer uçakla buluşmak üzere planlanan rotasını değiştiriyor.
- Son aşamada ise her iki uçuş ekibi de kokpitte özel bir fonksiyonu aktive ederek, uçakların önceden belirlenmiş kesin bir zamanda buluşma noktasına ulaşmasını taahhüt ediyor.
